علت وسواس و اقسام وسواس

مشکلاتی که در بین اعضای خانواده وجود دارد از قبیل جدایی و طلاق پدر و مادر سبب می‌شود تا روح فرزندان دچار مشکل شود و دچار وسواس شوند. 
 

چکیده : وسواس یک ایده، فکر، تصور، احساس یا حرکت مکرر یا مضر است که با نوعى احساس اجبار و ناچارى ذهنى و علاقه به مقاومت در برابر آن همراه است، ما در این نوشتار به علت های بوجود آمدن وسواس و اقسام آن اشاره می کنیم.

تعداد کلمات 1136 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

(وسواس در لغت به معنای اندیشه بد که در دل بگذرد، اندی‌ه شیطانی و دو دلی است که جمع آن <وساوس> می باشد) [1] 
 

وسواس در واقع، فکر یا تصویری است که به رغم اراده ای انسان، به هشیاری وی فشار می‌آورد و سازمان روانی فرد را تحت سیطره خود قرار می‌دهد و اضطراب گسترده ای را در فرد بر می انگیزد که توان تصمیم گیری صحیح را از انسان می‌گیرد. 
یعنی؛ هرگاه بخواهند تصمیمی بگیرند، افکار خاصی به سراغ آنها می‌آید و آنها را از تصمیمی که گرفتند، منصرف می‌کنند. 
(این بیماری این طور آغاز می‌گردد که شخص، پس از انجام عملی احساس می‌کند که تفکر خاصی او را رنج می‌دهد و او نمی‌تواند در برابر آن ایستادگی کند، با اینکه به نارسایی و پوچ بودن آن افکار اعتقاد کامل دارد، ولی در اثر ناتوانی و ضعف فکری تسلیم آن می‌گردد.) [2]
 

1. از مصادیق بارز افکار پلید شیطانی و وسوسه در امر نجاست و طهارت است. بسیار شاهد این هستیم که فرد در انجام دادن وضو یا طهارت دست و لباس و ظروف و فرش… چندین بار آنها را با آب کُر می شوید ولی باز هم می‌گوید؛ شک دارم که پاک شده است یا نه؟ و در کمال تعجب و تاسف همه اینها را به دین نسبت می‌دهد و خود را انسان دیندار می پندارد در حالی که همه ای این حالا ها از آن افکار شیطانی است. 
2. ( وسوسه در نیت نماز یا قرائت نماز که بواسطه تکرار آن و دقت بیش از حد در تلفظ حروف، گاهی از قواعد تجویدی هم خارج می‌شود،) [3] بماند که در حین نماز توجهی به خدا نمی‌شود چون دائما به این فکر می‌کند که کلمات را چگونه ادا کند. شخص وسواسی، عبادت درست و صحیحی ندارد. 
 

وسواس در ابتدای کار خیلی خطرناک نیست اما به مرور زمان و با رشد پیدا کردنش خیلی خطرناک می‌شود و زندگی را برای فرد و اطرافیانش سخت می‌کند.
وسواس در ابتدا شبیه غده ی ریزی  است در بدن انسان که ضرر زیادی ندارد اما به مرور زمان و با رشد پیدا کردن آن غده و تبدیل شدنش به سرطان، آن وقت است که تمام ضرر ها را وارد جان فرد می‌کند و نهایت امر هم ختم به مرگ می‌شود، اگر به فکر درمان باشیم می‌توانیم وسواس را تا حد زیادی کنترل کنیم مخصوصا زمانی که وسواس در مراحل ابتدایی باشد. 
 

