فواید 8 میوه در کلام هشتمین معصوم

سخنان امام صادق (علیه‌السلام) در فواید میوه‌ها

شک نیست که تأثیر میوه‌ها در جسم بشر مانند سایر غذاها و شاید بیشتر از برخی از آنها باشد تأثیر بعضی از آن‌ها تابع ترکیب شیمیایی آن به نسبت ترشی و شیرینی و داشتن ویتامین‌ها و پروتئین‌های مختلف در آن است و لذا بعضی از آنها هضم کننده غذا و بعضی ملین و بعضی ادرار آور و بعضی مقوی است و تأثیرات و خواص فراوانی دارند.
باید دانست که بهترین چیزی که از نظر بهداشت لازم است و پزشکان بیماران خود راهمواره به آن توصیه می‌کنند, شستن میوه و پاک کردن آن از گرد و خاک و آلودگی‌های دیگر است. پس اگر انسان میوه را بدون شستن بخورد, در حالی که وارد بدن می‌شود که حامل میکروب است و میکروب را در معده جایگزین می‌کند و در این هنگام چیزی که از آن فرار می‌کرد عارض او می‌شود و میکروب در بدن اثر می‌گذارد. برای همین است که پزشکان همواره بیماران خود را توصیه می‌کنند که پیش از خوردن میوه, آن را به دقت بشویند و از خوردن میوه نشسته پرهیز کنند.
امام صادق (علیه‌السلام) خیلی پیش از انکه طب, این موضوع را دریابد پزشکان به آن توجه کنند, آن را مورد تأکید قرار داده است. او می‌فرماید: هر میوه‌ای سمی دارد آن را با آب بشویید و در آب فروببرید.
می‌گوییم شاید نظر امام از سم میوه ها همان میکروب‌هایی است که در آن وجود دارد و ایشان آن‌ها را به سم تشبیه کرده چون مضر است.
اکنون فواید برخی از میوه‌ها را به عنوان نمونه ذکر می‌کنیم چون ذکرهمه آنها در این مختصر نمی‌گنجد.

۱ـ انگور

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: انگور عصب را محکم می‌کند و ناراحتی را از بین می‌برد و نفس را پاک می‌کند.
و نیز فرمودند: پیامبری از پیامبران خدا از غصه پیش خدا شکایت برد پس خدا به او وحی کرد که انگور بخور.
پزشکان گفته‌اند : انگور سه کار را با هم انجام می‌دهد: مسهل معده و پاک کننده خون و غذا برای بدن است و آب آن باعث تجدید قوا می شود و گردش خون را تنظیم می‌کند و برای گازهای معده مفید است و نیز کبد و کلیه را مداوا می‌کند و تب را می‌برد و برای سوء هاضمه و نقرس و بیماری‌های قلب و صفرا و باد و بواسیر سودمند است و از پیشروی سل و سرطان جلوگیری می‌کند.
دانشمندان دارو شناس می‌گویند: انگور ترشحات معده را زیاد می‌کند و برای طحال و گرفتگی ستون فقرات مفید است و در آن اندکی گاز ارسنیک وجود دارد که باعث زیبایی رنگ صورت می‌شود و لذا برای بیماران سفلیس وسل و سرطان فایده دارد. همچنین انگور دارای ویتامین‌های ای – ب – ث می‌باشد.
می‌گوییم: در سخنان امام با این که مختصر است, تأمل کنید و ببینید که چگونه به بیشتر این فواید و منافع اشاره فرموده است.

۲ـ سیب

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: سیب بخورید که حرارت را برطرف می‌نماید و درون را خنک می‌کند و تب را می‌برد.
و فرمودند: اگر مردم می‌دانستند که سیب چه خواصی دارد, بیماران خود را جز با آن مداوا نمی‌کردند و آن سریع‌ترین اثر را درقلب دارد و آن را شاد می‌کند.
و فرمودند: به تبدارانتان سیب بدهید که چیزی نافع‌تر از آن نیست.
این چیزی است که امام در کلمات کوتاه و جامع خود بیان کرده و پزشکان گفته‌اند: سیب نشاط آور و تقویت کننده قلب و دماغ و کبد است و هم خوردن و هم بوئیدن آن مفید است و نیز سیب برای خفقان و تنگی نفس فایده دارد و ضعف دهانه معده را اصلاح می‌کند واشتهاآور است و سیب پخته برای تسکین سرفه خوب است و بیماری‌های پوستی و بی‌خوابی را تخفیف می‌دهد.
می‌گویند: هر صد گرم سیب ۶۵ واحد ویتامین آ و ۱۵ واحد ویتامین ب و ۳۰ واحد ویتامین ث دارد.

