کبد به عنوان عضوی مهم در بدن، وظایف متعددی را انجام می دهد، اما تقریبا می توان سه وظیفه بسیار مهم برای کبد در نظر گرفت:
1- تولید صفرا
یکی از وظایف مهم کبد در دستگاه گوارش، تولید صفرا می باشد. صفرا مایع گوارشی است که توسط کبد ساخته می شود و در کیسه ای به نام کیسه صفرا ذخیره می شود. صفرا به شکستن چربی ها و تجزیه آنها به اسید چرب که می تواند مورد استفاده بدن قرار گیرد، کمک می کند.صفرا غالبا از مواد زیر تشکیل می شود:
- کلسترول
- اسیدهای صفراوی یا نمک های صفراوی
- بیلی روبین (ماده ای است که از تجزیه گلبول های قرمز خون به دست می آید)
- مقداری آب و نمک (سدیم و پتاسیم) و مقدار کمی از مس و سایر فلزات
2- فرآیند مواد غذایی و سموم بدن
یکی دیگر از وظایف مهم کبد، فرآیند مواد غذایی و سموم است. هنگامی که فرد ماده غذایی را می خورد، معده و روده باریک آن را هضم می کنند. مواد غذایی هضم شده از طریق دیواره روده باریک جذب خون شده و به کبد می رود.در کبد، موادغذایی بیشتر تجزیه می شوند. در آنجا، مولکول های مفید موادغذایی، به شکلی که مورد استفاده قسمت های مختلف قرار گیرند، درمی آیند.
3- ذخیره سازی قندها
کبد می تواند گلوکز (قند) خون را ذخیره کند. آنزیم های روده باریک، کربوهیدرات ها را به قندهای ساده تر مثل گلوکز تبدیل می کنند. گلوکز از روده باریک به کبد منتقل می شود. کبد، گلوکز را دریافت و سپس به صورت گلیکوژن ذخیره می کند. هنگامی که فرد به انرژی بیشتری نیاز داشته باشد، کبد گلیکوژن را به گلوکز تجزیه کرده و به جریان خون می فرستد و با این کار انرژی مورد نیاز اعضای بدن را فراهم می کند.
سایر اعمال کبد
- کبد پروتئین های خاصی را تولید می کند که برای پلاسمای خون بسیار با اهمیت می باشند.- میزان اسیدهای آمینه خون را تنظیم می کند.
- کبد آهن ذخیره می کند. هموگلوبین خون را پردازش می کند تا از محتوای آهن آن استفاده کند.
- آمونیاک سمی را به اوره تبدیل می کند. اوره یکی از محصولات مهم متابولیسم پروتئین هاست که از طریق ادرار دفع می شود.
- خون را از مواد سمی و آسیب زا به سلول های بدن، پاکسازی می کند.
- لخته شدن خون را در تمام بدن تنظیم می کند.
- با تولید عواملی برای از بین بردن باکتری ها، ایمنی و مقاومت بدن را افزایش می دهد.1
با توجه به نقش کبد در بدن باید در راستای سلامت آن بکوشیم. در این رابطه، برای آگاهی از نشانه‌های عملکرد بد کبد از شما دعوت می‌کنیم تا ادامه این مطلب را از نظر بگذرانید.
