حافظه‌ی آب چیست؟
اداره‌ی غذا و دارو اعلام کرد که قصد دارد در مورد محصولات خطرناک یا فریبکارانه‌ی هومیوپاتی سخت گیری کند؛ گروهی از محصولات که فروشندگان ادعا می‌کنند با فراهم کردن مقادیر ناچیز و بسیار رقیق از موادی که در وهله‌ی اول باعث بیماری‌ها می‌شوند، آن بیماری‌ها را درمان می‌کند. اگر به علت سخت گیری‌های جدید، دسترسی به برخی داروهای هومیوپاتی دشوارتر شود، کاربران هومیوپاتی چه چیزهایی را ازدست می‌دهند؟با توجه به بیانیه‌ای از FDA ، هومیوپاتی به سده‌ی ۱۷۰۰ میلادی بر می‌گردد و بر ایده‌ی «علاج به‌مثل» استوار است. این ایده می‌گوید مواد شیمیایی که باعث ایجاد نشانه‌های بیماری می شوند، وقتی در دوزهای بسیار پایین با آب مخلوط شوند، می‌توانند علائم آن بیماری را درمان کنند. به‌عبارت دیگر برای درمان تهوع، ماده‌ی شیمیایی که باعث استفراغ می‌شود، در یک غلظت بسیار رقیق به فرد داده می‌شود. هر چه این ماده رقیق‌تر باشد، اثرات مفید آن قوی‌تر خواهد بود.
وب سایت انجمن هومیوپاتی بریتانیا (BHA) تأیید می‌کند که درمان‌های هومیوپاتی ممکن است برای خیلی از افراد نامعقول به‌نظر برسد، چون این داروها در اغلب اوقات تا جایی رقیق شده‌اند که ممکن است هیچ مولکولی از ماده‌ی اصلی باقی نمانده باشد.
BHA در مورد آنکه چرا با این حال درمان‌های هومیوپاتی ممکن است برای افراد مفید باشد، دو توضیح طرفدارانه ارائه می‌دهد که هر دوی آنها معمولا توسط طرفداران هومیوپاتی بیان می‌شوند.
اولین توضیح این است که یک ماده‌ی هومیوپاتی حتی اگر آنقدر رقیق شود که دقیق‌ترین تجهیزات هم نتوانند آن را در یک نمونه آب شناسایی کنند، ساختار پیوندهای هیدروژنی را در آب تغییر می‌دهد. درمانگران هومیوپاتی، این اثر مفروض را حافظه‌ی آب می‌نامند.
حافظه‌ی آب
پیوندهای هیدروژن، کشش‌های واقعی بین اتم‌های هیدروژن در یک مولکول آب و اتم‌های اکسیژن در همسایگان آن مولکول هستند (یک مولکول آب، ۲ اتم هیدروژن و ۱ اتم اکسیژن دارد). این پیوندها مسئول بسیاری از ویژگی‌های عجیب آب هستند، ازجمله ساختار بلورین یخ که باعث می‌شود منبسط شود و روی آب مایع شناور بماند.اما مِی نیمان، یک استاد شیمی در دانشگاه ایالتی اورگان می‌گوید که کل ایده‌ی حافظه‌ی آب منطقی به‌نظر نمی‌رسد.
او می‌گوید: «من به حافظه‌ی آب اعتقادی ندارم، چون مولکول‌های آب دائما حرکت می‌کنند. آنها همواره به دور هم می‌چرخند، پیوندهای هیدروژن تشکیل می دهند، پیوندهای هیدروژن را می‌شکنند. به‌عبارت دیگر هیچ ساختاری در یک محلول آب مایع، آنقدر پایدار نیست که بتواند حافظه‌ی بلندمدتی ایجاد کند.»
نیمان می‌افزاید: «تزریق یون‌ها (ذرات الکتریکی باردار) قطعا می‌تواند الگوی پیوندها را تغییر دهد. اما هرچه یک یون واحد در محلول را بیشتر رقیق کنید، اثر آن کمتر خواهد شد. با کم شدن تعداد یون‌ها و حضور تعداد کمی از آنها در چندین لایه آب، اثر آنها بسیار نامحسوس خواهد بود.»
ریچارد ساچلبن، یک شیمیدان بازنشسته و عضو هیئت کارشناسان انجمن شیمی آمریکا با این مسئله موافق است. او می‌گوید: «این ایده بر پایه‌ی علمی استوار نیست.» آزمایشاتی که ادعا می‌کنند حافظه‌ی آب یا ساختار در آب را ثابت می‌کنند، نمی‌توانند دوباره انجام شوند.
نیمان و ساچلبن هردو خاطرنشان می‌کنند که حتی اگر یک ساختار در یک نمونه آب رقیق‌شده باقی بماند، آن ساختار در تماس با بدن شما خودش را نابود خواهد کرد.
