فضیلت دعا کردن در عصر جمعه
پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرمایند: «جمعه، ۲۴ ساعت شبانه روز دارد که در هر ساعتی شش‌صد هزار نفر از آتش جهنم آزاد می شوند.» همچنین نام دیگر روز جمعه، "یوم‌المزید" است، چراکه در روز جمعه خداوند ثواب‌ها و پاداش‌های خود به بندگانش را چندین برابر می‌کند. با توجه به این مقدمات، جایگاه روز جمعه نسبت به سایر روزهای هفته را بهتر درک خواهیم کرد.
بهترین دعاهای روز جمعه
می‌توان گفت بیشترین اعمال معنوی در دین اسلام، مربوط به روز جمعه است. در این مقاله کوشیده‌ایم که برخی از برجسته‌ترین دعاها را که مناسب برای عصر جمعه هستند را معرفی کنیم.
۱. صلوات بر محمد و آل محمد
یکی از سفارش‌شده‌ترین اعمال در روز جمعه، صلوات بر محمد و خاندان اوست. البته صلوات‌های گوناگونی برای روز جمعه معرفی شده‌است که به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
صلوات معمولی
ضراب اصفهانی می‌گوید: یکی از بهترین کارها در روز جمعه، صلوات است و بهترین موقع برای آن، پس از عصر است:اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ
خدایا! بر محمّد و خاندانش رحمت فرست و ظهورشان را زود گردان
صلوات شیخ طوسی
مستحب است که صد مرتبه بگویی:صَلَوَاتُ اللّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ أَنْبِیَائِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جَمِیعِ خَلْقِهِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ السَّلامُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
درود خدا و فرشتگان و پیامبران و همه آفریده‌هایش بر محمّد و خاندان محمّد و سلام بر او و بر ایشان و بر روان‌ها و تنهاشان، و رحمت خدا و برکاتش بر آنان باد.
صلوات امام صادق (ع)
از امام صادق (ع) روایت شده که ایشان فرموده‌اند: هرکس در عصر جمعه، ده بار این صلوات را بخواند، در طول هفته، فرشتگان بر او صلوات خواهند فرستاد:اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ، وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ، وَ السَّلامُ عَلَیْهِمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
خدایا! درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد، آن جانشینان پسندیده او، برترین درودهایت را، و از بهترین برکاتت به آنان ارزانى کن، و سلام بر ایشان و بر جان‌ها و بدن‌هاشان و رحمت و برکات خدا بر آنان باد.
صلوات شیخ کلینی
شیخ کلینی می‌فرماید: هرکس در روز جمعه پس از نماز عصر، این صلوات را بخواند خداوند صدهزار ثواب برای او ثبت خواهد کرد و صد هزار گناه او را خواهد بخشید، و صدهزار حاجت از او را برآورده خواهد کرد و صدهزار بار مقام او را در بهشت بالا خواهد برد:اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ، وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ، وَ السَّلامُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
خدایا! درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد که جانشینان پسندیده اویند بهترین درودهایت را، و بهترین برکاتت را بر آنان ارزانى کن، و سلام و رحمت و برکات خدا بر او و بر ایشان باد.
۲. ذکر استغفرالله
این ذکر را در عصر جمعه، هفتاد بار زمزمه کنید:«أَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ»
از خدا، پروردگارم آمرزش می‌جویم و به سوى او مى‌پویم.
۳. سوره قدر
از امام موسی جعفر (ع) روایت شده که ایشان فرموده‌اند: در روز جمعه خداوند را هزار نسیم رحمت است که هر بنده می‌تواند تعدادی از این نسیم‌ها را به جانب خود وزان کند، و هرکس که پس از عصر روز جمعه صد مرتبه سوره "انا انزلناه" را بخواند، خداوند آن هزار نسیم را چند برابر خواهد کرد و به او عطا خواهد کرد:بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدای بخشاینده مهربان
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ
ما (قرآن را) در شب قدر نازل کردیم
وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ
و تو چه می دانی که شب قدر چیست؟
لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
شب قدر بهتر از هزار ماه است
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ
در آن شب فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان برای انجام دادن کارها نازل می شوند
سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ
آن شب تا طلوع بامداد همه سلام و درود است.
