خب! تا حالا در زندگی برای هرکدام از ما زیاد پیش آمده که با «روی دیگر» آدم‌ها روبه رو شویم. «روی دیگر» آدم‌ها همان ویژگی‌های خوب و بدشان موقع روبه رو شدن با مشکلات و سختی‌هاست؛ این که وقتی در شرایط خاصی قرار بگیرند و بخواهند از نظر اخلاقی محک بخورند، چکار می‌کنند. یکی از امتحان‌های سختی که می‌توانیم از خودمان بگیریم، امتحان خودشناسی است. توی مدرسه‌ها درسی به این اسم نداریم و برایش امتحان و نمره ای هم وجود ندارد. هیچ وقت، هیچ کجا، هیچ کس هم پیدا نمی شود خیلی جدی به ما بگوید: «از فردا شروع کن خودت را بشناس»؛ حتی اگر تصمیم هم بگیریم، بلد نیستیم این کار را انجام دهیم؛ یعنی این که روش‌هایش را نمی دانیم؛ پس حالا باید چکار کنیم؟!
من یک پیشنهاد برای تان دارم! یک خودکار و یک دفترچه سفید بردارید و از فردا شروع کنید. این دفترچه و خودکار همیشه همراه تان باشد؛ مثلاً توی جیب بغل لباس یا کیف تان. هروقت آدم‌ها را دیدید با دقت بیش تری به آن ها نگاه کنید. این که الان در چه موقعیتی هستند و دارند چه رفتاری انجام می‌دهند را توی دفترچه یادداشت کنید. آیا دارند به کسی کمک می‌کنند؟ دارند حسادت می‌کنند؟ دارند مهربانی می‌کنند؟ موقعیتی را که توی آن هستند بنویسید و رفتارشان را یادداشت کنید. یک جورهایی شبیه نوشتن خاطرات روزانه هم می‌شود که چه بهتر! این جوری خاطره‌های تان را زنده می‌کنید و حال و هوای تان عوض می‌شود. بعد بگذارید چندروز بگذرد و دوباره سراغ چیزهایی که نوشته اید بروید، آن‌ها را مطالعه کنید و خودتان را توی آن شرایط تصور کنید؛ البته تصور کردن برای همه آسان نیست. یک جوری ترتیبش را بدهید که توی آن شرایط قرار بگیرید؛ مثلاً با دوست تان تمرینی انجام دهید. جوری نباشد که نقش بازی کنید!! یک شرایط واقعی و سخت باشد که کاملاً حسش کنید و واکنش‌های واقعی خودتان را داشته باشید. جالب است مگر نه؟ دارید کم کم خودتان را می‌شناسید و تفاوت‌های خوب و بدتان را با آدم‌ها متوجه می‌شوید. حالا بعد از این امتحان‌ها، وقت نمره دادن به خودتان است. از بیست حاضرید به خودتان چند بدهید؟! لطفاً پارتی بازی را بگذارید کنار و به خودتان ارفاق نکنید. آیا اکثر نمره‌های تان رضایت بخش است؟ آفرین! پس صمیمانه به شما تبریک می‌گویم. آیا اکثر نمره‌های تان افتضاح است؟ باز هم به شما تبریک می‌گویم! می‌دانید چرا؟ چون شما بعد از خودشناسی می‌خواهید وارد مرحله ی خودسازی بشوید. خودسازی کم چیزی نیست‌ها! فقط آدم‌های بزرگ و مهم از پس این کار بر‌می‌آیند. آدم‌های بزرگی که توی تاریخ هزاربار اسم شان را شنیده ایم و درباره ی شان خوانده ایم؛ کسانی مثل معصومین و امامان. امام حسین علیه السلام یکی از شخصیت‌های بزرگی هستند که هیچ کس تاکنون نتوانسته ویژگی‌ها ی خاص و منحصر به فردشان را نادیده بگیرد. در تمام دنیا آدم‌های زیادی زندگی و سخنان ایشان را مطالعه می‌کنند تا بتوانند با این کار، آدم بهتری باشند. خیلی‌ها هم از نوجوانی و جوانی شروع می‌کنند و به سراغ مطالعات خودشناسی و خودسازی می‌روند. این که ببینیم بهتر است در موقعیت‌های بحرانی چه کارهایی انجام دهیم تا تأثیر زودگذری نداشته باشد یک اتفاق مهم و زیباست.
امام حسین علیه السلام می‌فرمایند: «اِنّ اَعفَی النّاسِ مَن عَفا عِندَقُدرَتِهِ؛ بخشنده ترین مردم کسی است که هنگام قدرت، می‌بخشد.» می‌بینید؟ این سخن امام حسین علیه السلام برای خودش یک امتحان کامل خودشناسی است. آدم‌های بزرگ تاریخ را انتخاب کنید و مطالعه ی زندگی و سخنان شان را در الویت قرار دهید. حضرت علی اکبر علیه السلام یکی از شخصیت‌های برجسته ی نوجوان هستند که در همراهی با امام حسین علیه السلام کار بزرگی انجام دادند و از امتحان خودشناسی سربلند بیرون آمدند. ایشان جزو بهترین نوجوان‌های تاریخ محسوب می‌شوند و درس فداکاری را باید از ایشان فراگرفت.
حضرت ابوالفضل علیه السلام یکی دیگر از شخصیت‌هایی هستند که در شرایط سخت پابه پای امام حسین علیه السلام جنگیدند و در یکی از سخت ترین امتحان‌های زندگی، کاری برجسته انجام دادند. با شجاعت بسیار برای یک خانواده از جان خودشان گذشتند. تاحالا برای شما پیش آمده برای نجات جان کسی، جان خودتان را به خطر بیندارید؟
این جاست که می‌گویند آدم‌ها اصلاً شبیه هم نیستند و همه به امتحان خودشناسی برای بهتر بودن و شناختن خودشان نیاز دارند. چه لذتی بالاتر از داشتن یک کارنامه ی شخصی با نمره‌های عالی که تمام نمره‌هایش را خودمان گرفته باشیم و درست و حسابی پیش خودمان سربلند بیرون آمده باشیم.
نویسنده: عاطفه جوینی
