فضايل شيعه در ديدگاه روايات
64- عن الريان بن الصلت، عن أبي الحسن علي بن موسي الرضا، عن أبيه، عن آبائه، قال: قال رسول الله صلي الله عليه و اله و سلم: شيعه علي هم الفائزون يوم القيامه. (1)
امام رضا به نقل از پدران بزرگوارش عليهم السلام از حضرت رسول صلي الله عليه و اله و سلم فرمود: شيعيان و پيروان امام علي عليه السلام در قيامت رستگار و سعادتمند خواهند بود.
ان العلم خليل المؤمن، و الحلم وزيره، و الصبر أمير جنوده، و الرفق أخوه، و اللين والده. (2)
امام صادق عليه السلام فرمود:
شايسته است که مؤمن داراي هشت خصلت باشد:
در پيش آمدهاي لرزاننده خوددار، در موقع بلاء شکيبا؛ و در نعمت و فراواني شکرگزار است، به آنچه خداوند متعال روزيش نموده، قانع مي باشد؛ و بر دشمنان خود ستم نکند، سربار دوستان نباشد، (به خاطر دوستان) زير بار گناه نرود؛ و به خاطر آنها بيش از توان خود بار بر ندارد؛ و تن خود را در رنج و زحمت اندازد، که مردم از او آسوده باشند.
به راستي که علم و دانش دوست واقعي مؤمن است؛ و بردباري وزير او؛ و شکيبائي فرمانده ي او؛ و مدارا برادر او؛ و خوش پذيرشي و ملايمت پدر او خواهد بود.
امام صادق عليه السلام فرمود:
همانا مؤمن کسي است که هر چيزي از (از معنويت) او بيمناک و هراسناک مي باشد، چون مؤمن در دين خداوند عزيز است و از هيچ چيزي غير از خداوند متعال هراسي ندارد؛ و چنين حالتي، نشانه ي عظمت مؤمن خواهد بود.
67 - قال عليه السلام: المؤمن في دينه أشد من الجبال الراسيه، و ذلک لأن الجبل قد ينحت منه و المؤمن لا يقدر أحد أن ينحت من دينه شيئا و ذلک لضنه بدينه، و شحه عليه. (4)
و نيز فرمود:
مؤمن در دين داري و اعتقاداتش از کوهها محکم تر است، به جهت آن که چه بسا کوه سست و متلاشي شود؛ اما مؤمن، کسي توان گرفتن اعتقاداتش را ندارد، چون که نسبت به دينش بخيل و حساس خواهد بود.
68 - قال أبو عبد الله عليه السلام: ان المؤمن أشد من زبر الحديد، ان الحديد اذا أدخل النار تغير، و ان المؤمن لو قتل ثم نشر ثم قتل لم يتغير قلبه. (5)
امام صادق عليه السلام فرمود:
همانا مؤمن از آهن قوي تر و محکم تر است، زيرا چنانچه آهن را داخل کوره ي آتش گذارند، تغيير حالت مي دهد؛ ولي مؤمن اگر کشته شود، سپس زنده گردد و باز هم کشته و زنده شود، در روحيه و اعتقاداتش هيچ تغييري حاصل نيايد.
69- عن صفوان الجمال، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سمعته يقول: ان المؤمن يخشع له کل شيء، ثم قال عليه السلام: اذا کان مخلصا قلبه لله أخاف الله منه کل شيء حتي هوام الأرض، و سباعها، و طير السماء. (6)
صفوان جمال مي گويد:
از امام صادق عليه السلام شنيدم که مي فرمود:
به درستي که مؤمن هر چيزي در برابرش خاشع و متواضع مي باشد.
و سپس افزود: چنانچه قلب مؤمن براي خداوند خالص باشد، خدا همه چيز - حتي حيوانات زميني و درندگان و پرندگان را - نسبت به او خاشع و خوفناک مي گرداند.
