کابوس (nightmare) یا رویای آشفته چیست؟

در افسانه‌های قدیمی، nightmare به معنای جن یا لولو خور خوره‌ای بود که شب‌ها به سراغ افراد می آمد و به دنبال ترساندن آن‌ها در خواب بود. در واقع کابوس دیدن یکی از انواع اختلالات خواب است و یک رویای مبهم است که با احساسات منفی مانند اضطراب یا ترس همراه می‌شود و فرد را با وحشت زیادی از خواب بیدار می‌کند.

اگر چه بین رویای بد و کابوس تفاوت وجود دارد. رویاهای بد معمولا آشفتگی به شدت کابوس ایجاد نمی‌کنند و منجر به بیدار شدن شما از خواب نمی‌شوند.

اگر چه کابوس‌ها بیشتر در خواب شب رایج‌اند اما در طی خواب روزانه نیز ممکن است رخ دهند. شما معمولا کابوس‌های خود را به وضوح به یاد می‌آورید زیرا اکثر این کابوس‌ها افراد را به سرعت از حالت خواب به حالت بیداری می‌آورند. موضوعات کابوس‌ها معمولا اتفاقات ناخوشایند گذشته و یا موضوعاتی هستند که سلامتی شما را تهدید می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین علل خواب‌های آشفته ناشی از اختلالات مربوط به سانحه می‌باشد.1

علائم اختلال کابوس

کابوس ها ممکن است چندین بار در شب رخ دهند اما بیشتر در نیمه های دوم شب بروز می کنند. به طور کلی آن ها کوتاه و مختصر هستند اما باعث بیدار شدن فرد می شوند و بازگشت به خواب را برای فرد دشوار می کنند.

کابوس می تواند ویژگی های زیر را داشته باشد:

رویا، شما را از خواب بیدار می کند.

هنگام خواب، احساس عرق می کنید یا تپش قلب دارید.

بعد از بیداری می توانید جزئیات رویای خود را به یاد بیاورید.

رویای که زنده و واقعی به نظر می رسد و بسیار ناراحت کننده است.

موضوع کابوس معمولاً مربوط به تهدیدهای زندگی یا مرگ می باشد.

بعد از کابوس احساس ترس، اضطراب، عصبانیت، غمگینی یا انزجار می کنید.

رویای شما باعث پریشانی می شود که از بازگشت به خواب شما جلوگیری می کند.

کابوس ها همراه با شرایط زیر به عنوان یک اختلال در نظر گرفته می شود:

اختلال در تمرکز یا حافظه

کابوس های که مکررا تکرار می شوند.

خواب آلودگی در روز، خستگی یا کمبود انرژی

مشکلات رفتاری مرتبط با خواب یا ترس از تاریکی

فکر کردن به کابوس های که در طول شب می بینید و اختلال در عملکرد روزانه

پریشانی یا اختلال عمده در طول روز مانند اضطراب یا ترس مداوم یا نگرانی از خواب در مورد داشتن کابوس بعدی

اختلال کابوس در فرزندان می تواند باعث اختلال و اضطراب خواب شدید در والدین یا مراقبان شود.2

تفاوت کابوس و اختلالات خواب

در حالی که کابوس ها دارای برخی خصوصیات مشترک با پارازومنی های NREM مانند راه رفتن در خواب، برانگیختگی گیجی و ترس های شبانه هستند، از جهاتی دیگر با آن تفاوت دارند:

اول آنکه با وجودی که در برخی موارد نشستن در رختخواب، راه رفتن یا ایستادن دیده می شود، به طور کلی کابوس دیدن شامل فعالیت های حرکتی نمی شود.

دوم، در خواب های غیر رم اغلب به یاد آورده نمی شوند، اما کابوس ها حداقل به صورت جزئی به یاد آورده می شوند.

در آخر، برخلاف خواب های غیر رم، کابوس ها ارتباطی با گیجی ندارند. در واقع، فرد در حالتی از خواب بیدار می شود که کاملا احساس هوشیاری می کند و از محیط اطراف باخبر است.3

علل دیدن خواب و رویای آشفته

کابوس‌ها می‌تواند توسط بسیاری از عوامل ایجاد شوند، از جمله:

_ استرس یا اضطراب ناشی از تنش‌های عادی زندگی روزمره، مانند یک مشکل در خانه یا مدرسه، می‌تواند موجب کابوس شود. یک تغییر عمده در زندگی مانند مهاجرت به کشوری دیگر و یا مرگ یکی از عزیزان می‌تواند تاثیر مشابهی داشته باشد.

