هنگام کتک زدن کودک چه اتفاقی می‌افتد؟
کتک زدن معمولا سوء‌رفتار کودک را متوقف می‌کند. وقتی سوء رفتار کودک متوقف می‌شود والدین احساس موفقیت کرده و می‌فهمند که کارساز بوده است. کودکی که کتک می‌خورد معمولا آرام می‌گیرد و سعی می‌کند تا رفتار خوبی داشته باشد اما بعد از مدتی دوباره شروع می‌کند.دوباره پدر یا مادر او را کتک میزند چرا که این کار در وهله اول کارساز بوده است. مجددا کودک برای مدت کوتاهی آرام می‌گیرد و بعد دوباره به سوء رفتار خود ادامه می‌دهد.
این الگوی فریبنده به این خاطر رخ می‌دهد که کتک زدن کودک صرفاً یک کنترل بیرونی بوده و در اتخاذ تصمیم مسئولانه و یا تقویت تصمیم‌گیری درونی کودک را تشویق نمی‌کند. کودکانی که به طور مرتب کتک می‌خورند در واقع خویشتنداری را یاد نمی‌گیرند.
بسیاری از کودکان ترجیح می‌دهند کتک بخورند تا اینکه به مدت چند روز از امتیاز خاصی محروم بشوند. کتک زدن سریع تمام می‌شود و آنها می‌توانند برای شروع یک ماجراجویی دیگر آماده شوند.
بسیاری از کودکان بر این باورند که وقتی کتک خوردند دیگر همه چیز روبراه است چون به عقیده آنها دیگر حسابشان صاف شده است. هنگام کتک خوردن بسیاری از کودکان به جای تمرکز بر تصمیم نادرست و اصلاح رفتارشان بر تنبیه خود را متمرکز می‌شوند.
در خانواد‌هایی که یکی از والدین کودک خود را کتک میزند، کودکان از پدر یا مادری که آنها را کتک میزند اجتناب کرده و پدر یا مادری را که کتک نمیزند ناتوان فرض خواهد کرد و این به معنای بازندگی والدین است که به نوبه خود بر رشد و نمو طبیعی کودک اثر نامطلوب می‌گذارد.1
عوارض جانبی کتک زدن کودک
فرزند شما نیز در آینده کتک کاری می‌کند
تنبیه بدنی کودک او را به یک فرد مهاجم تبدیل می‌کند. بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد بین تنبیه بدنی کودکان و رفتار خشونت‌آمیز و پرخاشگری آنها در دوران بزرگسالی ارتباط وجود دارد.بیشتر مجرمان افرادی هستند که در دوران کودکی مورد ارعاب و تنبیه بدنی واقع شده‌اند. این قانون طبیعت است که کودکان از شیوه‌های تربیتی والدین، معلمان و بزرگترهای خود درس می‌گیرند.
کودک رفتارهای منفی را از شما می‌آموزد
کودکان چیزهای زیادی از طبیعت و آدم‌های پیرامون خود یاد می‌گیرند اما باز هم پدر و مادر مهم‌ترین الگوهای زندگی آنها هستند! امروزه والدین آنقدر مشغله کاری دارند که فرصت ندارند وقت خود را با فرزندان‌شان بگذرانند.وقتی پدر یا مادر خسته از سرکار به خانه باز می‌گردد و می‌بیند فرزندش هنوز تکالیف مدرسه‌اش را انجام نداده، عصبانی می‌شود و به شیوه‌های انضباطی مانند فریاد کشیدن و کتک زدن او متوسل می‌شود. این کار، غلط و ناجوانمردانه است.
کودک روش‌های حل اختلاف را یاد نمی‌گیرد
تنبیه بدنی، حواس بسیاری از کودکان را پرت می‌کند. به این ترتیب آنها دیگر یاد نمی‌گیرند با شیوه‌های اجتماعی قابل قبول اختلاف خود با دیگران را حل کنند. وقتی کودکی تنبیه بدنی می‌شود، احساساتی مانند خشم، ناامیدی و ترس بر روح و روان او حاکم می‌شود.ممکن است او افکار انتقام‌جویانه در سر خود بپروراند و دیگر یاد نگیرد چگونه با موقعیت‌های مشابه روبه‌رو شود. او هرگز یاد نمی‌گیرد در آینده چطور باید از پس یک اتفاق ناگوار بربیاید بنابراین به یک فرد خشن تبدیل می‌شود.
کودک ممکن است آسیب ببیند
تنبیه بدنی از بسیاری جهات می‌تواند خطرناک باشد، مثلا اگر در اثر خشم به صورت او سیلی بزنید ممکن است برخورد انگشتان شما موجب آسیب‌دیدگی یا خونریزی در صورت او شود.ضربه زدن به نقاط ظریفی از صورت مانند چشم و گوش خیلی خطرناک است. بعضی از کودکان در اثر تنبیه بدنی دچار آسیب دیدگی اعصاب شده، فلج می‌شوند یا جان خود را از دست می‌دهند.