امام موسي کاظم عليه السلام فرمود:
از شيعيان و دوستان ما نيست (مگر آن) که خداوند متعال، او را به آزمايش ها و بلاهائي مبتلا مي نمايد؛ پس چنانچه صبور و بردبار باشد، پاداش هزار شهيد برايش ثبت خواهد شد.
پيغمبر اکرم صلي الله عليه و اله و سلم شيعيان و پيروان خود را مخاطب قرار داد و فرمود: تقواي الهي را پيشه ي خويش قرار دهيد، همانا هرگز بهشت فوت و نابود نخواهد شد؛ گرچه به جهت برخي از کردار و گفتار زشت و ناپسند ورود در آن به تأخير افتد.
پس با رغبت و اشتياق در به دست آوردن درجات عاليه ي بهشت بشتابيد. شخصي از حضرت سؤال کرد: آيا از دوستان شما و علي عليه السلام کساني وارد دوزخ خواهند شد؟
در پاسخ فرمود: کسي که شخصيت خود را به وسيله ي مخالفت با محمد و علي عليه السلام در آلودگي ها و کثافت گناه قرار دهد؛ و مرتکب محرمات الهي شود؛ و بر مؤمنين ظلم نموده؛ و از برنامه هاي شريعت اسلام تخلف و سرپيچي نمايد، روز قيامت در حالي وارد صحراي محشر مي گردد که کثافات تمام وجودش را فرا گرفته است.
در آن حال حضرت محمد و علي عليه السلام او را مخاطب قرار داده و مي گويند: اي فلاني! تو کثيف و نالايق هستي، صلاحيت همنشيني با پاکان و خوبان را نداري، لياقت هم کناري حورالعين و ديگر فرشته هاي الهي را نداري، و نمي تواني به آن مقامات عاليه دست يابي، مگر آن که از اين حالت بيرون آيي؛ و از کثافاتي که خود را به آنها آلوده کرده اي، پاک شوي.
امام حسن عسکري عليه السلام در ادامه فرمود: يعني بايد از گناهان پاک گردد، پس به همين جهت وارد قعر جهنم مي شود؛ و به جهت بعضي از گناهانش عذاب خواهد شد.
72- موسي بن بکر، عن أبي الحسن الموسي بن جعفر، عن أبيه، عن آبائه: قال: قال رسول الله صلي الله عليه و اله و سلم: لا تستخفوا بفقراء شيعه علي عليه السلام و عترته من بعده، فان الرجل منهم يشفع في مثل ربيعه و مضر. (8)
امام موسي کاظم به نقل از پدران بزرگوارش عليهم السلام، از حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:
شيعيان و دوستان تهي دست امام علي و عترتش عليه السلام را سبک نشماريد و مورد توهين قرار ندهيد، که همانا يک نفر از آن شيعيان در روز قيامت به تعداد طايفه ي ربيعه و مضر مي تواند شفاعت نمايد.
قال: نعم، اذا هم خافوا الله، و راقبوه، و اتقوه، و أطاعوه، و اتقوا الذنوب فاذا فعلو ذلک کانوا معنا في درجتنا. الخبر. (9)
ابو بصير - که يکي از اصحاب و شاگردان امام صادق عليه السلام است - ضمن حديثي مي گويد:
به آن حضرت عرضه داشتم: فدايت گردم! آيا شيعيان، با شما محشور خواهد شد؟
حضرت فرمود: بلي، به شرط آن که از خداوند خوف و وحشت داشته؛ و در تمام حالات، او را شاهد کردار و گفتار خويش بداند؛ و با رعايت تقوا دستوراتش را اطاعت نموده و از گناهان دوري جويند؛ پس اگر چنين باشند، در درجات عاليه (قيامت) در کنار ما قرار خواهند گرفت.
