زیر چه سقفی هستیم؟
وقتی می‌خواهند برای یک ساختمان سقف بسازند گزینه‌های متعددی پیش روی پیمان‌کار و مهندس طراح ساختمان وجود دارد که با توجه به کاربرد ساختمان و بودجه یکی از آنها را انتخاب می‌کند. رایج‌ترین نوع سقف که احتمالا آن را در بسیاری از خانه‌های نیمه‌کاره دیده‌اید سقف تیرچه بلوک است. اجزای تشکیل دهنده این سقف تیرچه، بلوک پرکننده، بتن، آرماتور حرارتی و آرماتور تقویتی برش (اوتکا) هستند. در این میان دوجزء اول یعنی تیرچه و بلوک پرکننده اجزای منحصر به فرد این نوع سقف محسوب می‌شوند. پس می‌توانید تصور کنید که این نوع سقف بسیار سنگین است و اجرای آن می‌تواند چقدر سخت باشد.
اما سقفی که می‌خواهیم با آن بیشتر آشنا شویم سقف یوبوت است که از نوع سقف دال – بتنی است. سقف دال – بتنی گونه‌ای از سقف است که وزن بسیار زیادی دارد، سرعت اجرایش هم کم است و هزینه‌ی بیشتری هم دارد بنابراین کمتر استفاده می‌شود. با این وجود برخی از مهندسین طراح اعتقاد بیشتری به این سقف دارند و درطراحی‌های خود از این سقف استفاده می‌کنند. در برخی ساختمان‌ها که قرار است اماکن مهمی شوند، مثل ساختمان‌های واقع در در نیروگاه‌ها یا مراکز صنعتی بزرگ از سیستم سقف دال بتنی استفاده می‌شود. اجزای تشکیل دهنده این سقف آرماتور و بتن است. سقف یوبوت هم یک شیوه برای بهتر اجرا کردن سقف دال ـ. بتنی است به گونه‌ای که معایب آن کمتر شود.
سقف یوبوت چیست؟
سقف یوبوت یک سیستم سازه‌ای از نوع دال بتنی دو طرفه مجوف (توخالی) است، در این نوع سازه بین میلگرد‌های بالا و پایین نوعی بلوک تو خالی از جنس پلی پروپیلن که یوبوت نامیده می‌شود به جای بتن میان سقف استفاده می‌شود. یعنی ابتدا این بلوک‌های خالی را می‌چینند بعد دورش را بتن‌ریزی می‌کنند به گونه‌ای که بتن سطح این بلوک‌ها را بپوشاند و به این ترتیب یک سطح صاف ایجاد شود. این مدل بلوک‌ها توسط مهندسان ایتالیایی در اواخر قرن بیستم میلادی ساخته شد. آنها مشغول تحقیق روی انواع دال‌های بتنی بودند و برای بهینه‌سازی مصرف بتن و میلگرد، مقاومت در برابر زلزله، استفاده جهت دهانه‌های بلند و همچنین کاهش مصرف آرماتور و بتن بلوک‌های یوبوت را ساختند.
مزیت‌های استفاده از سقف یوبوت
همانطور که گفتیم این بلوک‌ها ابتدا جاگذاری می‌شوند بعد دور آنها بتن ریخته می‌شود. با این کار چند اتفاق مثبت می‌افتد:اولا مصرف بتن بسیار کاهش می‌یابد و هزینه‌ها کمتر می‌شود.
دوما وزن سقف کمتر می‌شود. همین وزن کم آزادی عمل بسیاری به پیمان‌کار می‌دهد. مثلا می‌توان ابتکار بیشتری در طراحی، جاگذاری و ابعاد ستون‌های ساختمان می‌توان به خرج داد و حتی طرح ستون‌ها نامنظم را اجرایی کرد. یا اینکه می‌توان دهانه و کنسول‌های بزرگ را به راحتی پیاده کرد. اصلا خود سقف یوبوت موجب کاهش ابعاد، تعداد و تنوع ستون‌ها خواهد شد.
با استفاده از سقف یوبوت دیگر نیازی به اجرای دال تخت یا تیر‌ها نخواهید داشت. این دلیل به علاوه دلایل قبلی که ذکر شد باعث می‌شود این سقف‌ها هنگام زلزله بسیار ایمن باشند. به طور کل سقف یوبوت با توزیع نیرو‌ها به صورت متقارن و مساوی در جای جای دال سقف موجب بالا رفتن مقاومت آن هم می‌شود بنابراین به سادگی فرو نمی‌ریزد.
