یماری لوپوس چیست؟

لوپوس یک بیماری خود ایمنی مزمن است. آمار بسیار بالایی در میزان ابتلا به این بیماری بخصوص در سنین 15 تا 45 سال، در زنان و کسانی که سابقه خانوادگی دارند، وجود دارد. در اثر بیماری لوپوس سیستم ایمنی بدن، به بافت‌ها و اندام‌های خود حمله می‌کند و باعث تجزیه و التهاب آن‌ها می‌شود.

بیماری لوپوس روی بسیاری از قسمت‌های بدن مثل مفاصل، پوست، قلب، ریه، خون، مغز و کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد. این بیماری به طور بالقوه بسیار می‌تواند خطرناک باشد. اما اکثر افراد، معمولا نوع خفیف آن را تجربه می‌کنند. بیماری لوپوس مسری نیست و برای زندگی و ارتباط با افراد مبتلا نیاز به محدودیت خاصی وجود ندارد.1

علل ایجاد لوپوس چیست؟

لوپوس زمانی که سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند، اتفاق می‌افتد (بیماری خودایمنی). احتمال دارد که لوپوس نتیجه‌ی ادغام زمینه‌های ژنتیکی و محیطی باشد، به این صورت که فرد مستعد به لوپوس از نظر ژنتیکی با قرار گرفتن در معرض یک عامل محیطی، علائم لوپوس را نشان می‌دهد، با این حال در اغلب موارد علت لوپوس ناشناخته است. برخی از عوامل بالقوه عبارتند از:

نور خورشید

قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است باعث ایجاد ضایعات پوستی لوپوس یا پاسخ بافت‌های داخلی در افراد حساس شود.

عفونت ها

ابتلا به عفونت می‌تواند موجب تظاهر و یا عود لوپوس شود.

سیگار کشیدن

قرار گرفتن در معرض دود تنباکو می‌تواند یکی از علل افزایش بروز این بیماری در دهه‌های اخیر باشد.

داروها

لوپوس می‌تواند توسط انواع خاصی از داروهای ضد فشار خون، ضد تشنج و آنتی بیوتیک‌ها ایجاد شود. افراد مبتلا به لوپوس ناشی از دارو معمولا پس از قطع مصرف دارو بهبود می‌یابند و به ندرت ممکن است علائم پس از ترک دارو نیز ادامه یابد.

هورمون ها

هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که بدن تولید می‌کند. آنها کنترل و تنظیم فعالیت برخی سلولها یا اندامها را کنترل می‌کنند. فعالیت هورمونی می‌تواند عوامل خطری همچون جنسیت و سن را توجیه کند.

جنسیت

لوپوس در زنان شایع‌تر است.

سن

اگر چه ممکن است لوپوس در هر سنی رخ دهد، اما اغلب در بین ۱۵ تا ۴۵ سالگی تشخیص داده می‌شود.

نژاد

لوپوس در نژادهای آفریقایی-آمریکایی، اسپانیایی و آسیایی-آمریکایی رایج است.

سابقه‌ی خانوادگی

احتمال بروز این بیماری در فردی که یکی از نزدیکان درجه اول یا دوم آن دچار آن است، بیشتر است. دانشمندان ژنهای خاصی را شناسایی کرده‌اند که ممکن است در ایجاد لوپوس نقش داشته باشند، اما شواهد کافی برای اثبات آن که باعث بیماری می‌شوند، وجود ندارد. در مطالعه بر روی دوقلوهای یکسان دریافتند که ممکن است یکی از آنها مبتلا به لوپوس شود در حالی که دیگری سالم است، با وجود اینکه هر دو در یک محیط بزرگ شوند و احتمال بروز بیماری در دیگری حدود ۲۵ درصد است.

لوپوس می‌تواند در افراد بدون سابقه خانوادگی بیماری نیز رخ دهد، اما ممکن است بیماری‌های خودایمنی دیگری در خانواده وجود داشته باشد، از جمله تیروئیدیت (التهاب غده‌ی تیروئید)، آنمی همولیتیک و پورپورای ترومبوسیتوپنیک( نوعی پورپورای وابسته به کاهش تعداد پلاکت) هستند، از طرفی برخی معتقدند که تغییر در کروموزوم جنسی X باعث ایجاد لوپوس می‌شود.2

رایج ترین علائم بیماری لوپوس چیست؟

سردرد

در یک بیمار لوپوس درگیری مغز موجب بروز سردرد می شود. چنین سردردهایی شدید است و مسکن نمی تواند این درد را خوب کند. البته سردرد شدید ناشی از میگرن، افسردگی و اضطراب نیز می شود. به همین خاطر بهتر است برای تشخیص درست به یک متخصص روماتولوژی مراجعه کنید.

احساس درد در قفسه سینه

به دلیل التهاب پرده های کناری قلب و ریه احتمال این که فرد دچار درد قفسه سینه شود، وجود دارد. هم چنین داشتن درد قفسه تنها نمی تواند نشانه بیماری لوپوس باشد، بلکه این علامت ممکن است برای آمبولی ریه، عفونت ریه و حوادث قلبی نیز باشد. برای تشخیص به متخصص مراجعه کنید.