74- قال رسول الله صلي عليه و اله و سلم: توضع يوم القيامه منابر حول العرش لشيعتي و شيعه أهل بيتي المخلصين في ولايتنا، و يقول الله عز و جل: هلموا يا عبادي! الي لأنشرن عليکم کرامتي، فقد أوذيتم في الدنيا. (10)
حضرت رسول صلي الله عليه و اله و سلم فرمود:
در روز قيامت منبرهائي را براي شيعيان من و شيعيان اهل بيتم - که ولايت ما را خالصانه پذيرفته اند - در اطراف عرش الهي قرار مي دهند؛ و خداوند جل و علي به آنها خطاب مي فرمايد:
به سمت من آئيد، اي بندگان من! تا آن که کرامات و و برکات خويش را بر شما بگسترانم؛ همانا شما در دنيا مورد اذيت و سختي هاي فراواني قرار گرفته ايد.
امام رضا عليه السلام فرمود:
کسي مؤمن (حقيقي) نباشد، مگر آن که سه خصلت را دارا باشد: يک خصلت از پروردگار خودش و يک خصلت از پيغمبر خدا و يک خصلت از امام و پيشوايش.
اما آن خصلتي که از پروردگار بايد دارا باشد، راز نگه داري است،که خداوند عز و جل فرموده: داناي غيب او است؛ و هيچکس را بر اسرار غيب خود آگاه نسازد، جز رسولاني را که بر گزيده است.
و اما سنت و روش پيغمبرش، مدارا و سازگاري با مردم است، همان طوري که خداوند عز و جل به پيغمبر خود دستور داد که با مردم مدارا نمايد؛ و فرمود: (با مردم مدارا کن و) عفو و بخشش را پيشه ي خود قرار ده؛ و آنها را به نيکي و (کردار و گفتار شايسته) دعوت نما.
و اما سنت امام و پيشوا، صبر و شکيبائي در حال تنگدستي و سختي، (در حالتهاي مختلف) است.
امام رضا به نقل از پدران بزرگوارش عليهم السلام از حضرت رسول صلي الله عليه و اله و سلم فرمود: شيعيان و پيروان امام علي عليه السلام در قيامت رستگار و سعادتمند خواهند بود.
عظمت مؤمن در هشت خصلت
ان العلم خليل المؤمن، و الحلم وزيره، و الصبر أمير جنوده، و الرفق أخوه، و اللين والده. (2)
امام صادق عليه السلام فرمود:
شايسته است که مؤمن داراي هشت خصلت باشد:
در پيش آمدهاي لرزاننده خوددار، در موقع بلاء شکيبا؛ و در نعمت و فراواني شکرگزار است، به آنچه خداوند متعال روزيش نموده، قانع مي باشد؛ و بر دشمنان خود ستم نکند، سربار دوستان نباشد، (به خاطر دوستان) زير بار گناه نرود؛ و به خاطر آنها بيش از توان خود بار بر ندارد؛ و تن خود را در رنج و زحمت اندازد، که مردم از او آسوده باشند.
به راستي که علم و دانش دوست واقعي مؤمن است؛ و بردباري وزير او؛ و شکيبائي فرمانده ي او؛ و مدارا برادر او؛ و خوش پذيرشي و ملايمت پدر او خواهد بود.
عظمت مؤمن و عزت مؤمن
امام صادق عليه السلام فرمود:
همانا مؤمن کسي است که هر چيزي از (از معنويت) او بيمناک و هراسناک مي باشد، چون مؤمن در دين خداوند عزيز است و از هيچ چيزي غير از خداوند متعال هراسي ندارد؛ و چنين حالتي، نشانه ي عظمت مؤمن خواهد بود.
67 - قال عليه السلام: المؤمن في دينه أشد من الجبال الراسيه، و ذلک لأن الجبل قد ينحت منه و المؤمن لا يقدر أحد أن ينحت من دينه شيئا و ذلک لضنه بدينه، و شحه عليه. (4)
و نيز فرمود:
مؤمن در دين داري و اعتقاداتش از کوهها محکم تر است، به جهت آن که چه بسا کوه سست و متلاشي شود؛ اما مؤمن، کسي توان گرفتن اعتقاداتش را ندارد، چون که نسبت به دينش بخيل و حساس خواهد بود.