۴. دعای عشرات
دعای عشرات، دعایی است که امام علی (ع) به پسرشان، امام حسین (ع) سفارش کرده‌اند و فرموده‌اند: «می‌خواهم دعایی به تو معرفی کنم که اگر هر روز و شب بخوانی، خداوند مهربان هزاران فرشته که هریک هزاران نویسنده دارند را برمی‌گزیند که هزاران ثواب آن دعا را برای تو ثبت کنند و همچنین خداوند هزاران فرشته را به طلب مغفرت تو برمی‌انگیزد و در بهشت نیز همسایه جدت، پیامبر (ص) خواهی شد.» این دعا ،مانند دیگر دعاهای جاری شده از زبان امام علی (ع)، متن بسیار زیبایی دارد، در این قسمت بخشی از آن را نقل می‌کنیم:«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانى‌اش همیشگى است
سُبْحَانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا إِلهَ إِلّا اللّهُ وَ اللّهُ أَکْبَرُ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ،
منزّه است خدا و ستایش خاص خداست، و معبودی جز خدا نیست، و او از هر وصفی برتر، و جنبش و نیرویی نیست جز به مدد خدای والای بزرگ
سُبْحَانَ اللّهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ، سُبْحَانَ اللّهِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصَالِ، سُبْحَانَ اللّهِ بِالْعَشِیِّ وَ الْإِبْکَارِ،
پاک و منزّه است خدا شب هنگام و به گاه روز، پاک و منزّه است خدا صبحگاهان و به گاه عصر، پاک و منزّه است خدا در شامگاه و بامداد،
سُبْحَانَ اللّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ، وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِیّاً وَ حِینَ تُظْهِرُونَ،
پاک و منزّه است خدا آنگاه که به شب درآیید و گاهی که به صبح برآیید، ستایش برای اوست در آسمانها و زمین، و شب هنگام و گاهی که ظهر می‌کنید،
یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ، وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ، وَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا، وَ کَذَلِکَ تُخْرَجُونَ، سُبْحَانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ،
هم او که زنده را از مرده بیرون می‌آورد، و مرده را از زنده خارج می‌سازد، و به زمین پس از مرگش زندگی می‌بخشد، و به همین گونه شما هم از قبرها بیرون آورده می‌شوید،
وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِینَ، وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ،
منزّه است پروردگارت پروردگار عزّت، از آنچه او را بدان وصف میکنند، و سلام بر رسولان، و سپاس خدای را پروردگار جهانیان ... »
۵. دعای پیامبر (ص)
در روایتی از پیامبر گرامی اسلام، این دعا برای خواندن در عصر جمعه، بسیار سفارش شده‌است:سُبْحَانَکَ لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ، یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ، یَا بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ، یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ
پاک و منزّهى، پرستیده اى جز تو نیست، اى پرمهر اى بخشایشگر، اى پدیدآوردنده آسمانها و زمین، اى داراى بزرگی و کرم.
۶. دعای سمات
این دعا در کتاب مصباح شیخ طوسی، از قول امام صادق (ع) نقل شده‌است و معروف است یکی از معدود دعاهایی است که علمای دین اسلام، بر خواندن آن مداومت داشته‌اند؛ دعای سمات با عبارت «اَللّهُمَّ اِنی اَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الْعَظیمِ الاَعْظَمِ، اَلْاَعَزِّ الْاَجَلِّ الْاَکْرَمِ» آغاز می‌شود.
