فشار خون چیست؟
فشار خون در انسان، عبارت است از فشاری که خون هنگام پمپاز شدن از قلب به دیواره رگ‌های خونی، به خصوص عروق قلبی وارد می‌کند. معمولا، این فشار با پمپاز بیش از حد قلب و هل دادن خون به رگ‌های خونی فرد، به ویژه نوزادان افزایش یافته و در صورت عدم درمان، باعث شل شدن عضلات قلب خواهد شد.1چگونه فشار خون را در بدن خود اندازه‌گیری کنیم؟
شما به عنوان یک فرد مبتلا به فشار خون بالا، برای درمان خود باید بدانید که چگونه فشار خونتان را درست اندازه‌گیری کنید. به یاد داشته باشید که بالا بودن تعداد ضربان قلب در انسان، به ویژه نوزادان نشان‌دهنده فشار سیستولیک بوده و کم بودن تعداد آن هم نشان‌دهنده فشار دیاستولیک در بدن می‌باشد.به عنوان یک مادر به خاطر داشته باشید که هنگام اندازه‌گیری فشار خون در بدن کودکان بیمار خود، همیشه سعی کنید تا آن را سه بار اندازه‌گیری کنید، چون اگر کودک شما در اندازه‌گیری اول عصبی بوده باشد، ممکن است در روند محاسبات اشتباهاتی پیش آید. علاوه بر این، به یاد داشته باشید که فشار خون یک نوزاد تازه متولد شده در حالت طبیعی، 64/41 است و میانگین فشار خون در کودکان یک ماه تا دو سال هم در حالت طبیعی، 95/58 خواهد بود.
البته، لازم است این نکته مهم را بدانید که ایجاد تغییرات جزئی در میزان فشار خون طبیعی نوزادان امری عادی بوده و در چنین شرایطی، دلیلی برای وحشت کردن والدین وجود ندارد.1
علل فشار خون بالا در کودکان
فشار خون، نیرویی است که باعث جریان یافتن خون در عروق بدن می‌شود. در شرایط عادی، قلب خون را از طریق عروق به سمت قسمت‌های مختلف بدن پمپاژ می‌کند. عروق برای کمک به گردش جریان خون، گشاد شده و منقبض می‌شوند.در افراد مبتلا به فشار خون بالا، خون به سمت دیواره رگ‌ها فشار وارد می‌کند و باعث آسیب‌دیدگی این عروق، قلب و ارگان‌های دیگر بدن می‌شود.
هایپرتنشن اولیه
هایپرتنشن اولیه به این معنی است که بالا رفتن فشار خون به دلیل ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای دیگر نیست. بسیاری از پزشکان بر این باورند که افزایش فشار خون در کودکان و بزرگسالان به دلیل افزایش اپیدمی چاقی در بین آنها است.بیشتر نوجوانان و کودکان که سن آنها بیش از ۶ سال است و به فشار خون بالا مبتلا هستند سابقه خانوادگی ابتلا به هایپرتنشن یا چاقی دارند.
هایپرتنشن ثانویه
فشار خون بالای ثانویه به دلیل ابتلا به بیماری‌های شناخته شده زمینه‌ای ایجاد می‌شود. برخی از این بیماری ها عبارتند از:۸۰ درصد کودکان به نوعی از بیماری‌های کلیوی یا ناهنجاری‌های عروق خونی مبتلا هستند.
۵ درصد از کودکان به اختلالات غدد درون‌ریز مبتلا هستند.
۲ تا ۵ درصد از آنها نیز به بیماری‌های قلبی مبتلا هستند.
فشار خون بالا در کودکان نوپا همیشه یک علت ثانویه دارد. به علاوه، احتمال ابتلا به فشار خون بالا در نوزادان زودرس بیشتر از سایر نوزادان است.
در میان کودکان مبتلا به فشار خون بالا به خصوص آنهایی که بسیار خردسال هستند، فشار خون بالای ثانویه شیوع بیشتری نسبت به فشار خون بالای اولیه دارد اما در میان کودکانی که سن آنها بیش از ۶ تا ۸ سال است، نرخ ابتلا به فشار خون بالای ثانویه و فشار خون بالای اولیه ۵۰ / ۵۰ است.2
علائم وجود فشار خون بالا در بدن کودکان
جالب است بدانید که هر کودکی ممکن است یکی از علائم مختلف فشار خون بالا را در بدن خود به نمایش بگذارد. با این حال، علائم شایع مربوط به بالا رفتن فشار خون در بدن کودکان عبارتند از:1- بروز رنگی مایل به آبی بر روی پوست بدن نوزادان مبتلا به فشار خون بالا
2- به وجود آمدن تنگی نفس در نوزادان مبتلا به فشار خون بالا
3-رشد آهسته نوزادان مبتلا به فشار خون بالا و افزایش کند وزن بدن این کودکان
4-عفونت کردن مکرر دستگاه ادراری کودکان مبتلا به فشار خون
5-رنگ پریدگی نوزادان مبتلا به فشار خون بالا
علائم دیگری که هم زمان با وجود فشار خون بالا در بدن نوزادان مشاهده می‌شود، عبارتند از:
تحریک‌پذیر شدن نوزادان مبتلا به فشار خون بالا
بروز حالت تهوع در نوزادان مبتلا به فشار خون بالا
بروز حالت تشنج در نوزادان مبتلا به فشار خون بالا
ایجاد مشکلات تنفسی در کودکان مبتلا به فشار خون بالا.1
عوارض فشار خون بالا در کودکان
در کودکان مبتلا به فشار خون بالا، احتمال تداوم این بیماری تا دوران بزرگسالی و ابتلا به فشار خون بالای بزرگسالی با وجود اقدامات درمانی وجود دارد.یکی از شایع ترین عوارض فشار خون بالا در بچه ها، ابتلا به آپنه خواب است، شرایطی که در آن تنفس طبیعی کودک در خواب دچار اختلال می شود، خروپف می کند و گاهی از تنگی نفس در خواب می پرد.