۳ـ انار

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: به کودکانتان انار بخورانید که سبب سرعت رشد و جوانی آن‌ها می‌شود.
و فرمود: ا نار را با پیه بخورید که آن معده را دباغی می‌کند و بر ذهن می‌افزاید.
پزشکان گفته‌اند: انار خون را تصفیه می‌کند و خلط آور است و برای کسانی که مزاج گرم دارند خوب است و تنگی‌ها را می‌گشاید و ملین شکم و مقوی کبد و مفید برای یرقان و طحال و خفقان و قلب و سرفه حاد است. صدا را صاف می‌کند و,‌سبب ایجاد نشاط در صورت می‌شود و بدن را سیراب می‌سازد و برای درمان کرم‌های روده مؤثر است.
می‌گوییم: در سخن امام تأمل کن که فرمود: انار سبب سرعت در جوانی می‌شود خواهی دید که همه این خواص که پزشکان گفته‌اند در این جمله بیان شده است زیرا کودکان به رشد کامل نمی‌رسند مگر اینکه خون‌شان صاف و خلط بیرون آید و کبد قوی شود و صورت نشاط پیدا کند و بدن سیراب شود. همچنین در سخن امام که فرمود: انار معده را دباغی می‌کند, تأمل کن خواهی دید که معده وقتی دباغی می‌شود که رطوبت زاید آن که باعث سستی اعصاب معده می‌شود, خشک گردد, غذا را بهتر هضم می‌کند و چون غذا خوب هضم شود, خون پاکیزه تولید می‌کند و در بدن نیرویی تولید می‌شود که در مقابل بیماری‌ها مقاومت می‌کند. راستی که سخن امام چه سخن جامعی است و مردم آن زمان را نمی‌فهمیدند بلکه علم امروز آگاهانه یا ناآگاهانه آن را درک می‌کند.

۴ـ بِِه

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: به صورت را زیبا و قلب را تقویت می‌کند.
و نیز فرمودند: هر کس به را ناشتا بخورد, نطفه او سالم و فرزند او زیبا می‌شود.
و نیز فرمودند: خوردن بِه باعث قوت قلب و ذکاوت باطن می‌شود.
این چنین امام صادق (علیه‌السلام) به را توصیف می‌کند و به جان خودم سوگند که سخنان پزشکان درباره به که پس از تحقیق علمی و عملی گفته‌اند, از اینها فراتر نمی رود. پزشکان گفته‌اند: به چهره را زیبا می‌کند و سبب تقویت قلب و دماغ و معده می‌شود و نیز برای روح حیوانی و نفسانی نشاط آور است و باعث کمک به بسیاری از اعضاء بدن مانند کلیه و مثانه می‌شود و لذا ادرار آور و ملین معده است و درد آن را تسکین می‌دهد.
می‌گویند: هر صد گرم به دارای ۱۰ واحد ویتامین آ ۸ واحد ویتامین ب ۱ و ۲۱ واحد ویتامین ب۲ و ۴۸ واحد ویتامین ث می‌باشد. و مقدار زیادی از املاح معدنی مانند آهن و منگنز و کمی کلر دارد.

۵ـ انجیر

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: انجیر بخارات را از بین می‌برد و استخوان را محکم می‌کند و مو را تقویت می‌نماید و بیماری را از بین می‌برد و احتیاجی به دوا ندارد.
پزشکان گفته‌اند: انجیر میوه‌ای است که دارای عناصر قندی است که برای بدن فایده فراوانی دارد. این میوه هضم غذا را بهتر می‌کند و کار معده را تنظیم و صورت را زیبا و عضلات را فعال می‌کند و اگر شب خورده شود حرکت‌های امعاء را منظم و در جسم ایجاد صحت و نشاط می‌کند و خلاصه این که انجیر هم لذت و هم غذا و هم صحت است و گفته شده که انجیر در معالجه کبد و فاسد شدن خون مؤثر است و برای سل و سرطان نیز اثر دارد.
می‌گویند: انجیر دارای ویتامین‌های آ- ب- ث می‌باشد همچنین مواد چربی و قندی و آهن و کلسیم دارد. و جز اینها خواص و فواید دیگری هم دارد که در کتاب‌های طبی مفصل آمده است.