۷. دعای زمان غیبت
از دیگر دعاهای سفارش‌شده برای عصر جمعه، دعای معروف به "زمات غیبت" است:اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِف نَبِیَّکَ
خدایا خود را به من بشناسان، زیرا اگر خود را به من نشناسانى فرستاده ات را نشناخته ام،
اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَکَ
خدایا فرستاده ات را به من بشناسان، زیرا اگر فرستاده ات را به من نشناسانى حجّتت را نشناخته ام،
اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینى
خدایا حجّتت را به من بشناسان، زیرا اگر حجّتت را به من نشناسانى، از دین خود گمراه مى شوم.
۸. سه دعا از امام صادق (ع)
براساس سه روایت معتبر، این دعاها بنا به توصیه امام صادق (ع) مناسب برای خواندن در عصر جمعه هستند.
دعای اول
أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّیَاطِینِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ یَحْضُرُونِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.پناه میبرم به خدای شنوای دنا از وسوسه های پنهانی شیاطین، پناه میبرم به خدا از اینکه شیاطین برگردم جمع شوند، همانا تنها خدا شنوا و داناست.
دعای دوم
اللَّهُمَّ مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ وَ لا تُزِغْ قَلْبِی بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنِی وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ وَ أَجِرْنِی مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِکَخدایا ای دگرگون کننده دلها و دیده ها، دلم را بر دینت ثابت بدار و آن را پس از اینکه به راهم آوردی گمراه مساز و از نزد خود بر من رحمتی ببخش زیرا تویی که بسیار بخشنده ای و به رحمتت از آتش پناهم ده.
اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمْرِی وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ انْشُرْ عَلَیَّ رَحْمَتَکَ وَ إِنْ کُنْتُ عِنْدَکَ فِی أُمِّ الْکِتَابِ شَقِیّاً فَاجْعَلْنِی سَعِیداً فَإِنَّکَ تَمْحُو مَا تَشَاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَکَ أُمُّ الْکِتَابِ.
خدایا بر عمرم بیفزا، و در روزیم وسعت عنایت کن، و رحمتت را بر من بگستران، و اگر نزد تو در کتاب تقدیر و سرنوشت بد فرجام هستم مرا نیکبخت گردان چرا که تو آنچه را بخواهی محو و آنچه را بخواهی ثبت می نمایی و کتاب تقدیر و سرنوشت در اختیار توست.
دعای سوم
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ وَ لا یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ غَیْرُهُستایش خدای را که آنچه خواهد انجام دهد، و غیر او آنچه را خواهد نمیتواند انجام دهد،
الْحَمْدُ لِلَّهِ کَمَا یُحِبُّ اللَّهُ أَنْ یُحْمَدَ الْحَمْدُ لِلَّهِ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ
ستایش خدای را چنان که می پسندد ستوده شود، ستایش خدای را چنان که شایسته آن است،
اللَّهُمَّ أَدْخِلْنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ
بار خدایا! مرا در هر خیری که محمد و خاندان محمد را در ان وارد نمودی وارد نما،
وَ أَخْرِجْنِی مِنْ کُلِّ شَرٍّ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
و مرا از هر شرّی دعاهای ایّام هفته که محمد و خاندان محمد را از آن خارج نمودی خارج نما، درود خدا بر محمد و خاندان محمد.
۹. سایر دعاها
در عصر جمعه، علاوه‌بر دعاهایی که در بالا معرفی شد، شایسته‌است زیارت عاشورا، زیارت ناحیه مقدسه و زیارت آل‌یاسین نیز خوانده شود، چراکه این دعاها فضیلت بسیار زیادی دارند.
سخن آخر
دعاهای بسیاری برای عصر جمعه معرفی شده‌است. این دعاها معمولا از زبان ائمه (علیهم‌السلام) یا از زبان علمای بزرگ دین اسلام معرفی شده‌اند. دعای سمات، دعای عشرات و صلوات‌ها از جمله اذکاری هستند که برای عصر جمعه بسیار مناسب‌اند.منبع: سایت ستاره
