جایگاه صنعت توریسم درمانی در ایران

توریسم درمانی (1)

توریسم درمانی از هزاران سال قبل انجام می‌شده است. زمانی که از سراسر جهان به منطقه‌ای به نام اپیدوریا می رفتند، منطقه‌ای که باوری در آن رایج داشت که مهراب، خدای شفابخش در آنجا قرار دارد. توریسم درمانی نوعی از مسافرت است که علاوه بر سلامت و مراقبت‌های پزشکی، تفریح و گردشگری را نیز شامل می‌شود. چندین فاکتور در توریسم درمانی تاثیر دارند که عبارتند از: شرایط شخصی فرد بیمار، شرایط اقتصادی، قیمت ارز، مسائل سیاسی و قوانین کشور.

در این بین هزینه و زمان از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. بسیاری از سفرهای مردم آمریکا برای درمان به دیگر کشورها به دلیل قیمت ارزان تر جراحی‌ها و صرفه جویی در هزینه‌های پزشکی و درمانی است. به عنوان مثال آمریکایی‌ها با سفر به ایران و انجام عمل‌های جراحی، بین 65 تا 90 درصد هزینه کمتری پرداخت می‌کنند. این عدد در برخی کشورهای دیگر مانند برزیل، هند، کره، مالزی، مکزیک، تایوان و ترکیه نیز متغیر و بسیار کمتر از خود آمریکا است.

به عنوان مثال عمل اسپینال فیوژن در آمریکا قیمتی 62 هزار دلاری دارد اما همین عمل در مالزی با 6 هزار دلار قابل انجام است. فاکتور زمان نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است و در برخی کشورها، برگ برنده برای جذب توریست است. به عنوان مثال عمل جراحی مفصل ران در کانادا نیاز به صبر 26 هفته‌ای دارد، اما همین عمل در کشورهای تایوان و هند حداکثر چند روزه قابل انجام است. همانطور که می بینید تفاوت زیادی در هزینه و زمان کشورها وجود دارد و امروزه با آسان شدن حمل و نقل و مسافرت، به توریسم درمانی توجه ویژه‌ای می‌شود و هر روزه افراد بیشتری با هدف درمان سفر می کنند.

گردشگری و خاورمیانه

طبق پیش بینی سازمان جهانی گردشگری، تا سال 2020 میلادی تعداد جهانگردان به عدد 1.6 میلیارد نفر خواهد رسید و بیش از 2 تریلیون دلار توسط گردشگران خرج خواهد شد. عمده این هزینه‌ها در کشورهای توسعه یافته انجام خواهد شد. خاورمیانه در این میان در سال 2014 حدود 700 میلیارد دلار از صنعت گردشگری درآمد داشت. با اینکه ایران پتانسیل زیادی برای جذب گردشگر دارد، اما براساس آمار منتظر شده از 800 میلیارد دلار گردش مالی سالانه صنعت گردشگری در جهان، سهم ایران کمتر از یک دهم درصد است.

این آمار نشان دهنده ضعف ایران در صنعت گردشگری و عدم توان استفاده از آثار تاریخی و فرهنگی غنی خود است. قطعا موضوعی که جای بررسی دارد و با انجام اقدامات مورد نیاز و بهبود زیرساخت‌ها می توان در صنعت گردشگری رشد بسیار بالایی داشت. کشورهای آمریکا، فرانسه، اسپانیا، چین و ایتالیا بیشترین تعداد گردشگران را به خود جذب کرده اند و کشورهای آمریکا، اسپانیا، فرانسه و ایتالیا به ترتیب بیشترین درآمد را از گردشگران داشته اند.

براساس آمار منتشر شده از سازمان جهانی گردشگری، رشد قابل توجه سفر گردشگران خارجی به خاورمیانه این منطقه را تبدیل به چهارمین منطقه گردشگرپذیر جهان تبدیل کرده است. اما در این میان ایران سهم دو هزارم درصدی از گردشگری جهان داشته است که عدد بسیار پایینی است. براساس پیش بینی‌ها در سال 2020، فقط 19 میلیون گردشگر از منطقه جنوب آسیا (موقعیت ایران) بازدید می کنند که باعث شده است این منطقه در قسمت جذب گردشگر در ردیف آخر قرار بگیرد.