۶ـ خرما

امام صادق (علیه‌السلام) در حالی که طبقی از خرما در مقابلشان بود فرمودند: این چیست؟ گفتند: این خرما از نوع برنی است . در آن شفاست.
در جای دیگر امام فرمودند: خرما درمان سم است و در آن بیماری و ضروری وجود ندارد و هر کس موقع خواب هفت عدد خرما بخورد کرم‌های شکمش کشته می‌شوند.
امام می‌خواستند با گفتن این که خرما شفا دارد و بیماری ندارد, مردم را به خوردن خرما تشویق کند و در صدد بیان تفصیلی منافع و خواص آن نبود به خاطر کثرت منافع آن و این که هیچ کس از آن بی نیاز نیست ولی علم امروز خواص آن را پس از بررسی‌های بسیار, به دست آورده است.
پزشکان می‌گویند: در خرما فواید بسیاری وجود دارد. خرما بدن را گرم می‌کند و خون غلیظ پاکیزه‌ای به وجود می‌آورد و اگر با شیر خورده شود قوه باه را تقویت می‌کند و جوشیده آن در التهاب و سرفه‌های خشک و التهاب‌های ریه و تحریک‌ها مجاری ادرار مفیداست و خرمای خشک در خونریزی و اسهال واصلاح لثه منفعت دارد و گفته شده که برای سرطان نیز نافع است چون دارای ماده منیزیوم می‌باشد که در سرطان اثر دارد. همچنین پژوهشگران تأکید دارند که در سرزمین‌هایی که خرما زیاد است, سرطان کم است.
می‌گویند: در خرما ویتامین‌های ب و ث وجود دارد و محتوی قند و سلولز و مواد آلبومین و املاح معدنی و منیزیوم می‌باشد.

۷ـ کاهو

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: بر شما باد کاهو که خون را صاف می‌کند.
پزشکان گفته‌اند: کاهو انواع ویتامین‌ها را دارد و در آن بسیاری از املاح معدنی وجود دارد, مشروط بر این که آن قسمتی را که بیشتر آفتاب دیده بخورند.
دانشمند شیمی‌دان «نیومان» می‌گوید: کاهو از نظر داشتن آهن بسیار غنی است و گلبول‌های قرمز خون را زیاد می‌کند و لذا صورت و لب‌ها را سرخ می‌نماید و اعصاب را آرامش می‌بخشد و خواب آور است و چشم را شفاف می‌کند و به رنگ مو می‌افزاید.
که همه این‌ها از اثرات تصفیه خون است. پس در این سخن امام تأمل کن.
می‌گویند: در کاهو ویتامین‌های ای- ب- ث می‌باشد و در آن ید وکلسیم و مواد قندی و چربی نیز وجود دارد و اگر خوب جویده شود به هضم غذا کمک می‌کند.

۸ـ کاسنی

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: چه سبزی خوبی است کاسنی.
و نیز فرمودند: بر تو باد کاسنی که نطفه را زیاد و فرزند را زیبا می کند.
و فرمودند: هر کس شب کند در حالی که در شکم او هفت برگ کاسنی است, آن شب را از قولنج در امان خواهد بود.
پزشکان گفته‌اند: کاسنی برای ضعف اعصاب و ضعف بینایی و فاسد شدن خون مفید است و بدن را پس از ضعف و لاغری تقویت می‌کند و قلب و کبد را فعال می‌سازد و رَحِم زنان را تمیز می‌کند و تب را برطرف می‌سازد.
می‌گوییم: خدایا سخن امام چقدر رسا و جامع است و همه این خواص را که پزشکان پس از این مدت طولانی گفته‌اند شامل می‌شود. درباره این سخن امام که فرمودند: «نطفه را زیاد و فرزند را زیبا می‌کند.» تأمل کن که در آن دو خاصیت برای کاسنی ذکر شده و این دو خاصیت حاصل نمی‌شود مگر پس از تعدیل رحم و پاکی آن و پس از تقویت قلب و اعصاب و پس از آن که بدن قوت بگیرد؛ گویا که امام همه این منافع را با گفتن آن جمله در نظر داشته است.
تا اینجا به این مقدار اندک از گفته‌های امام صادق (علیه‌السلام) درباره خواص و منافع میوه‌ها و سبزی‌ها اکتفا می‌کنیم این نمونه‌ها نشانگر علم سرشار ایشان و گستردگی شناخت آن بزرگوار از علم طب است. اگر می‌خواستیم تمام آنچه را که از گفته‌های امام دست یافته‌ایم در اینجا بیان کنیم, این مختصر گنجایش آن را نداشت.
از این گذشته یک فردمحقق وقتی به کتاب خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها (اطعمه و اشربه) در فقه اهل بیت (علیهم‌السلام) مراجعه کند و در آن دقت به عمل آورد و در آداب خوردن وآشامیدن چه پیش از آنها و چه بعد از آنها و چه همزمان با آنها و نیز در سخنانی که در بین وقت آنها و تفصیلاتی که درباره گوشت‌ها و حبوبات و میوه‌ها و شیرها و روغن‌ها و غیر آنها وارد شده, دقت کند, علم فراوانی خواهد یافت و به بحث‌های با ارزشی در طب و بهداشت خواهد رسیدو اعتراف خواهد کرد که امام صادق (علیه‌السلام) پیشوای متخصصان علم طب علاوه بر علم شرایع و ادیان است.
منبع: کتاب طب الصادق (علیه‌السلام) ص ۱۲۷ تا ۱۳۷
/خ