تغذیه و گازهاي روده‌اي

آدم‌هاي گازدار

گاز روده محصول طبيعي عمل گوارش است. توليد گاز روده به اين معناست که دستگاه گوارش شما به خوبي کار مي‌کند. همه به خوبي با عوارض وجود گاز اضافي در روده مانند نفخ، آروغ و گاه مشکلات اجتماعي حاصل از آن آشنايي دارند. اگرچه وجود گاز در روده امري کاملا طبيعي است اما مي‌تواند مشکل ساز باشد. تغيير رژيم غذايي يا مصرف برخي داروها مي‌تواند در پيشگيري يا کاهش گاز روده موثر باشد.
بيش از 99 درصد گازهاي روده مخلوطي از همان گازهاي بي‌بويي است که در محيط اطراف ما پراکنده‌اند. اين گازها شامل نيتروژن، اکسيژن، دي اکسيدکربن، هيدروژن و گاهي متان هستند. اما درصد اين گازها از فردي به فردي ديگر متغير است که اين امر بستگي به شيمي ‌بدن و رژيم غذايي افراد دارد.نيتروژن، اکسيژن و بيشتر دي اکسيدکربن موجود در گازهاي روده از هوايي مي‌آيد که آن را در حال جويدن آدامس، خوردن و آشاميدن و سيگار کشيدن مي‌بلعيم. واکنش‌هاي شيميايي که در معده ما اتفاق مي‌افتند نيز بخشي از دي اکسيد کربن موجود در گازهاي روده را تامين مي‌کند. باکتري‌هايي که به صورت نرمال در روده بزرگ هستند، هيدروژن و متان موجود در اين گازها را توليد مي‌کنند. اين باکتري‌ها از غذاي گوارش نشده تغذيه کرده و طي فرآيندي به نام تخمير گاز آزاد مي‌کنند.

غذاهاي گازساز

نوشيدن نوشابه‌هاي گازدار موجب توليد گاز در روده مي‌شود. همچنين مواد غذايي کربوهيدراتي به دليل اينکه حاوي قندهاي غيرقابل گوارش، نشاسته و فيبر هستند، نيز مولد گاز هستند.
لاکتوز: شير و فرآورده‌هاي لبني از قبيل پنير و بستني، همچنين برخي نان‌هاي فرآوري شده، غلات و سس‌هاي سالاد حاوي لاکتوز هستند. بيشتر افراد مي‌توانند لاکتوز را به خوبي هضم کنند اما برخي در اين زمينه با مشکلاتي مواجه هستند چرا که همه يا بخشي از آنزيم لاکتاز که لاکتوز را به بخش‌هاي قابل هضم تجزيه مي‌کند، توليد نمي‌کنند. بدون لاکتاز شير و ساير غذاهاي غني از لاکتوز در روده تخمير شده و گاز اضافي توليد مي‌کند.
فروکتوز: گوارش پياز، کنگرفرنگي، گلابي، گندم و برخي نوشيدني‌هاي غيرالکلي و غذاهاي فرآوري‌شده حاوي قند مي‌تواند دشوار باشد.
سوربيتول: سيب، گلابي، هلو، آلو خشک و برخي غذاهاي فاقد شکر، آبنبات و آدامس حاوي الکل سوربيتول هستند. هضم اين محصول نيز مي‌تواند دشوار باشد.
رافينوز: اين قند در لوبيا، کلم پيچ، کلم بروکسل و بروکلي، مارچوبه و غلات سبوس‌دار يافت مي‌شود.
برنج تنها نشاسته‌اي است که تقريبا به طور کامل از راه روده کوچک جذب مي‌شود. از آنجايي که نشاسته برنج هرگز به روده بزرگ نمي‌رسد، باکتري‌هاي مولد گاز نمي‌توانند آن را تجزيه کنند اما ساير نشاسته‌ها شامل سيب زميني، ذرت، رشته‌فرنگي و گندم گاز توليد مي‌کنند. فيبرهاي غذايي موجود در لوبيا و سبوس گندم نيز مي‌توانند مولد گاز باشند.

آدم‌هاي پرگاز

بله، يک فرد بالغ روزانه به طور متوسط در حدود يک تا چهار پيمانه نيم ليتري گاز توليد کرده و 14 الي 23 بار گاز دفع مي‌کند. گياه‌خواران، کساني که عادت به جويدن آدامس دارند، افرادي که تند تند غذا مي‌خورند و سيگاري‌ها، بيش از ميزان متوسط گاز توليد مي‌کنند. افرادي که مقدار زيادي غذاهاي مولدگاز مصرف مي‌کنند نيز در اين گروه قرار دارند.

توصيه‌هايي براي کاهش گاز روده

رايج ترين راه‌ها براي کاهش گاز روده تغيير رژيم غذايي، پرهيز از بلع هوا و مصرف داروهايي است که بدون نسخه به فروش مي‌رسند. رژيم غذايي خود را تغيير دهيد؛ اگر دچار کمبود لاکتاز يعني همان آنزيمي‌هستيد که براي گوارش شير لازم است، ممکن است پزشک شما توصيه کند که فرآورده‌هاي لبني را از غذاي خود حذف کرده و کلسيم مورد نياز خود را از مکمل‌هاي غذايي يا آن دسته از فرآورده‌هاي لبني تامين کنيد که لاکتاز به آنها افزوده شده و امکان هضم لاکتوز را فراهم مي‌کنند. به جز اين ممکن است نيازي به توقف مصرف تمامي‌گروه‌هاي غذايي نداشته باشيد. در عوض مي‌توانيد مصرف تعداد محدودي از غذاهاي مولد گاز را براي يکي دو هفته کاهش داده يا قطع کنيد. در صورت بهبود علايم مشکل شما حل شده است. گاز کمتري ببلعيد؛ براي بلعيدن مقدار کمتري گاز از مکيدن آبنبات يا جويدن آدامس خودداري کنيد. البته ممکن است اين خوراکي‌ها در دفع گاز به صورت آروغ زدن به شما کمک کند. آنزيم گوارشي لاکتاز (لاکتاييد و لاکتراز) ممکن است در کاهش گاز توليد شده به وسيله فرآورده‌هاي لبني موثر بوده و گاز ايجاد شده توسط لوبيا و ساير کربوهيدرات‌هاي حاوي قند رافينوز را کاهش دهد.

کي بريم دکتر؟

گاز روده به خودي خود به ندرت علامت و نشانه يک بيماري جدي است اما در صورتي که گاز روده شما دايمي ‌يا شديد بوده يا با استفراغ، اسهال، کاهش ناخواسته وزن، وجود خون در مدفوع و يا سوزش سردل همراه باشد، به پزشک مراجعه کنيد. گاز اضافي مي‌تواند نشانه بيماري ديگري چون بيماري سلياک، گاستريت، بازگشت اسيد معده به مري (ريفلاکس) يا سندرم روده تحريک پذير باشد. گاز روده مي‌تواند سبب ناراحتي و اضطراب شود اما به‌طور معمول تنها نشانه اين است که دستگاه گوارش شما به خوبي کار مي‌کند.
منبع: www.salamat.com
/خ