سطوح نرمال هورمون در بدن زنان باید بین 8 تا 10 نانو گرم بر میلی‌گرم باشد. هر مقدار بیشتر از این سطح به عنوان سطوح بالای هورمون در نظر گرفته می‌شود. این هورمون مسئول ضخیم شدن دیواره رحم است که باعث حمایت از تخم بارور می‌گردد. در صورتی‌که تخم بارور نشود، دیواره رحم دو باره به حالت عادی خود برگشته و فرایند قاعدگی انجام می‌شود. برخی مواقع، این هورمون‌ها برای درمان سندروم قبل از قاعدگی، ناباروری و از دست دادن بارداری ارائه می‌شود.
علل
یائسگی
یائسگی می‌تواند به دلیل سطوح بالای پروژسترون رخ دهد. این مرحله در سن حدود 52 سالگی رخ خواهد داد. به همین دلیل، سطوح پروژسترون در این مرحله در حالت نوسان بوده و بیش از حد بالا و یا پایین خواهد بود.بارداری چندقلو
در بارداری چندقلو زنان بیش از یک نوزاد در شکم خود پرورش می‌دهند که شامل بارداری‌های دو قلو، سه قلو و یا بیشتر می‌باشد. بنابراین، به منظور حمایت از جنین در این شرایط، سطح پروژسترون بالا خواهد رفت که شرایطی نرمال و طبیعی می‌باشد.سندروم قبل از قاعدگی
همان طور که می‌دانیم، سطوح پروژسترون در دوران تخمک گذاری افزایش می‌یابد، بنابراین، قبل از این که چرخه قاعدگی شروع شود، نوسانانی در این هورمون مشاهده می‌شود. این شرایط به عنوان سندروم قبل از قاعدگی شناخته می‌شود که ممکن است منجر به نوسانات خلق و خو گردد.سرطان رحم
درمان سرطان رحم ممکن است منجر به بالا رفتن سطوح پروژسترون در بدن گردد.هیپرپلازی آدرنال
این عارضه به واسطه عملکرد غیر نرمال غده‌های آدرنال ایجاد می‌گردد. به همین دلیل، تولید بیش از حد هورمون جنسی رخ می‌دهد که این امر نیز به نوبه خود منجر به بروز شرایط سندروم قبل از قاعدگی شده و بنابراین باعث تولید بالاتر این هورمون می‌گردد.علائم
سینه‌ها معمولاً نسبت به لمس حساس خواهند شد.تورم قاعدگی می‌تواند نزدیک شکم، انگشتان، پاها، مچ پا و غیره مشاهده شود.
ممکن است احساس خستگی و بی حالی داشته باشید.
نوسانات خلق و خو در این شرایط بسیار شایع خواهد بود. این موضوع می‌تواند در زمان قاعدگی نیز مشاهده شود.
در این شرایط فرد ممکن است تمایلی به برقراری رابطه جنسی نداشته باشد.
ممکن است خشکی واژن مشاهده شود که باعث ناراحتی در زمان مقاربت جنسی می‌گردد.
درمان
معمولاً، شما می‌توانید سطوح بالای پروژسترون را در اوایل بارداری، چرخه یائسگی و قاعدگی مشاهده کنید که این مراحلِ بالا بودن سطح پروژسترون امری طبیعی می‌باشد و بنابراین با غلبه بر این شرایط می‌توانید به سطح نرمال این هورمون دست پیدا کنید. استفاده از رژیم غذایی سالم با مصرف برخی مواد گیاهی مانند سیب زمینی شیرین باعث برقراری تعادل هورمونی می‌گردد. مهم‌ترین دلیل انجام آزمایش پروژسترون، بررسی کارایی تخمک‌گذاری در زنان می‌باشد. در زمان یائسگی، هورمون درمانی بسیار مؤثر است که این موضوع به برقراری تعادل بین سطوح هورمونی بدن کمک می‌کند. به غیر از این کار، آخرین گزینه، درمان جایگزین پروژسترون بوده که در آن پروژسترون از یک منبع خارجی به بدن فرد وارد می‌گردد.تغییر در سبک زندگی نیز می‌تواند به متعادل ساختن سطوح پروژسترون بدن کمک کند. اگرچه برخی مواقع سطوح بالای پروژسترون یک فرایند طبیعی می‌باشد، اما جهت پیشگیری از بروز عوارض جانبی، شما می‌توانید برخی اقدامات را در این زمینه انجام دهید. از مصرف هورمون‌های سنتزی خودداری کنید، چون سطوح بالای آن‌ها می‌توانند عواقب خطرناکی را به همراه داشته باشند.
