نگاهی آماری به مهاجرت اتباع خارجی به ایران

مهاجرت به ایران

در حالی که اغلب افراد، ایران را کشوری می‌دانند که تعداد مهاجرت در آن به خارج از کشور بسیار زیاد است، جالب است بدانید که از نگاه سازمان بین المللی مهاجرت IOM، ایران یکی از کشور‌های مهم در میزبانی از مهاجران محسوب می‌شود. ایران طبق آمار جهانی، جزو کشورهایی است که سالانه، علاوه بر پذیرش مهاجران، میزبان پناهندگان زیادی است و همچنین در زمره‌ی کشورهایی قرار دارد که از لحاظ ورود غیرقانونی تابعه‌های بیگانه، آسیب پذیر است. (1)

سازمان بین المللی مهاجرت یا IOM سازمانی غیروابسته و بین المللی است که به عنوان یکی از شاخه‌های سازمان ملل متحد، مقر آن در ژنو بوده و به امور مربوط به مهاجران و پناهندگان در سراسر جهان می‌پردازد. از سال 1995 میلادی، جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ناظر در این سازمان پذیرفته و در سال 2001 به عضویت رسمی این سازمان نائل شد.

به گفته‌ی این سازمان، ایران یکی از کشورهای مهم مهاجرتی جهان بوده و بخاطر موقعیت ژئوپولوتیکی و وضعیت اقتصادی خود، سالانه مهاجران زیادی را از کشورهای همسایه‌ی خود می‌پذیرد. (1)

هرچند طبق آمارهای جهانی، ایران تعداد زیادی مهاجرت به خارج از کشور دارد، با این حال لازم است که نگاهی به سیاست‌ها و آمارهای مربوط به کشورمان در رابطه با مهاجران بیگانه در داخل کشور بیاندازیم. ضرورت این امر از این لحاظ بیشتر حس می‌شود که دیدگاه غالب نیاز به تغییری اساسی داشته و توجه به ظرفیت‌های داخلی، به وسیله‌ی تغییر این دیدگاه رخ می‌دهد.

از آنجایی که در چند سال اخیر توجه بسیار کمتری به آمار مهاجرانی که به ایران سفر می‌کنند گردیده است، بر آن شدیم تا با نگاهی به آمار مهاجرت در ایران، درباره‌ی ظرفیت‌های رشد و شکوفایی کشورمان سخن بگوییم.

استان تهران به عنوان رتبه نخست پذیرش مهاجران در کشور شناخته می‌شود

آمار رسمی مهاجرت به ایران

طبق تحقیقات به عمل آمده و نتایج ثبت شده در سال 95، به گفته‌ی سازمان ملی آمار کشور، طی دوره ی 5 ساله از آبان ماه سال 1390 تا آبان ماه 1395، تعداد 102.519 نفر از خارج از کشور در ایران ساکن گردیده‌اند. که از این تعداد یعنی حدود یکصد و دو هزار نفر، نزدیک به 36 هزار نفر از آن‌ها در جستجوی کار وارد ایران شده‌اند. (2)

این آمار شاید بسیار فراتر از تصور بسیاری، نشان دهنده اهمیت ایران در زمینه پذیرش مهاجران است که برای داشتن زندگی بهتر به این کشور سفر می‌کنند. به گفته مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی استان خراسان، در حال حاضر 3 میلیون و 200 هزار نفر تبعه خارجی در ایران زندگی می‌کنند که از این شمار، استان تهران به عنوان رتبه نخست پذیرش مهاجران در کشور شناخته می‌شود. وجود 77 هزار تابعه‌ی بیگانه در مدارس دولتی و حضور 3000 دانشجوی خارجی در ایران، همگی نشان از وجود ظرفیت‌های بالای تحصیلی و کاری در ایران است. (3)

دلایل مهاجرت به ایران

ایران، کشوری با پتانسیل‌های متعدد مهاجرت پذیری است که شاید خود ایرانیان، کمتر از هرکسی به آن‌ها توجه می‌کنند. شاید اگر دلایل مربوط به مهاجرت اتباع خارجی به داخل ایران را مورد بررسی قرار دهیم، بتوانیم به ظرفیت‌های داخلی کشور، توجه بیشتری داشته باشیم. با توجه به بررسی‌های به عمل آمده از سوی سازمان آمار کشور، دلایل مهاجرت به ایران به صورت زیر دسته بندی می‌شود:

کار
یکی از مهم‌ترین دلایل مهاجرت همسایگان و دیگر تابعه‌های بیگانه به ایران، کار است. ایران به عنوان یکی از صنعتی‌ترین کشور‌های منطقه، پتانسیل خوبی برای مهندسین و متخصصین خارجی محسوب می‌شود. هر چند این آمار پس از کاهش ارزش واحد پول کشور در چند سال اخیر، کاهش یافته است اما با توجه به آمار، تعداد قابل توجهی از مهاجران (چیزی حدود یک سوم از آن‌ها) در جست جوی کار به ایران سفر می‌کنند. (2)

