فلسفه قرآن به سر گرفتن در شب‌های قدر چیست؟

حجت‌ الاسلام مرتضی اسماعیلی‌پور، استاد حوزه علمیه بنی اکرم (صلی الله علیه و آله) در خصوص فلسفه قرآن به سر گرفتن در شب‌های قدر گفت: در روایات اهل بیت (علیه السلام) داریم که قرآن تجلی کلام حق است بنابراین وقتی در شب‌های قدر آن را بر روی سرمان می‌گیریم به این معناست که خدایا در عالم وجود چیزی بالاتر از قرآن که نماینده خودت باشد نداریم.

استاد حوزه علمیه بنی اکرم (صلی الله علیه و آله) در ادامه گفت: در شب‌های قدر مسلمانان با توجه به اینکه به خاطر گناه هایشان در نزد خدا آبرویی ندارند قرآن را بالای سر می‌گیرند زیرا کلام الهی است و وقتی که زیر چتر رحمت خدا باشیم او را به بزرگی خودش قسم می‌دهیم تا ما را ببخشد.

اسماعیل‌پور در ادامه افزود: تبلور قرآن امامان معصوم هستند و ما در شب‌های قدر علاوه بر قرآن 14 معصوم (علیه السلام) را واسطه قرار می‌دهیم، یعنی از بنی اکرم (صلی الله علیه و آله) شروع می‌کنیم و تا امام دوازدهم امام عصر (عج) خدا را قسم می‌دهیم تا به آبروی اینان ما را نیز جزو بخشودگان قرار دهد چرا که در عالم، کتابی بالاتر از قرآن و انسان‌هایی بالاتر از چهارده معصوم وجود ندارند که بتوان به واسطه مقام و منزلتشان در نزد خداوند از حضرت حق استغفار کرد. {1}

آداب و اعمال توصیه شده آیت الله غرویان در شب های قدر

مدرس حوزه علمیه با اشاره به اعمال و آداب شب های قدر بیان داشت: آداب شب های قدر در کتب ادعیه نوشته شده است که این آداب جنبه ظاهری قضیه است؛ در واقع جنبه باطنی قضیه این است که انسان واقعا تصمیم بگیرد و توبه کند و اگر راه خطایی را رفته است تصمیم بگیرد که راهش را عوض کند.

آیت الله غرویان ادامه داد: مهم ترین نکته در شب قدر تصمیم گیری است، یعنی شب قدر در حقیقت شب تصمیم سازی و تصمیم گیری است.

وی افزود: از آداب شب های قدر که توصیه شده است، قرآن به سر گرفتن، دعای ابو حمزه، قرآن خوانی و نماز خواندن است که این ها ظاهر قضیه است؛ باطن اعمال شب قدر تصمیم گیری و اراده محکم برای تغییر در مسیر زندگی است.

این مدرس حوزه عنوان کرد: سرنوشت قطعی و مختوم نست؛ یعنی اینطور نیست که باعث جبر شود بلکه سرنوشت انسان در دست خود اوست و بستگی به آن دارد که انسان در شب قدر چقدر برای برنامه سال آینده خودش تصمیم گیری محکمی داشته باشد و الا شب قدر جبری برای کسی درست نمی کند.

آیت الله غرویان در پاسخ به این سوال که فلسفه قرآن به سر گرفتن چیست؟ گفت: قرآن کتاب مقدس ما و وحی شده بر پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله) است و ما به آن اعتقاد داریم؛ در واقع قرآن به سر گرفتن علامت این است که ما میخواهیم معارف قرآن در وجود ما سرایت پیدا کند و ما قصد داریم که تحت قداست قرآن قرار بگیریم.