پس لازم است به وضعیت نفس کشیدن کودکتان در خواب نیز توجه کنید. کودکانی که اختلالات تنفسی در خواب مانند آپنه خواب برای آنها تشخیص داده می شود، معمولا مبتلا به مشکل فشار خون نیز هستند، مخصوصا آن دسته از کودکان که چاق می باشند.
اگر این فشار خون بالا تا دوران بزرگسالی ادامه یابد (اتفاقی که گفتیم معمولا می افتد)، کودک شما در معرض ابتلا به بیماری های زیر خواهد بود:
- سکته
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- بیماری کلیوی.3
روش‌های درمانی فشار خون بالا در کودکان
به عنوان یک مادر به یاد داشته باشید که دکتر متخصص اطفال ممکن است آزمایشات گوناگونی برای تشخیص علت بروز فشار خون بالا در بدن کودک شما توصیه کند، که مه‌مترین آنها عبارتند از:انجام آنژیوگرافی برای تشخیص علت بروز فشار خون بالا در بدن کودک بیمار
انجام آزمایش‌های خون و ادرار برای تشخیص علت بروز فشار خون بالا در بدن کودک بیمار
تصویربرداری از قفسه سینه و شکم کودک، با استفاده از اشعه ایکس
انجام اسکن MRI برای تشخیص علت بروز فشار خون بالا در بدن کودک بیمار
انجام اکوکاردیوگرام برای تشخیص علت بروز فشار خون بالا در بدن کودک بیمار
سونوگرافی از کلیه‌های کودکان بیمار
علاوه بر این موارد، فراموش نکنید که درمان فشار خون بالا، به علت بروز آن بیشتر بستگی دارد و شامل روش‌های زیر می‌باشد:
دیالیز کردن کودک مبتلا به فشار خون بالا
مصرف انواع داروها توسط کودک مبتلا به فشار خون بالا
قرار گرفتن کودک مبتلا به فشار خون بالا تحت عمل جراحی.1
پیشگیری فشارخون کودکان
بیماری فشارخون بالا در کودکان (نوع اولیه) با اقداماتی شامل مصرف کم نمک، کاهش وزن، مصرف مواد حاوی پتاسیم به مقدار کافی و تغییر سبک زندگی به زندگی سالم، قابل پیشگیری است، نکته مهم دیگر توجه به عفونت ادراری در کودکان و پیشگیری و درمان مناسب آن است، زیرا بیشترین علت فشارخون بالا (نوع ثانویه) در کودکان، آسیب کلیه به علت عفونت ادراری است.اساس و پایه درمان فشارخون بالا در کودکان تغییر سبک زندگی با تغییرات در رژیم غذایی و ورزش منظم است. در کودکان چاق، قدم اول کاهش وزن است.
مصرف میوه های تازه، سبزیجات تازه، فیبر کافی، محصولات لبنی کم چرب، کاهش مصرف سدیم (نمک)، مصرف غلات کامل، ماکیان و ماهی، آجیل و کاهش مصرف گوشت قرمز و نوشابه های حاوی قند و شیرینی ها، بسیار مهم است.
اخیرا ثابت شده که مصرف مقدار کافی مواد غذایی حاوی پتاسیم در کاهش فشارخون حتی از عدم مصرف سدیم (نمک) موثرتر است.
فعالیت فیزیکی منظم هوازی برای حداقل 30 تا 60 دقیقه در بیشتر روزها و کاهش بی حرکی به کمتر از دو ساعت در روز در کاهش فشارخون بسیار موثر است.
درمان دارویی در فشارخون بالا در کودکان وقتی مورد پیدا می کند که یا یک عامل زمینه ای مانند بیماری کلیوی وجود داشته باشد یا به تمهیدات فوق پاسخ مناسب ندهد.4
چگونه می‌توان به کودک مبتلا به فشار خون بالا کمک کرد؟
با پیروی و رعایت دقیق دستورات و برنامه‌های ردمانی پزشک می‌توانید به کودک خود کمک کنید. به علاوه، شما می‌توانید اقدامات زیر را نیز انجم دهید.زمان‌هایی که کودک برای انجام بازی‌های ویدیویی و تماشای تلویزیون صرف می‌کند را محدود کنید.
در رژیم غذایی و برنامه ورزشی خانواده تغییراتی ایجاد کنید. همه افراد خانواده از این تغییرات سبک زندگی بهره‌مند می‌شوند.
باید فشار خون کودک به طور مرتب مطابق با دستور و زمان‌بندی پزشک اندازه‌گیری شود.2
پینوشتها
1.www.mamanam.com
2.www.drgalb.ir
3.www.beytoote.com
4.www.namnak.com