درد در ناحیه کبد
احساس درد داشتن در بالای سمت راست شکم می‌تواند نشانه وجود مشکلی در کبد باشد. این درد اغلب خفیف و گذراست و بعضا شدید هم می‌شود. این را به یاد داشته باشید که وظیفه کبد، سم‌زدایی‌ست و به بدن در فیلتر کردن مواد اضافی کمک می‌کند. همچنین در گوارش غذا نیز نقش موثری دارد. هنگامی که کبد مریض می‌شود، نمی‌تواند به طور صحیح و کامل وظایف خود را به انجام برساند. در چنین حالتی، ملتهب و دردناک می‌شود و نشانه‌های سمی شدن بدن، به طرق مختلف پدیدار می‌شوند.2
تورم قوزک پا و ساق پا
وقتی فرد متوجه مشکلات کبدی خود نمی‌شود، این غده به قیمت ایجاد زخم سعی در ترمیم خودش دارد. اما وقتی تعداد این زخم‌ها زیاد می‌شود، کبد توان درست عمل کردن را از دست می‌دهد و در نتیجه‌ی آن، فرد دچار فشار خون بالا می‌شود. این بیماری سبب انباشته شدن آب در پاها می‌شود و پاها ورم می‌کنند. خوشبختانه این تورم درد ندارد اما ممکن است هر دو پا، ران، ساق یا قوزک را تحت‌تاثیر قرار دهد.نیروی جاذبه زمین باعث می‌شود تا بیشترین تورم در قوزک پا ایجاد شود.2
افزایش وزن
هر سال بر شمار افرادی که اهمیت تغذیه سالم و کاهش وزن را درک می‌کنند بیشتر می‌شود، اما همچنان مردم با معضل اضافه‌وزن دست و پنجه نرم می‌کنند. اگر جزو کسانی هستید که اخیرا دچار اضافه وزن شده و مطمئن هستید که این چاقی در نتیجه پرخوری یا مشکلات هورمونی نیست، توصیه می‌کنیم حتما به پزشک مراجعه کنید تا کبدتان را موردآزمایش قرار دهد.این مشکل زمانی پدیدار می‌شود که کبد قادر نیست با مواد سمی که وارد بدن می‌شوند مقابله کند. تنها کاری که از دست کبد برمی‌آید، حبس کردن مواد سمی در سلول‌های چربی است. این مشکل هم تا زمانی که شما بدن را سم‌زدایی نکنید، برطرف نمی‌شود و در نتیجه، نمی‌توانید به تناسب اندام موردنظرتان دست پیدا کنید.2
حساسیت
بسیاری از حساسیت‌ها در نتیجه عملکرد کند کبد در نتیجه فشارکاری زیاد است. وقتی مواد زیادی وارد جریان خون می‌شود، مغز آنها را به عنوان ماده حساسیت‌زا تشخیص می‌دهد و در نتیجه مواد شیمیایی (همچون هیستامین) یا آنتی‌بادی ترشح می‌کند. در نتیجه احساس خارش به فرد دست می‌دهد.اما اگر کبد سالم باشد، می‌تواند خون را از همه مواد سمی و اضافی پاک کند و در نتیجه فرد دچار حساسیت نخواهد شد.2
پوست زرد و چشم زرد
هنگامی که پوست یا چشم فرد زرد می‌شود، اصطلاحا می‌گویند که یرقان گرفته است. زردی یک بیماری نیست اما نشانه نقص در عملکرد بدن است. این مشکل زمانی پدیدار می‌شود که کبد بیمار باعث می‌شود تا مقدار زیادی سرخ‌زهره (رنگدانه ی سرخ مایل به زرد c33h36h4o6 – موجود در زهره که در خون و پیشاب وجود دارد و زیادی آن موجب یرقان می گردد) انباشت شود. وقتی کبد نتواند این ماده را از جریان خون بیرون کند، پوست و چشم، زرد خواهند شد.2
خستگی مفرط
سندروم خستگی مفرط شبیه سرماخوردگی طولانی است. احتمالا باید از ۶ ماه قبل نشانه‌های این بیماری را مشاهده کنید. دلیلش هم مسمومیت شدید کبد است.کبد وظیفه انتقال انرژی به همه بدن را دارد. این غده بزرگ، گلوکز را به گلیکوژن تبدیل کرده و برای استفاده‌های بعدی ذخیره می‌کند. کبد سالم، گلوکز را در هر جایی که به تغذیه و انرژی نیاز دارد، می‌رساند. اما کبد ناسالم توان انجام این فرایند را نخواهد داشت زیرا گنجایش کافی برای ذخیره مواد را ندارد.