_ افراد بعد از دچار شدن به تروماهایی مانند تصادف، آسیب، سوء استفاده فیزیکی یا جنسی یا سایر رویدادهای آسیب دیده معمولا دچار کابوس می شوند. کابوس در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) رایج است.

_ ایجاد تغییرات عمده در برنامه خوابی فرد مانند محرومیت از خواب و یا قطع یا کاهش میزان خواب می‌تواند خطر ابتلا به کابوس را افزایش دهد.

_ گروهی از داروها از جمله داروهای ضد افسردگی خاص، داروهای فشار خون می‌توانند باعث کابوس شوند.

_ سوء مصرف الکل و یا مواد مخدر می‌تواند موجب کابوس شود.

_ اختلالات دیگر مثل افسردگی و سایر اختلالات روانشناختی ممکن است با کابوس مرتبط باشد.

_ کابوس‌ها می‌توانند همراه با برخی از شرایط پزشکی مانند بیماری قلبی یا سرطان اتفاق بیفتند.

_ برای برخی از افراد، خواندن کتاب‌های ترسناک و تماشای فیلم‌های ترسناک، به خصوص قبل از خواب، می‌تواند منجر به بروز اختلال کابوس دیدن در آن‌ها شود.1

عوارض اختلال کابوس

اختلال کابوس می تواند منجر به بروز برخی عوارض جانبی شود از جمله:

افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی

مقاومت در برابر رفتن به رختخواب یا ترس از خوابیدن

مشکلات روانی مانند افسردگی یا اضطراب ناشی از خواب که باعث آزار و اذیت فرد می شود.

خواب آلودگی بیش از حد در روز. این خواب آلودگی می تواند منجر به بروز اختلال در عملکرد در مدرسه یا محل کار یا مشکلات در کارهای روزمره مانند رانندگی و تمرکز شود.2

درمان اختلال کابوس

درمان کابوس بسیار ضروری است چرا که همانطور که گفتیم مشکلات فراوانی را در خواب افراد و به ویژه برای کودکان به وجود می‌آورد. اگر کابوس باعث ناراحتی یا اختلال در خواب افراد و یا دخالت در عملکرد روزانه فرد شود، درمان آن می‌تواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند. در درمان کابوس باید ابتدا به کشف علت زیربنایی پرداخت. گزینه‌های درمانی که مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

درمان پزشکی و دارویی

اگر کابوس با یک وضعیت پزشکی مرتبط باشد، باید مشکل اصلی پزشکی درمان شود تا کابوس‌های فرد از بین برود. وضعیت پزشکی ممکن است با بیماری‌های جسمانی در ارتباط باشد. برای درمان کابوس دارو درمانی به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ممکن است دارو برای رفع سایر اختلالات همراه فرد مانند افسردگی و یا استرس پس از سانحه استفاده شود تا با بهبود این بیماری‌ها، کابوس‌های فرد نیز کاهش یابد. یکی از داروهایی که برای درمان اختلال کابوس تجویز می‌شود، پراسوزین نام دارد و اغلب برای کابوس‌های تکراری و مزمن مؤثر است.

درمان کابوس با کاهش استرس و اضطراب

در صورتی که استرس و اضطراب شدید منجر به کابوس دیدن و رویاهای آشفته می‌شود، لازم است از روش‌های درمانی کنترل اضطراب و استرس استفاده شود. بسیاری از تنش‌ها و اضطراب‌ها توسط خود فرد و به تنهایی قابل کنترل نیستند و از طرفی آسیب فراوانی را به روان فرد وارد می‌کنند.

به همین دلیل لازم است در این زمینه از مشاوره کنترل استرس کمک بگیرید.

روش روان‌درمانی

در فرآیند روان درمانی متخصص روانشناس از فرد می‌خواهد تا کابوس‌های خود را به همراه جزئیات آن‌ها شرح دهد. این کار در جلسات متعدد و به صورت منظم صورت می‌گیرد. همچنین فرد مشکلات و اختلالاتی را که از کابوس‌ها ناشی می‌شوند، برای مشاور توضیح می‌دهد.1

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.pezeshket.com
3.www.simiaroom.com