این سقف‌ها از نظر عایق‌بندی صوتی و لرزشی از بقیه سقف‌ها و سازه‌های مشابه بهتر هستند. حتی در برابر آتش‌سوزی هم مقاومت خوبی دارند.
خاطرتان هست گفتیم سرعت اجرای سقف‌های دال بتنی کم است؟ خب با استفاده از سقف یوبوت این ایراد هم برطرف شده است.
بلوک‌های پلاستیکی یوبوت از پلاستیک بازیافتی ساخته می‌شوند و همین مساله به کاهش هزینه تولید آنها و استفاده از ضایعات پلاستیکی کمک می‌کند.
کشور ما در تولید این بلوک‌ها خودکفا شده و حتی صادرات آن به کشور‌های همسایه هم انجام می‌شود؛ بنابراین استفاده از این بلوک‌ها استفاده از تولید ملی است.
معایب استفاده از سقف یوبوت
با وجود این همه مزیت یک سری ایراد‌ها می‌شود به این یوبوت‌های دوست‌داشتنی گرفت:هزینه تولید این بلوک‌ها چندان ارزان تمام نمی‌شود و استفاده از آنها در ابعاد کوچک شاید خیلی به صرفه نباشد. (البته اگر بخواهید یک سقف خیلی بزرگ را بسازید هزینه کمتری به شما تحمیل می‌شود، چون دیگر بتن و میلگرد کمتری باید استفاده کنید.)
اگر وقتی بتن را اطراف بلوک‌ها می‌ریزند بعضی جا‌ها بتن به زیر قالب‌ها نرسد چه می‌شود؟ آن قسمت پوک و خالی می‌ماند. مثل این می‌ماند که سطح زیر دال کرمو شده باشد. همین قضیه استحکام سقف را بسیار کم می‌کند.
خود بلوک‌ها نگهداری‌شان سخت است. چون به تنهایی استحکام زیادی ندارند و به سادگی تغییر شکل می‌دهند یا می‌شکنند بنابراین نگهداری از آنها در کارگاه سخت بوده و ممکن است در اثر کارنابلد بودن کارگر‌ها هم آسیب ببینند.
اگر این بلوک‌ها ترک بردارند یا بشکنند و بتن به داخل‌شان نفوذ کند وزن سقف زیاد می‌شود که این اصلا خوب نیست.
وقتی که بلوک‌ها ساخته می‌شوند به سرعت باید استفاده شوند و حداکثر تا ۴ ماه قابل نگهداری هستند. بیشتر که بگذرد دیگر شکسته و خرد می‌شوند.
سقف یوبوت یا تیرچه بلوک؟
صادقانه بخواهیم بگوییم هر دو طرح از نظر سرعت اجرا مشابه هستند و نیاز به ۱۵ روز کار دارند و به یک اندازه آسان هستند. اگرچه با سقف یوبوت دهانه‌های بلند ۲۰ متری را به راحتی می‌توان پیاده کرد. ولی با تیرچه بلوک کافی است دهانه بلندتر از ۷ متر شده یا سقف بسته به کاربردش متحمل وزن زیادی شود (مثلا ساختمان یک پارکینگ چند طبقه را تصور کنید). آن وقت با تیرچه بلوک ناگزیر به استفاده از تیرچه دوبل هستیم که هزینه‌ها را افزایش می‌دهد. ضمنا در سقف یوبوت همانطور که گفته شد نهایتا یک سطح صاف بتنی ایجاد می‌شود. اما با تیرچه بلوک تیر‌های آویزان ظاهر نازیبایی به سقف می‌دهند و باید سقف کاذب ساخته شود که همین مجددا هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
سخن آخر
البته ما فقط سقف یوبوت را با تیرچه بلوک مقایسه کردیم. ولی این سقف‌ها بسته به کاربرد از سقف‌های دیگری چون سقف‌های عرشه فولادی، سقف دال و تیر و سقف تیرچه کرمیت هم بهتر هستند. اگرچه نهایتا همه چیز بستگی به نظر مهندسین طراح دارد، چون با توجه به کاربرد ساختمان‌ها ممکن است یک بنا نوع خاصی از سقف را بطلبد.منبع: سایت ستاره