در آخر باید اشاره کنیم که نشانه‌های خفیف نقص عملکرد کبد را می‌توان با کارهای نه‌چندان سخت برطرف کرد. زیرا کبد توانایی خودترمیمی هم دارد. اما راهکارهایی همچون نوشیدن چای سبز، زدرچوبه، ترکیب آب و لیموترش تازه، سبزیجات و میوه‌های تازه هم می‌توانند به پاکسازی کبد کمک کنند.2
تغییر رنگ ادرار
این علامت یکی از هشدارهای جدی برای سوء عملکرد کبدی است. تغییر رنگ ادرار به زرد تیره را جدی بگیرید و در اسرع وقت نسبت به بررسی مشکلات کبدی اقدام کنید.3
ورم شکم
در حالی که این علامت ناشی از بسیاری از شرایط سلامتی است، اما یک دلیل آن نیز می تواند سمی شدن کبد باشد. تورم شکم همراه با نفخ شدید به شما هشدار می دهد که سریعا برای سم زدایی کبد اقدام کنید.3
کمبود انرژی و اغتشاش ذهنی
خستگی، ضعف، و کمبود انرژی همه با پیشرفت بیماری کبدسمی در ارتباط هستند. خستگی همراه با حالت تهوع، اسهال، و از دست دادن اشتها نخستین نشانه‌های از کار افتادن کبد هستند. از کارافتادگی کبد مستلزم توجه پزشکی سریع است.بنیاد کبد امریکا می‌گوید سموم می‌توانند در مغزتان انباشته شوند. این امر می‌تواند مشکلات حافظه، تمرکز و خواب ایجاد کند. اغتشاش ذهنی یکی از علائم پیشرفت بیماری کبدی است. 3
ریفلاکس اسید معده
ریفلاکس اسید (برگشت اسید از معده به مری) یکی از رایج ترین مشکلات گوارشی بخصوص در کسانی است که پرخوری می کنند. با این حال یکی از نشانه های هشدار دهنده سمی شدن کبد نیز می تواند باشد.3
کم‌اشتهایی
تهوع، استفراغ، و/یا کم‌اشتهایی با بیماری کبدسمی در ارتباط هستند. در نتیجه‌ی تهوع، بیماران دارای کبدسمی ممکن است کاهش وزن را نیز تجربه کنند.لپتین هورمونی است که توسط بدن ترشح می‌شود تا باعث شود پس از خوردن احساس سیری کنید. بیماران دارای کبد چرب سطوح افزایش‌یافته‌ای از لپتین داشتند که می‌تواند کم‌اشتهایی‌شان را نیز توضیح دهد.3
کلسترول بالا و لخته شدن خون
فشارخون و کلسترول بالا می‌توانند توسط چاقی ایجاد شوند و هردو علائم بیماری کبدی زیربنایی نیز هستند. بیشتر احتمال دارد دکترتان به طور منظم کلسترول‌تان را بررسی کند بنابراین اگر بالا رفته باشند از او بخواهید آنزیم‌های خون‌تان را هم برای نشانه‌های بیماری کبدی بررسی کند.لخته‌شدن خون خیلی سریع‌تر از حالت عادی نیز می‌تواند به بیماری کبد مربوط باشد. مشاهده شده است که خون برخی بیماران دارای سیروز کبد یا فیبروز کبد به راحتی لخته شده است.3
تعریق بیش از حد و بوی بد بدن
کبد را می توان با یک خودرو مقایسه کرد. هنگامی که برای مدت طولانی و بی وقفه رانندگی کنید، با افزایش دمای موتور مواجه خواهید شد. کبد نیز هنگامی که بیش از اندازه کار می کند با افزایش دمای خود مواجه می شود.کبد یکی از اندام های بزرگ بدن انسان است. هنگامی که کبد داغ می شود، کل بدن داغ می شود. این اندام می تواند با افزایش تعریق خود را خنک سازد. بر کسی نیز پوشیده نیست که تعریق بیش از اندازه نیز می تواند به شکل گیری بوی بد بدن منجر شود.3
بوی بد دهان
اگر بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت می کنید اما با این وجود دچار بوی بد دهان هستید، باید بدانید که ممکن است کبد شما سمی شده باشد.رژیم غذایی نامناسب و پر چرب می تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود. کبد چرب باعث ایجاد اختلال در سم زدایی و پاک سازی کبد و در نتیجه بوی بد دهان می شود.4
آکنه و جوش صورت
تجمع سموم در کبد، تعادل هورمونی بدن را دچار اختلال کرده و باعث آکنه و جوش صورت می شود.4
نداشتن تمرکز و بی خوابی
متخصصان در آمریکا می گویند وجود سموم در کبد می تواند بر روی مغز هم اثر بگذارد و باعث مشکلات حافظه، عدم تمرکز کافی و بی خوابی شود.اگر این شرایط به موقع درمان نشوند می توانند منجر به گیجی و سردرگمی ذهنی شوند.4
پی نوشت:
1.www.tebyan.net
2.www.rooziato.com
3.www.alodoctor.com
4.www.coca.ir