1 آیات متعددی در قرآن به نقش شیطان در ایجاد وسوسه در انسان‌ها هم در حیطه اعتقادات (وسواس های فکری) و هم در حیطه اعمال (وسواس های عملی) اشاره کرده است.
خداوند متعال در این رابطه می فرماید: «شیطان موجودی است که پیوسته در دل مردم وسوسه می کند» [4]«از گام های شیطان پیروی نکنید»[5] «از زمینه های نفوذ شیطان در انسان، شک و تردید است[6] از «یوسف با دخالت شیطان، سختی ها و گرفتارهای های زیادی کشید» [7]و «بی شک شیطان ها به دوستان خویش وحی می کنند تا با شما به جدال برخیزند»[8]
2 حوادث تلخی که در دوران کودکی بوجود آمده است. کودکی که در خردسالی از ترس، فرار کرده و خود را در اتاق در بسته ای پنهان کرده، بعد ها در بلند مدت دچار وسوسه می‌شود. 
3 وجود افکار منفی
4 محرومیت ها و نداشتن امنیت خاطر
مشکلاتی که در بین اعضای خانواده وجود دارد از قبیل جدایی و طلاق پدر و مادر، دعواهای همیشگی و فضای پر تشنج و ناآرامی ها سبب می‌شود تا روح فرزندان دچار مشکل شود و دچار وسواس شوند. 
وسواس یکی از بیماری های است که از پیچیدگی زیادی برخوردار است و در صورتی که شناخته نشود و در درمان آن سهل انگاری کنیم، سبب می‌شود تا زندگی فردی و اجتماعی شخص وسواس دچار اختلال شود و مشکلات جدی برای خود فرد و اطرافیان آن ایجاد شود. 
 

وسواس به دو صورت تقسیم می‌شود؛ 

 افکار پلید و مزاحمی در ذهن انسان بوجود می‌آورد و سبب اختلال در تفکرات او می‌شود و حتی سبب رنجش و آزرده خاطری او می‌شود. این افکار به صورت غیر ارادی وارد ذهن فرد می‌شود و فرد هم بخاطر نداشتن قدرت کافی نمی‌تواند از شر آن خلاص شود(محتوای فکر وسواسی یا افکار وسوسه انگیز به طور معمول با آلودگی، خشونت، پرخاشگری، صدمه، بیماری و مسائل جنسی، امور مذهبی و شک فراگیر همراه است.و گاهی هم ممکن است در موضوعات کم اهمیت و نا معلوم باشد) [9]
یادآوری : موضوعات بی اهمیت سراغ انسان می‌آید و شخص، فراموش می‌کند که لقب (احسن الخالقین) را دارد و از یاد می‌برد که قدرت تفکر او سبب شده تا از حیوانات، تفاوت داشته باشد. و این نعمت بزرگ و پر اهمیت (یعنی عقل و تفکر) را صرف چیزهای می‌کند که ارزشی ندارد و ذهن خود را ساعت ها درگیر مسائلی می‌کند، مثلا؛ خانم، زمانی که شوهرش از خانه بیرون می‌رود، فکر و خیال به سراغ ذهن او می‌آید که نکند شوهر من تصادف کند و بمیرد و ساعت ها ذهن خودش را درگیر همین مسئله می‌کند تا اینکه ذهن او افسرده و خسته شود و همین تفکرات سبب وسواس است. (نمونه وسواس فکری) 
 

این دسته از افراد پا را فراتر گذاشتند و از دایره ای تفکر و خیال به زمینه ای عمل رسیدند و مدام کارهای تکراری را انجام می‌دهند. 
مثلا؛ در انجام دادن وضو و غسل تکرار زیادی به خرج می‌دهند یا در شستن لباس وسواس زیادی به خرج می‌دهند. 
توجه: آدم های وسواسی، اسراف فراوانی انجام می‌دهند وغافل هستند و وسیله دست شیطان شدند. 

پاورقی
[1] عمید حسن، فرهنگ عمید، تهران؛ امیرکبیر، 1390، صفحه 854
[2] حیدری نراقی، علی محمد. وسواس شناخت و راه های درمان. قم؛ انتشارات میثم تمار، 1384،صفحه 14
[3] امام خمینی، کتاب چهل حدیث، تهران؛ موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1384،صفحه 403
[4] قرآن، سوره ناس، آیه 4 و 5
[5] قرآن، سوره بقره، آیه 28
[6] قرآن، سوره سبا، آیه 21
[7] قرآن‌، سوره یوسف، آیه 100
[8] قرآن،  سوره انعام، آیه 121
[9]رضا شاکری، مشاوره کاربردی، تهران: هاجر، 1385،صفحه 66

منبع
قرآن کریم ، سوره ناس
قرآن کریم ، سوره بقره
قرآن کریم ، سوره سبا
قرآن‌ کریم ، سوره یوسف
قرآن،  سوره انعام
حیدری نراقی، علی محمد، وسواس شناخت و راه های درمان، قم: میثم تمار، 1384
رضا شاکری، مشاوره کاربردی، ناشر: هاجر، 1385
امام خمینی، کتاب چهل حدیث، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1384
عمید حسن، فرهنگ عمید، تهران؛ امیرکبیر، 1390