68 - قال أبو عبد الله عليه السلام: ان المؤمن أشد من زبر الحديد، ان الحديد اذا أدخل النار تغير، و ان المؤمن لو قتل ثم نشر ثم قتل لم يتغير قلبه. (5)
امام صادق عليه السلام فرمود:
همانا مؤمن از آهن قوي تر و محکم تر است، زيرا چنانچه آهن را داخل کوره ي آتش گذارند، تغيير حالت مي دهد؛ ولي مؤمن اگر کشته شود، سپس زنده گردد و باز هم کشته و زنده شود، در روحيه و اعتقاداتش هيچ تغييري حاصل نيايد.
69- عن صفوان الجمال، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سمعته يقول: ان المؤمن يخشع له کل شيء، ثم قال عليه السلام: اذا کان مخلصا قلبه لله أخاف الله منه کل شيء حتي هوام الأرض، و سباعها، و طير السماء. (6)
صفوان جمال مي گويد:
از امام صادق عليه السلام شنيدم که مي فرمود:
به درستي که مؤمن هر چيزي در برابرش خاشع و متواضع مي باشد.
و سپس افزود: چنانچه قلب مؤمن براي خداوند خالص باشد، خدا همه چيز - حتي حيوانات زميني و درندگان و پرندگان را - نسبت به او خاشع و خوفناک مي گرداند.
صبر و پاداش شهيد
امام موسي کاظم عليه السلام فرمود:
از شيعيان و دوستان ما نيست (مگر آن) که خداوند متعال، او را به آزمايش ها و بلاهائي مبتلا مي نمايد؛ پس چنانچه صبور و بردبار باشد، پاداش هزار شهيد برايش ثبت خواهد شد.
موقعيت و عظمت شيعه
پيغمبر اکرم صلي الله عليه و اله و سلم شيعيان و پيروان خود را مخاطب قرار داد و فرمود: تقواي الهي را پيشه ي خويش قرار دهيد، همانا هرگز بهشت فوت و نابود نخواهد شد؛ گرچه به جهت برخي از کردار و گفتار زشت و ناپسند ورود در آن به تأخير افتد.
پس با رغبت و اشتياق در به دست آوردن درجات عاليه ي بهشت بشتابيد. شخصي از حضرت سؤال کرد: آيا از دوستان شما و علي عليه السلام کساني وارد دوزخ خواهند شد؟
در پاسخ فرمود: کسي که شخصيت خود را به وسيله ي مخالفت با محمد و علي عليه السلام در آلودگي ها و کثافت گناه قرار دهد؛ و مرتکب محرمات الهي شود؛ و بر مؤمنين ظلم نموده؛ و از برنامه هاي شريعت اسلام تخلف و سرپيچي نمايد، روز قيامت در حالي وارد صحراي محشر مي گردد که کثافات تمام وجودش را فرا گرفته است.
در آن حال حضرت محمد و علي عليه السلام او را مخاطب قرار داده و مي گويند: اي فلاني! تو کثيف و نالايق هستي، صلاحيت همنشيني با پاکان و خوبان را نداري، لياقت هم کناري حورالعين و ديگر فرشته هاي الهي را نداري، و نمي تواني به آن مقامات عاليه دست يابي، مگر آن که از اين حالت بيرون آيي؛ و از کثافاتي که خود را به آنها آلوده کرده اي، پاک شوي.
امام حسن عسکري عليه السلام در ادامه فرمود: يعني بايد از گناهان پاک گردد، پس به همين جهت وارد قعر جهنم مي شود؛ و به جهت بعضي از گناهانش عذاب خواهد شد.
72- موسي بن بکر، عن أبي الحسن الموسي بن جعفر، عن أبيه، عن آبائه: قال: قال رسول الله صلي الله عليه و اله و سلم: لا تستخفوا بفقراء شيعه علي عليه السلام و عترته من بعده، فان الرجل منهم يشفع في مثل ربيعه و مضر. (8)
امام موسي کاظم به نقل از پدران بزرگوارش عليهم السلام، از حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:
شيعيان و دوستان تهي دست امام علي و عترتش عليه السلام را سبک نشماريد و مورد توهين قرار ندهيد، که همانا يک نفر از آن شيعيان در روز قيامت به تعداد طايفه ي ربيعه و مضر مي تواند شفاعت نمايد.