تغییرات هورمونی در مرحله بارداری بسیار شایع است. اغلب این تغییرات مرتبط با برخی بیماری‌هایی است که به عنوان سندروم اوایل بارداری به آن‌ها اشاره می‌شود. پروژسترون همراه با هورمون گنادوتروپین مزمن انسانی نقش بسیار حیاتی در دوران بارداری ایفا می‌کنند.
این هورمون همچنین نقشی ضروری در چرخه قاعدگی دارد. هر چرخه قاعدگی توسط تولید یک تخم بالغ مشخص می‌گردد. تولید این تخم منجر به افزایش سطح پروژسترون می‌گردد. بنابراین، پروژسترون رحم را برای لقاح آماده کرده و دیواره رحم نیز از جنین محافظت می‌کند. در این مرحله، در صورتی‌که تخمک بارور شود، سطوح این هورمون به منظور حمایت بیشتر از جنین افزایش می‌یابد. در صورتی‌که تخمک بارو نشود، سطوح پروژسترون افت پیدا کرده و بدن وارد دوره‌های قاعدگی می‌گردد. با این‌حال، در طول بارداری، سطوح پروژسترون بیش از 10 برابر افزایش یافته و این افزایش تا زمان زایمان ادامه خواهد داشت.
نیاز به انجام برخی آزمایشات خاص به منظور آگاهی از سطوح مناسب این هورمون در بدن وجود دارد. قابل درک است که سطوح بهینه این هورمون باعث عملکرد صحیح تخمدان‌ها و همچنین رحم می‌گردد. سطوح مناسب پروژسترون در جدول زیر ذکر شده است.
| مراحل بارداری | سطوح پروژسترون مورد انتظار |
| سه ماهه اول بارداری | 2/11 تا 90 نانو گرم بر میلی لیتر |
| سه ماهه دوم بارداری | 6/25 تا 4/89 نانو گرم بر میلی لیتر |
| سه ماهه سوم بارداری | 4/48 تا 2/442 نانو گرم بر میلی لیتر |
دلایل بررسی سطوح پروژسترون در اوایل بارداری
مهم ترین دلیل انجام آزمایش پروژسترون، بررسی کارایی تخمک‌گذاری در زنان می‌باشد. یک چرخه تخمک گذاری صحیح باید برای بارداری صورت گیرد و سطوح غیر طبیعی پروژسترون نشان دهنده‌ی چرخه‌های تخمک گذاری نامنظم بوده و در بسیاری موارد منجر به ناباروری می‌گردد.دلیل دیگر تست سطوح پروژسترون در اوایل بارداری، بررسی کارایی جفت و تخمدان می‌باشد، به طوری‌که آیا آن‌ها می‌توانند از جنین بدون هیچ گونه مانعی حمایت کنند. این آزمایشات معمولاً در زنانی که دارای حاملگی‌های سخت یا سقط جنین هستند، انجام می‌شود.
به طور معمول، زنان باردار سطوح بالایی از پروژسترون را نشان می‌دهند، با این‌حال، سطوح بالای این هورمون می‌تواند مرتبط با بارداری خارج از رحم باشد که در این گونه بارداری‌ها تخم خارج از رحم، یا در شکم و یا در لوله فالوپ، تخمدان یا دهانه رحم تشکیل می‌شود. این موارد منجر به بارداری غیر طبیعی می‌گردد.
حاملگی مولار دلیل دیگری است که در آن هسته تخم از بین می‌رود که این موضوع منجر به تکثیر اسپرم می‌گردد. بنابراین، جایگزینی تخم بارور رخ نمی‌دهد.
به غیر از این دلایل بسیار شایع، علل احتمالی دیگر شامل کیست‌های تخمدانی، سرطان تخمدان، تولید بیش از حد پروژسترون و هیپرپلازی آدرنال مادرزادی می‌باشد.
بیماری‌هایی مانند مسمومیت خونی که شامل فشار خون بالا و اضطراب ناشی از بارداری است و اختلال در عملکرد تخمدان‌ها می‌تواند باعث کاهش سطوح پروژسترون در طول اوایل بارداری گردد.
سطوح نرمال پروژسترون در طول بارداری باید حدود 20 واحد باشد. هر مقدار بالا یا پایین‌تر از این مقدار مسأله‌ای نگران کننده است و نیازمند تشخیص مناسب و مداخله پزشکی می‌باشد. بنابراین، همیشه به خاطر داشته باشید که انجام آزمایشات پزشکی مناسب در این زمینه باعث جلوگیری از بروز عواقب ناخوشایند می‌گردد.
منبع: Niharika Arya - HerHaleness