وی در پایان به تاثیرگذاری شب های قدر در آینده انسان اشاره کرد و بیان داشت: اعمال شب های قدر نوعی الهام گیری است که میخواهیم تقویت روحی کنیم و الهام بگیریم تا بتوانیم آن تصمیم اساسی را برای زندگی بگیریم. {2}

متن دعای قرآن به سر گرفتن

قرآن را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید:

اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ‏

خدایا به حق این قرآن و به حق کسى که به او فرستادى آن را و به حق هر مؤمنى که در آن او را ستودى

وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلاَ أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ‏

و به حق تو بر آنها که احدى شناساتر به حق تو از خودت نیست

پس ده مرتبه بگوید بِکَ یَا اللَّهُ‏

و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ

و ده مرتبه‏ بِعَلِیٍ ‏

و ده مرتبه‏ بِفَاطِمَةَ

و ده مرتبه‏ بِالْحَسَنِ‏

و ده مرتبه‏ بِالْحُسَیْنِ‏

و ده مرتبه‏ بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ‏

و ده مرتبه‏ بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ‏

و ده مرتبه‏ بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ

و ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ

و ده مرتبه بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى‏

و ده مرتبه‏ بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ‏

و ده مرتبه‏ بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ

و ده مرتبه‏ بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍ‏

و ده مرتبه‏‏ بِالْحُجَّةِ {3}

در مفاتیح الجنان سومین عملی که جزو اعمال مشترکه شب قدر ذکر شده آن است که؛ قرآن را در مقابل خود باز می‌کنند و خداوند را به قرآن و آنچه در آن آمده است قسم می‌دهند که "خدایا ما را جزو آزادشدگان از آتش جهنم قرار ده". در حدیث آمده است که بعد از این جمله حاجات خود را از خداوند بخواه.

شیخ عباس قمی سپس چهارمین عمل مستحب شب قدر را به این صورت توضیح می‌دهد که: قرآن را بر سر خود می‌گذارند و خداوند را به حق قرآن و حق کسی که با قرآن فرستاده شده یعنی پیامبر اسلام(علیه السلام) و به حق هر زن و مرد مؤمنی که در قرآن مدح شده قسم می‌دهند و سپس ده بار می‌گویند بِکَ یا أللّهُ و بعد خداوند را به نام هر یک از چهارده معصوم قسم می‌دهند و اسامی آن‌ها را به ترتیب ده بار ذکر می‌کنند.

این کار عملی مستقل بوده و لازم نیست قرآن به صورت باز شده بر سر قرار گیرد. {4}

شیعیان، کتاب آسمانی قرآن کریم را در مقابل خود می گشایند و خداوند مهربان را به قرآن کریم و آن چه در این کتاب آسمانی ذکر شده است قسم می دهند و می گویند: «خدایا ما را جزو آزادشدگان از آتش جهنم قرار ده.»

و در حدیث بیان شده است که پس از این جمله، از خداوند مهربان حاجت خود را بخواهند.

شیعیان در شب های قدر هنگامی که کتاب آسمانی قرآن را بر سر قرار می دهند، خداوند مهربان را به حق قرآن، حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)، حضرت علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و دوازده امام (علیه السلام) قسم می دهند تا تمام گناهان آن ها را موردآمرزش خود قرار دهد و آن ها را از آتش دوزخ در جهان آخرت رها کند.

هنگامی که شیعیان قرآن کریم را بر سر می گیرند لازم نیست که حتما این کتاب آسمانی باز باشد.

در روایاتی که از اهل بیت(علیه السلام) نقل شده، بیان شده است که قرآن کریم تجلی کلام حق است و هنگامی که ما شیعیان این کتاب آسمانی را در شب های قدر بر روی سر خود قرار می دهیم بدین معنا است که «خدایا در عالم وجود چیزی بالاتر از قرآن که نماینده خودت باشد نداریم.»

مرحوم آیت الله میرزا جواد آقا ملکی، یکی از علمای بزرگ و استاد امام خمینی می فرمایند: هنگامی که قرآن کریم را بر سر می گذارید چهار نیت را در دل بگذرانید:

مغز که به مثابه‌ی مرکب عقل و خرد است، به واسطه‌ی قرآن تقویت می‌شود.

عقل و خرد انسان به واسطه‌ی قرآن و علوم قرآن تکمیل گردد.

عقل و خرد در برابر قرآن و عظمت آن خاضع گردد.

نور عقل و خرد به نور قرآن منضم شود. {5}

پی نوشت:
1.www.yjc.ir
2.www.tasnimnews.com
3.www.tasnimnews.com
4.www.fa.wikishia.com
5.www.salameno.ir