معنی لغوی خناس
خناس صیغه مبالغه از ماده «خنوس» به معنی انقباض، تأخیر انداختن، کنار رفتن، بازگشتن، پنهان شدن، جمع شدن و عقب رفتن است. به دلیل آن که شیاطین وقتی نام خدا برده می‌شود به عقب می‌روند و مخفی می‌شوند خناس را «اختفا» هم معنی کرده‌اند. در تفسیر المیزان آمده است که خناس به کسی گفته می‌شود که همواره ظاهر می‌شود و دوباره مخفی می‌شود.
خناس کیست؟
خناس یکی از صفات شیطان وسوسه کننده است. به دلیل این که شیطان با بردن نام خدا کنار رفته و پنهان می‌شود این صفت را به او داده‌اند.در بعضی از روایات آمده است که «وسواس خناس» نام یکی از شیاطین است که کار او وعده دادن و آرزومند کردن انسان‌هاست. او بعد از این مرحله انسان را برای رسیدن به آرزویش تشویق به ارتکاب گناه می‌کند و زمانی که دچار گناه شد استغفار را از یاد او می‌برد.
در روایت دیگری که بیشتر به داستان شبیه است آمده که وقتی آدم و حوا از بهشت به زمین آمدند ابلیس یکی از فرزندانش را که اسمش خناس بود، وقتی که آدم به جایی رفته بود پیش حوا گذاشت و از او خواهش کرد مواظب او باشد تا برگردد؛ سپس خودش بیرون رفت. بعد از او آدم آمد و از حوا پرسید این کیست؟ گفت: فرزند ابلیس است. آدم گفت: چرا او را نگه داشتی مگر نمی‌دانی این‌ها دشمن ما هستند؟ سپس او را کشت و چهار قسمت کرد و هر قسمتش را بالای کوهی گذاشت. دوباره وقتی آدم رفت، شیطان پیش حوا آمد و جویای حال خناس شد؛ حوا قضیه را شرح داد. ابلیس، خناس را صدا زد، فوراً در آنجا حاضر شد. سپس شیطان رفت و آدم که برگشت دید باز خناس زنده شده است و در آنجاست. قضیه را از حوا پرسید و حوا توضیح داد. این بار آدم او را کشت و سوزاند و خاکسترش را به آب داد. باز جایی رفت و شیطان آمد دید خناس نیست، از حوا پرسید و او هم قضیه را تعریف کرد. شیطان باز خناس را صدا زد و زنده در آنجا حاضر شد. این بار نیز آدم آمد و دید خناس زنده در آنجاست بسیار عصبانی شد و او را کشت و سوزاند و خاکسترش را خورد. باز شیطان آمد و دید خناس نیست و حوا برایش تعریف کرد. شیطان، خناس را صدا زد و گفت کجایی؟ او جواب داد و گفت: در سینه و دل آدم هستم. شیطان گفت: خوب جایی هستی! همان‌جا بمان و از آنجا تکان نخور که مقصود من همین بود و به او مأموریت داد تا هنگامی که زنده است آدم و نسل آدم را وسوسه کند.
چرا به شیطان خناس می‌گویند؟
برای این که شیطان همیشه برنامه‌های خودش را مخفیانه پیش می‌برد. او باطل را در لعابی از حق قرار می‌دهد و موفق به فریب دادن انسان می‌شود. در این شرایط است که انسان تصور می‌کند این فکر که توسط نفس اماره به او تلقین شده فکر خودش بوده و کسی به او تحمیل نکرده است و راحت‌تر آن را می‌پذیرد.
خناس در کدام سوره آمده است؟
در قرآن کریم دو بار از ریشه «خنس» استفاده شده است؛1. آیه 4 سوره ناس: «مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الخْنَّاس»؛ «از شر وسوسه‌گر پنهان‌کار.»
2. آیه 15 سوره تکویر: «فَلَا أُقْسِمُ بِالخُنَّس»؛ «سوگند به ستارگانی که بازمی‌گردند.»
خناس در روایات
پیامبر اکرم (ص) فرمود:«شیطان پوزه خود را بر قلب هر انسانى خواهد گذاشت؛ اگر انسان به یاد خدا بیفتد، او مى گریزد و دور مى شود ولی اگر خدا را از یاد ببرد، دلش را مى خورد؛ این است معناى وسواس خناس.»
«هیچ مؤمنى نیست مگر آن که براى قلبش در سینه اش دو گوش هست؛ از یک گوش فرشته بر او مى خواند و مى دمد و از گوش دیگرش وسواس خناس بر او مى خواند. خداى تعالى به وسیله فرشته او را تائید مى کند و این همان است که فرموده: وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ؛ ایشان را به روحى از ناحیه خود تائید مى کند.»
منبع: سایت ستاره
