آشنایی اجمالی با سوره

نام سوره

مدثر

تعداد آیات

تعداد کلمات

256

تعداد حروف

1036

ترتیب نزول

محل نزول

مکه مکرمه

معانی نام سوره

مدثر از واژه دثار ریشه گرفته. یعنی لباس رو و روانداز خواب.

ویژگیهای سوره

این سوره سه آیه سوگند دارد (32 تا 34) که با سوگند به ماه و شب و صبحگاهان به اسرار پیچیده این پدیده ها که از اسرار علمی جهان طبیعت و از نشانه های توحید و قدرت الهی است. و این سوگند به این اصل مهم است که جان همه انسانها در گرو اعمالشان است.

بنابر بسیاری از روایات، بخشی از این سوره درباره وَلید بن مُغِیرَه نازل شده است که پیامبر را ساحِر (جادوگر) می‌خواند. خداوند در این سوره با اشاره به عظمت و شأن قرآن، کسانی را که منکر قرآن شوند و آن را سِحر بخوانند، تهدید کرده است.

موضوعات مطرح شده

شرح اصول و محورهای اصلی دعوت پیامبر (صلی اله علیه و آله) – مسائلی درباره معاد و رستاخیز – نشانه های انسان متکبر – سرنوشت نهانی انسانها – نگهبانان دوزح و ماموران عذاب الهی.

فضیلت قرائت و خواص سوره مدثر

هفتاد و چهارمین سوره قرآن است که مکی و 56 آیه دارد. - مدثر - از نام های رسول خداست چنانکه در زیارتی خطاب به ایشان آمده است: - السلام علیک ایها المدثر -.(1)

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در فضیلت این سوره فرمودند: هر که سوره مدثر را قرائت نماید ده برابر کسانی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را در مکه تصدیق یا تکذیب کردند حسنه عطا می شود.(2)

در روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده است: کسی که در نمازهای واجبش سوره مدثر را قرائت نماید بر خداوند واجب است او را با پیامبر اکرم همراه و هم درجه قرار دهد و در زندگی دنیایی شقاوت و بدبختی به او نمی رسد.(3)

آثار و برکات تلاوت سوره مدثر

توفیق حفظ قرآن

در سختی از امام صادق علیه السلام روایت شده است: کسی که بر قرائت این سوره مداومت ورزد اگر خواستار حفظ قرآن باشد به حفظ آن توفیق می یابد و اگر بیشتر از آن بخواهد خداوند به او اعطا می کند.(4)

شأن نزول و محتوای سوره مدثر

شکی نیست که این سوره از سورهائی است که در مکه نازل شده، اما در این مساله گفتگو است که آیا اولین سوره ای است که بر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم نازل شد، و یا بعد از سوره (اقرا) نازل گردیده است؟ ولی دقت در محتوای سوره (اقرا) و سوره (مدثر) نشان می دهد که (اقرا) در آغاز دعوت بوده، و سوره (مدثر) مربوط به زمانی است که پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم مامور به دعوت آشکار شد، و دوران دعوت پنهانی پایان گرفت، لذا بعضی گفته اند سوره (اقرا) اولین سوره ای است که در آغاز بعثت نازل شده، و سوره (مدثر) نخستین سوره بعد از دعوت آشکار است، و این جمع خوبی به نظر می رسد.

به هر حال طبیعت سوره های مکی که دعوت به مبدا و معاد و مبارزه با شرک، و انذار و تهدید مخالفان به عذاب الهی است در این سوره کاملا منعکس است.

بحثهای این سوره روی هم رفته بر هفت محور می باشد

۱. دعوت پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم به قیام و انذار و ابلاغ آشکار و صبر و استقامت در این طریق، و تحصیل آمادگیهای لازم برای این کار. ۲. اشاره به رستاخیز، و صفات دوزخیان، همانها که به مقابله با قرآن برخاسته، و به استهزای حق پرداختند. ۳. قسمتی از ویژگیهای دوزخ توام با انذار کافران. ۴. تاکید بر امر رستاخیز از طریق سوگندهای مکرر. ۵. ارتباط سرنوشت هر انسانی با اعمال او، و نفی هر گونه افکار غیر منطقی در این زمینه.(5)۶. قسمتی از ویژگیهای بهشتیان و دوزخیان و سرنوشت هر کدام از آنها. ۷. چگونگی فرار افراد جاهل و بیخبر و مغرور و خود خواه از حق.

پینوشت
1)بحار الانوار، ج 15، ص 151.
2)مجمع البیان، ج 10، ص105.
3)ثواب الاعمال، ص 120.
4)تفسیر البرهان، ج 5، ص 521.
5)تفسیر نمونه جلد ۲۵ صفحه ۲۰۶.

منبع: سایت رواق حجاج