ازدواج

پس از گسترش اینترنت در ایران و افزایش راه‌های ارتباطی در شبکه‌های مجازی، آمار پذیرش مهاجرانی که برای ازدواج با ایرانیان به کشورمان مهاجرت می‌کنند، در حال افزایش است. تعداد بیشتر این مهاجران مربوط به بانوانی با تابیعت دیگر است که برای ازدواج با مردان ایرانی، به کشور سفر می‌کنند. (4)

تحصیلی
دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور، سالانه میزبان تعداد زیادی دانشجو هستند که جهت تکمیل دوره‌های تحصیلی خود به ایران سفر می‌کنند. در این میان، دانشگاه‌های صنعتی شریف، امیر کبیر، علوم و تحقیقات، خوارزمی و پردیس بین المللی دانشگاهی، بیشترین آمار پذیرش دانشجو را دارند.

سرمایه گذاری
ایران، کشوری با پتانسیل‌های بسیار متنوع در امر سرمایه گذاری است. تفاوت ارزش مالی ارز و ریال در چند سال اخیر، سبب مهاجرت تاجران دارای سرمایه‌ی متوسط رو به بالا به ایران گردیده است. (2)
ایران یکی از پیشرفته‌ترین کشور‌های منطقه از نظر تکنولوژی و امکانات پزشکی است که سالانه، پذیرای تعداد زیادی از مسافران نیازمند به درمان است. از میان این مسافران، کسانی که از طول درمان طولانی‌تری برخوردار هستند، نیاز به اقامت بیشتری در ایران خواهند داشت که در این صورت، سازمان امور اتباع خارجی به شرایط آن‌ها رسیدگی می‌کند. در حال حاضر 90 هزار تابعه‌ی بیگانه در ایران تحت پوشش بیمه رایگان طرح سلامت قرار گرفته اند. (3)

آب و هوایی
جالب است بدانید حدود 20% از مهاجران وارد شده به ایران، در روستاهای خوش آب و هوای کشور ساکن می‌شوند که یکی از دلایل آن، استفاده از طبیعت و آب و هوای خوش ایران است. تنوع بسیار زیاد اقلیمی و طبیعت بی نظیر ایران، یکی از دلایلی است که مهاجران، ایران را به عنوان مقصدی برای ادامه زندگی خود بر می‌گزینند. (4)
گروه‌های مختلفی از محققان در زمینه‌های زیست شناسی، زمین شناسی، جامعه شناسی و محققان دارویی، سالانه از کشورهای مختلف، برای تحقیقات به ایران مهاجرت می‌کنند. هرچند بسیاری از این مهاجرت‌ها موقت هستند، اما به دلیل آن که تعداد بسیاری از این تحقیقات سال‌ها به طول می‌انجامد، این دسته از مسافران نیز به عنوان مهاجرانی محسوب می‌شوند که سال‌هایی را در ایران زندگی می‌کنند. (5)

بیشتر از چه کشورهایی به ایران مهاجرت می‌کنند؟

ایران، از 54 کشور جهان در خود مهاجر جای داده است، که این 54 کشور شامل برخی کشورهای اروپایی، آمریکایی و آفریقایی نیز هستند. در میان این مهاجران از تابعیت‌های مختلف، کشور‌های افغانستان، عراق و پاکستان رتبه‌های اول تا سوم مهاجرت به ایران را دارند.

چیزی حدود 1 میلیون و 600 هزار نفر از اتباع مهاجرت کرده به ایران، افغان‌ها هستند، که البته این رقم تعداد رسمی آن‌ها در کشور است. از آنجایی که تعداد مهاجرانی که از این کشور به صورت غیرقانونی در ایران زندگی و کار می‌کنند به طور دقیق مشخص نیست، پیش بینی می‌شود که این عدد تا 2 میلیون نفر نیز برسد. (6)

نتیجه گیری

با توجه به اینکه حدود نیمی از مهاجران بیگانه در ایران مربوط به سه کشور افغانستان، عراق و پاکستان هستند، نیم دیگر این آمار، متعلق به سایر کشورهایی است که از 5 قاره‌ی جهان به ایران سفر می‌کنند.

توجه به این آمارها و بررسی دلایل مهاجرت به ایران، می‌تواند تلنگری برای تمرکز بر ظرفیت‌های متعدد کشور اسلامی ما باشد. شاید اگر ظرفیت‌های رشد در ایران را بهتر بشناسیم، عرصه را برای بیگانگان و تابعه‌های خارجی کمتر باز کنیم و خود برای تعالی سرزمین‌مان، کوشش نماییم.

پی نوشتها