مقام و منزلت شيعه در قيامت
قال: نعم، اذا هم خافوا الله، و راقبوه، و اتقوه، و أطاعوه، و اتقوا الذنوب فاذا فعلو ذلک کانوا معنا في درجتنا. الخبر. (9)
ابو بصير - که يکي از اصحاب و شاگردان امام صادق عليه السلام است - ضمن حديثي مي گويد:
به آن حضرت عرضه داشتم: فدايت گردم! آيا شيعيان، با شما محشور خواهد شد؟
حضرت فرمود: بلي، به شرط آن که از خداوند خوف و وحشت داشته؛ و در تمام حالات، او را شاهد کردار و گفتار خويش بداند؛ و با رعايت تقوا دستوراتش را اطاعت نموده و از گناهان دوري جويند؛ پس اگر چنين باشند، در درجات عاليه (قيامت) در کنار ما قرار خواهند گرفت.
74- قال رسول الله صلي عليه و اله و سلم: توضع يوم القيامه منابر حول العرش لشيعتي و شيعه أهل بيتي المخلصين في ولايتنا، و يقول الله عز و جل: هلموا يا عبادي! الي لأنشرن عليکم کرامتي، فقد أوذيتم في الدنيا. (10)
حضرت رسول صلي الله عليه و اله و سلم فرمود:
در روز قيامت منبرهائي را براي شيعيان من و شيعيان اهل بيتم - که ولايت ما را خالصانه پذيرفته اند - در اطراف عرش الهي قرار مي دهند؛ و خداوند جل و علي به آنها خطاب مي فرمايد:
به سمت من آئيد، اي بندگان من! تا آن که کرامات و و برکات خويش را بر شما بگسترانم؛ همانا شما در دنيا مورد اذيت و سختي هاي فراواني قرار گرفته ايد.
امام رضا عليه السلام فرمود:
کسي مؤمن (حقيقي) نباشد، مگر آن که سه خصلت را دارا باشد: يک خصلت از پروردگار خودش و يک خصلت از پيغمبر خدا و يک خصلت از امام و پيشوايش.
اما آن خصلتي که از پروردگار بايد دارا باشد، راز نگه داري است،که خداوند عز و جل فرموده: داناي غيب او است؛ و هيچکس را بر اسرار غيب خود آگاه نسازد، جز رسولاني را که بر گزيده است.
و اما سنت و روش پيغمبرش، مدارا و سازگاري با مردم است، همان طوري که خداوند عز و جل به پيغمبر خود دستور داد که با مردم مدارا نمايد؛ و فرمود: (با مردم مدارا کن و) عفو و بخشش را پيشه ي خود قرار ده؛ و آنها را به نيکي و (کردار و گفتار شايسته) دعوت نما.
و اما سنت امام و پيشوا، صبر و شکيبائي در حال تنگدستي و سختي، (در حالتهاي مختلف) است.
پي نوشت :
1. امالي صدوق : 361 ح 13، عيون الاخبار الرضا عليه السلام : 52/2 ح 201، بشاره المصطفي : 56، بحارالأنوار : 138/65 ح 78.
2. اصول کافي: 230/2 ، ح 2.
3. صفات الشيعه: 35، ح 55.
4. صفات الشيعه: 31، ح 42.
5. صفات الشيعه : 32، ح 47.
6. صفات الشيعه : 33، ح 56.
7. کتاب المؤمن : 16 ح 8، بحارالأنوار: 97/68 ضمن ح 65.
8. امالي صدوق : ص 307 مجلس 50، بشاره المصطفي: 54، بحارالأنوار: 35/79 ح 27.
9. مستدرک الوسائل: 235/11 ح 12844، به نقل از هدايه الکبري.
10. عيون الاخبار الرضا عليه السلام : 60/2 ، ح 232.