نیمان می‌گوید: «دهان شما پر از چیزهای مختلف است – باکتری‌ها، مایعات بدن، باقی‌مانده‌ی غذاها» تمام آن مواد به هرگونه آبی که با آن تماس پیدا کنند، حمله می‌کنند و هرگونه اثرات جزئی ساختار یونی آب را ازبین می‌برند. اگر آب حافظه داشته باشد، بدن مانند یک سیستم آشفته است که آماده‌ی پاک کردن آن حافظه می‌باشد.
ساچلبن می‌گوید اگر حافظه‌ی آب به‌نحوی در تماس با دهان کاربر هومیوپاتی نجات یابد، آنگاه این حافظه با یک محیط مخرب‌تر در معده روبرو خواهد شد؛ جایی که اسید معده، تأثیر زیادی روی پیوندهای هیدروژن در آب می‌گذارد.
خب این از تئوری پیوند هیدروژن! اما توضیح دوم آنها چه می‌شود؟
توده‌ها
توضیح دوم ارائه‌شده توسط BHA می‌گوید که توده‌های غیرقابل تشخیصی از ماده در آب باقی می‌مانند و حباب‌هایی از گاز در داخل آن ایجاد می‌کنند که اثرات مثبتی دارد.نیمان می‌گوید: « در مورد توده‌های موجود در محلول، مولکول‌هایی که بیشتر از آب به یکدیگر متصل هستند، بهم می‌چسبند و توده تشکیل می‌دهند. مگر در مواردی که شما گاز یک مایع را بگیرید، همیشه گازهایی در داخل آن وجود خواهد داشت. من خودم چنین چیزی را در هنگام گرفتن گاز مایعات در آزمایشگاه به چشم دیده‌ام. اگر شما فشار مایع را تغییر دهید، حباب‌ها ظاهر می‌شوند – این درست است.»
او می‌گوید اما این توده‌ها و گازها در هر محلولی از آب وجود دارند. در این رابطه، هیچ چیز خاصی در مورد داروهای هومیوپاتی وجود ندارد.
و حالا به چیزی می رسیم که نیمان و ساچلبن هردو به‌عنوان اولین و واضح‌ترین ایراد در تفکر هومیوپاتی از دیدگاه یک شیمیدان شناسایی کردند: درواقع چیزی به‌عنوان آب فوق‌العاده خالص‌شده وجود ندارد.
شیمی‌دانان می‌گویند برای آنکه مواد هومیوپاتی بر محیط‌های شیمیایی‌شان در غلظت‌های جزئی – فراتر از توانایی شناسایی یک طیف‌سنج جرمی – تسلط یابند، این مواد باید چشمگیرترین مواد شیمیایی موجود در محلول‌هایشان باشند. به‌عبارت دیگر آب نمی‌تواند حاوی سایر مواد باشد و باید به‌طور قابل‌توجهی خالص باشد و دستیابی به آن درجه از خلوص عملا امکان‌پذیر نیست.
نیمان می‌گوید:«آب کاملا خالص وجود ندارد.»
او می‌گوید دلیلش این است که هر چه آب خالص‌تر شود، یون‌ها را حریصانه‌تر از محیط اطرافش می‌گیرد. گرد و غبار محیط، ظرف‌های پلاستیکی و سایر ناخالصی‌ها همگی اثرات آلوده‌کننده‌ی مشابهی روی آب – حتی طبیعی ترین و خالص‌ترین آب – می‌گذارند.
ساچلبن می‌گوید:« من فکر می‌کنم این بسیار بعید است که یک ماده‌ی شیمیایی فوق‌العاده رقیق‌شده بتواند مزایای درمانی داشته باشد – چون آلاینده‌های بیرونی همیشه محلول را به‌نوعی آلوده می‌کنند.
ساچلبن خاطرنشان می‌کند که برخی فرضیه‌های اصلی هومیوپاتی تا اندازه‌ای از نظر طب و علم مدرن، منطقی بنظر می‌رسند.
او می‌گوید: «این مفهوم اساسی که برخی چیزها در دوزهای بالا سمی و در دوزهای پایین، دارو هستند، کاملا یک واقعیت است. موادی وجود دارند که بسیارسمی هستند اما در حال حاضر در پزشکی به‌کار میروند.»
به‌عنوان مثال سم بوتولیسم، هزاران سال است که باعث مرگ افراد می‌شود اما در دهه‌های اخیر، پزشکان از این ماده برای درمان شرایطی مانند میگرن و چین و چروک صورت استفاده کرده‌اند.
ساچلبن می‌گوید: «اما در این ایده، افراط شده است؛ رقیق کردن یک ماده تا جایی که چیزی از آن باقی نماند، اصلا منطقی بنظر نمی‌رسد.»
منبع: سایت راستینه