کودک ممکن است فکر کند کتک زدن دیگران کار خوبی است
تنبیه بدنی کودک این باور غلط را در او ایجاد می‌کند که برای جلب موافقت دیگران باید آنها را کتک بزنید. کودک گمان می‌کند اجازه دارد با کسانی که از او کوچک‌تر هستند چنین رفتاری داشته باشد.او از قدرت خود در جهت منفی استفاده می‌کند و در دوران بزرگسالی، نمی‌تواند از دیگران «نه» بشنود یا مخالفت آنها را تحمل کند. هر گونه مخالفت از جانب همسالان، او را وادار می‌کند دست به خشونت بزند و با کتک زدن دیگران کار خود را راه بیندازد. کودکان ممکن است کتک زدن را به عنوان راهی برای حل مشکل بشناسند.
کودک ممکن است عزت نفس خود را از دست بدهد
تنبیه بدنی کودکان این پیام منفی قوی را به ذهن آنها القا می‌کند. کتک زدن کودکان موجب از دست رفتن عزت نفس و اعتماد به نفس آنها می‌شود. آنها خیلی زود به این نتیجه می‌رسند که هیچ ارزشی ندارند و به درد هیچ کاری نمی‌خورند!کودک احساسات منفی خود را سرکوب می‌کند
خشم، ناامیدی و تمام احساسات منفی که ممکن است کودک در لحظه تنبیه با آنها روبه‌رو شود، به مرور زمان در ذهن او جمع می‌شود. این احساسات ممکن است روزی مانند گدازه‌های آتشفشانی فوران کنند و یاس و ناامیدی برای تمام اعضای خانواده مضر است. باید با روش‌های صحیح و مناسب منظور خود را به کودک بفهمانید، بدون اینکه احساسات او را جریحه‌دار کنید.کودک از شما فاصله می‌گیرد
تنبیه بدنی به هر شکلی که باشد قطعا بین شما و فرزندتان دیوار و حائل ایجاد می‌کند. خود ما از کسانی که به نوعی سعی می‌کنند به ما آسیب برسانند نفرت داریم. به هر حال این طبیعت انسان است و پدر و مادر باید بدانند تاثیر انضباطی تنبیه بدنی، سطحی و موقتی است!برای ایجاد یک پیوند دائمی با فرزندتان باید در کنار آموزش نظم و انضباط، به او احترام هم بگذارید. تنبیه بدنی مولد احساس ترس است و برای همیشه بین والدین و فرزندان فاصله می‌اندازد.
بسیاری از والدین اغلب به یاد نمی‌آورند که خودشان در دوران کودکی تا چه اندازه از تنبیه شدن متنفر بوده‌اند. شیوه‌های مثبت و متعددی برای نزدیک شدن به کودک و یادآوری اشتباهاتی که مرتکب شده وجود دارد. از کتک زدن کودک هیچ چیز عایدتان نمی‌شود!2
راه‌های سه گانه استفاده از تنبیه بدنی
برای کتک زدن کودک والدین به سه طریق عمل می‌کنند. 1- به طریق تکانشی 2- از طریق خشم ۳- از طریق برنامه1- روش تکانشی
این روش، روش «همه روزه» نیز نام دارد و بیشتر در مورد کودکان کم سن‌وسال استفاده می‌شود. اینگونه والدین هرگز در مورد کتک زدن واقعی خیلی جدی نیستند. معمولاً با یک دست کودک خود را نگه می‌دارند و با دست دیگر او را تکان می‌دهند.برای مثال این والدین وقتی کودکشان به چیزی دست میزند که نباید، او را کتک میزنند. در حالی که در این جور مواقع بهتر است به کودک بگویید که چرا نباید بعضی از اشیا را لمس کند و کودک و یا شی را از محل دور کنید.
روش تکانشی هیچ اثر پایداری بر سوء رفتار کودک ندارد. بعد از چند بار کتک خوردن دیگر این کار برایش بی معنی می‌شود.
در کتک زدن تکانشی، کتک زدن کودک بستگی به این دارد که والدین در آن لحظه به خصوص چه احساسی دارند. اگر خلقشان تنگ باشد، بچه‌ی خود را سر هر مسئله کوچکی کتک میزنند.
اما اگر در آن زمان بی‌حوصله نباشند کودکشان از شر کتک خوردن در امان می‌ماند. چنین حالتی کودک را گیج خواهد کرد. لذا این روش، خوب و بد را به کودک یاد نمی‌دهد و در تصمیم گیری بهتر هم کمکی به آنها نمی‌کند.
کودکانی که مرتب بصورت تکانشی کتک می‌خورند:
بر این باورند که کتک خوردن بخش عادی از زندگی است. بنابراین اگر کودک دیگری کاری بکند که باب میل آنها نیست او را کتک میزنند.
بر این باورند که هر کاری که آنها انجام می‌دهند غلط است. این کار به نوبه خود عزت نفس آنها را ضعیف کرده و اعتماد به نفسشان را نیز کاهش می‌دهد.
کتک زدن مرتب به کودکان باعث می‌شود که خویشتنداری کودکان پایین بیاید و بر اساس ترس و وحشت از تنبیه عمل بکنند.