اما با تمام این موضوعات، فرصت‌های کارآفرینی و نتایج قسمت‌های پزشکی و تاثیر آن در گردشگری را نمی توان نادیده گرفت. در کشور ما طیف وسیعی از خدمات گردشگری در زمینه مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی درمانی توسط شرکت‌ها و ارگان های خصوصی ارائه می‌شود. سابقه کهن علم پزشکی ایران در کنار رشته‌های مختلف و تنوع خدمات پزشکی و درمانی همراه با کیفیت بالای این خدمات باعث شده است تا به توریسم درمانی ایران توجه ویژه‌ای شود.(2)

ایران و توریسم درمانی

معمولا به دو دلیل گردشگران توریسم درمانی به ایران سفر می کنند: نبود خدمات و امکانات مناسب و هزینه ها. مردمان کشورهای توسعه نیافته مانند سومالی، افغانستان، لیبی، سودان و همچنین کشورهای درگیر جنگ مانند سوریه و عراق به دلیل نبود خدمات بهداشت و درمان مناسب و پرسنل پزشکی حرفه‌ای و حاذق در این کشور ها، برای درمان به دیگر کشورها از جمله ایران سفر می کنند.

همچنین ساکنان کشورهای اروپایی و آمریکایی به دلیل بالا بودن هزینه خدمات بهداشتی و دارویی و مدت زمان انتظار طولانی مدت برای بیماران، سفر به کشورهای دیگر را برای درمان انتخاب می کنند. همچنین ساکنان برخی کشورها به دلیل بالا بودن میانگین سن جمعیت و در نتیجه نبود کادر درمانی مناسب و کافی، این سفر‌های درمانی را انتخاب می کنند. بررسی‌های انجمن بین المللی گردشگری که در سال 2013 انجام شده است نشان می دهد 80 درصد توریسم درمانی به دلیل صرفه جویی در زمان و هزینه است.(3)

جراحی‌های زیبایی حجم تقاضای بیشتری نسبت به دیگر جراحی‌ها دارد و 38 درصد از تقاضای گردشگران سلامت را تشکیل می دهد. همچنین این بررسی‌ها نشان داده است که تقریبا 92 درصد کل هزینه‌ها به ازای هر بیمار کمتر از 30 هزار دلار است و گردشگران درمانی رقمی بین 7500 تا 15800 دلار برای هر سفر می پردازند. جالب است بدانید سهم ایران از 400 تا 420 میلیون دلار گردشگری سلامت، 5 درصد است که مقدار پایینی است و ایران پتانسیل آن را دارد که سهم بسیار بیشتری را در اختیار داشته باشد.(3)

همانطور که گفته شد ایران در جراحی‌های زیبایی یکی از کشورهای پیشگام خاورمیانه شناخته می‌شود، هم اکنون گردشگران بسیاری برای انجام عمل‌های پلاستیک به ایران مراجعه می کنند. ساکنان کشور ترکیه نیز درصد بالایی از این سفر‌ها را به خود اختصاص داده اند. دلیل این سفرها در ابتدا هزینه‌های پایین جراحی در ایران و سپس کادر پزشکی ماهر و حاذق کشور است. ایران در آمار جراحی‌های زیبایی چهره و بدن در بین 10 کشور برتر جهان است. همچنین جالب است بدانید تهران و مشهد مقاصد اصلی گردشگران سلامت و زیبایی محسوب می شوند و در این دو شهر خدمات متنوعی در اختیار مراجع کنندگان قرار داده می‌شود.

جمع بندی

متاسفانه با وجود پتانسیل‌های موجود و همچنین آموزه‌های مختلف، طب سنتی در توریسم درمانی ایران چندان جایگاه مناسبی ندارد. زیرا در مرحله اول طب سنتی در داخل کشور کمرنگ شده است و طب کلاسیک در حال گسترش است. این ضعف باعث شده است تا جایگاه طب سنتی در توریسم درمانی افت کند.

همچنین کشورهای چین، هند و پاکستان بازار گیاهان دارویی جهان را در اختیار دارند و ایران در این موضوع نیز ضعیف عمل کرده است، مسئله‌ای که باعث شده این بازار مهم را از دست بدهد. برای دستیابی به جایگاه مناسب طب سنتی در صنعت گردشگری، در ابتدا باید طب سنتی در کشور احیا شود، موضوعی که تا به الان اقدام جدی برای آن انجام نشده است و پیش بینی نمی‌شود اوضاع طب سنتی در ایران تغییر مثبتی داشته باشد. (4)

پینوشتها