روش تکانشی تنبیه موثری نیست و نیاز به کتک زدن کودک در آینده را نه تنها کاهش نداده بلکه افزایش نیز می‌دهد. در حالی که هدف تربیت درست این است که به کودکان شیوه اتخاذ تصمیم گیری مسئولانه را یاد بدهیم.
2- تربیت کودک با استفاده از خشم
روش دیگری که والدین از کتک زدن استفاده می‌کنند روش خشمگین شدن است. این متداول‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین روش به حساب می‌آید. وقتی عصبانی شده و کودک خود را کتک می‌زنید:به کودک خود یاد می‌دهید که با سوء‌رفتار می‌تواند شما را عصبانی کند.
وقتی موقعی که خشمگین هستید کودک خود را کتک می‌زنید ممکن است راه افراط را در پیش گرفته و به کودکتان صدمه بزنید.
وقتی موقع خشم کودکتان را کتک می‌زنید، در خودتان و در کودکتان و نیز در بقیه اعضای خانواده هیجانات منفی به وجود می‌آورید.
در این حالت بسیاری از کودکان از والدین خود می‌ترسند و نسبت به آنها بی‌اعتماد می‌شوند که این نیز به نوبه خود به عدم اعتماد به نفس منجر می‌شود.
کتک زدن کودک در هنگام خشمگین شدن به کودک یاد می‌دهد که او نیز به هنگام خشم می‌تواند کتک بزند و نیازی به خویشتنداری ندارد چرا که والدینش از خود خویشتنداری نشان نداده‌اند.
کودکان فکر می‌کنند برای شما یک مزاحم و بی‌فایده هستند.
اگر خشم خود را کنترل کنید و فرزند خود را کتک نزنید باعث می‌شود که بر خودتان تسلط بیشتری پیدا کرده و رفته رفته کنترل خشم، عادت شما می‌شود.
3- تنبیه کودک از روی برنامه
سومین روشی که بعضی از والدین برای تنبیه کودک خود استفاده می‌کنند روش تنبیه با برنامه است. این روشی است که به کودکتان می‌گوید که بعضی از رفتارها می‌تواند به تنبیه شدن او منجر شود.برای مثال اگر بی‌ادبی بکنید کتک خواهید خورد، اگر کودکتان بی ادبی بکند به آرامی او را کتک بزنید. کلمه به آرامی در اینجا خیلی اهمیت دارد اگر به آرامی او را کتک نمی‌زنید در واقع دارید خشمگینانه کتک می‌زنید.
در نظر بگیرید هیچ چگونه شواهدی وجود ندارد که نشان بدهد کتک زدن کودک با برنامه به کودکان یاد می‌دهد تا هرچه بیشتر رفتار مسئولانه داشته باشند.
کتک زدن با برنامه هنوز هم یک رفتار منفی تلقی می‌شود. اگر به خودتان اجازه بدهید تا کودکتان را کتک بزنید ممکن است موقع انجام این کار خشمگین باشید که این نیز به نوبه خود به بدتر شدن اوضاع کمک می‌کند.
اگر برای به کارگیری برنامه از وقت و انرژی خود مایه می‌گذارید از برنامه‌ای استفاده کنید که برای تربیت فرزند راه‌های مثبتی را ارائه می‌کند. می‌توانید بدون استفاده از تنبیه بدنی، کودکان باتربیتی را تربیت کنید.
تنبیه می‌تواند برای رهایی بخشیدن به خشمگینی یا ناکامی شما موثر باشد اما یک راه حل موقتی بوده و مسئولیت پذیری کودکان را تقویت نمی‌کند.
کتک زدن کودک بیشتر از آن که منفعت داشته باشد در برگیرنده مضرات بسیار است. لذا از برنامه‌ای استفاده بکنید که راه حل‌های مثبت را مورد تاکید قرار داده و شما را قادر سازد تا بتوانید خویشتن داری خود را حفظ کنید و منجر به نتایج مثبت گردد.1
روش‌های جایگزین کتک زدن کودکان
به جای اینکه ناراحتی‌هایتان را روی کودک تخلیه کنید، ابتدا خودتان را آرام کنید. اگر فکر می‌کنید ممکن است از نظر جسمی به کودک آسیب بزنید، مدتی را با خودتان خلوت کنید. ممکن است از نظر روحی تحت فشار زیادی قرار داشته باشید؛ اما قرار نیست این ناراحتی را روی کودک خود خالی کنید.سعی کنید کودک را متوجه اشتباهش کنید و به او کمک کنید تا اشتباهش را جبران کند. مثلا اگر کودکتان بر خلاف هشدار‌های مکرر شما از دیوار بالا می‌رود، ممکن است به فکر تنبیه بدنی او باشید؛ در حالی که می‌توانید با آگاه کردن کودک به عواقب کار خود، مانع تکرار رفتارش شوید.
به یاد داشته باشید هر روش تربیتی باید موثر در بهبود رفتار کودک باشد. روش تربیتی مناسب نقش مهمی در آموزش مهارت‌های مدیریت خشم به کودکان از دوران نونهالی تا سنین نوجوانی دارد.3
پینوشتها
1.www.setare.com
2.www.asriran.com
3.www.koodaket.com