حساسیت به نور

بیش تر بیماران لوپوس به نور خورشید حساسیت دارند. این حساس بودن باعث می شود که زمانی که فرد در برابر نور آفتاب است، دچار راش قرمز رنگ شود. مدت ماندگاری این راش ها برای چند ساعت یا حتی چند روز است. هم چنین نور آفتاب موجب تشدید ضایعات پوستی می گردد. برای افرادی که دچار بیماری لوپوس هستند، قرار گیری در آفتاب توصیه نمی شود.

ایجاد ورم ساق پا و یا حتی دور چشم

احتمال این که بیماران لوپوسی به درگیری کلیه دچار شوند، وجود دارد. اگر این درگیری به وجود آید فرد دچار ورق ساق پا و در برخی مواقع ورم زیر چشم می شود.

تشنج از علائم بیماری لوپوس

تشنج را می توان از نشانه های فعالیت بیماری لوپوس نام برد. علاوه بر این مورد علت تشنج می تواند ضایعات قدیمی مغز باشد. به همین خاطر اگر فردی دچار تشنج گردید، او را به اورژانس بیمارستانی که روماتولوژیست دارد ببرید. علائم روانی نیز می تواند به علت بیماری لوپوس باشد.

ریزش موی سر از علائم بیماری لوپوس

اگر فردی به لوپوس مبتلا شود احتمال ریزش مو در او وجود دارد. در صورت کنترل بیماری می توان از ریزش مو جلوگیری کرد. ولی لازم به ذکر است که برخی از بیماران مبتلا به ضایعات پوستی مزمن( دیسکوئید) در سر نمی توانند ریزش موی خود در این نواحی را درمان کنند.

احساس خستگی

از دیگر نشانه های بیماری لوپوس احساس خستگی است. چنان چه بیش از حد این حالت را داشتید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

تب داشتن

اگر بیماری عود کند ممکن است فرد دچار تب شود. تب های غیر قابل توجیه نیاز به بررسی دارند و احتمال عفونت نیز وجود دارد. پس به دکتر مراجعه کنید.

احساس درد و ضعف عضله

بیماران لوپوسی با علائم ضعف خفیف عضله و مختصر افزایش آنزیم های عضله مواجه می شوند که با کنترل برطرف می گردد. این ضعف در بالا رفتن از پله و بلند شدن از زمین آشکار می شود.

راش ( تظاهرات پوستی) از نشانه های لوپوس

راش بیش تر بر روی بینی و گونه ها ظاهر می گردد و به پروانه تشبیه می شود. راش در سایر قسمت های بدن مثل گردن، صورت، شانه و... نیز می تواند ایجاد شود.

زخم دهان

زخم دهان نیز از علائم شایع بیماری لوپوس بدون درد هست و در سقف دهان دیده می شود.

احساس درد و تورم در مفاصل

در برخی اوقات مفاصل کوچک مانند دست و هم چنین سایر مفاصل دچار التهاب به شکل درد، خشکی و تورم به هنگام صبح می شوند. این نشانه متناوب می تواند به دلیل عود بیماری لوپوس باشد. این مشکل با کنترل برطرف می گردد. در حدود 10 درصد بیماران شاید این مشکل طولانی تر شود که به هم زمانی روماتیسم مفصلی و لوپوس مطرح است.3

پیشگیری و درمان بیماری لوپوس

در حال حاضر هیچ درمانی برای لوپوس وجود ندارد و اکثر درمان‌ها برای کنترل علائم، کنترل پاسخ‌های خود ایمنی، محدود کردن التهاب و آسیب اندام تمرکز دارد.

بهبود سبک زندگی از جمله کاهش وزن، ورزش، ترک سیگار و حفاظت از خود در مقابل نور خورشید و لامپ‌های مهتابی خطر ابتلا را کاهش می‌دهد.

تغذیه مناسب شامل اجتناب از مصرف نمک زیاد، کلسترول و الکل است. همچنین مصرف ماهی و مکمل‌های امگا 3، محصولات لبنی کم چرب، میوه و سبزیجات توصیه می‌شود.

درمان‌های روانشناختی مثل مشاوره روانشناسی برای کاهش و درمان استرس و اضطراب به جای استفاده از روش‌های نامناسب ضرورت دارد.

درمان‌های گروهی و دریافت حمایت از دیگران می‌تواند کمک کننده باشد. در درمان‌های گروهی فرد در کنار افرادی قرار می‌گیرد که مانند خود او هستند و می‌توانند او را درک کنند. در این جلسات افراد مشکلات خود را به اشتراک می‌گذارند و از حمایت‌های عاطفی دیگران بهره‌مند می‌شوند.

دارو درمانی

بسیاری از بیماری‌ها با داروهای سرکوب کننده و تنظیم کننده سیستم ایمنی درمان خواهند شد. در این درمان دو هدف وجود دارد. اول اینکه از آسیب رسیدن به ارگان‌های مهمی همچون قلب، مغز و کلیه پیشگیری شود و دوم اینکه احتمال بازگشت مجدد بیماری کاهش پیدا کند. از رایج‌ترین داروهای مورد استفاده می‌توان به داروهای استروئیدی و هیدروکسی کلروکین اشاره کرد. در صورتی که بیماری در مرحله پیشرفت باشد و قابل کنترل نباشد، داروهای سرکوب سیستم ایمنی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

داروهای اختصاصی ارگان‌های درگیرشده

از داروهایی که برای درمان اندام‌های درگیر بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به داروهای ضد التهابی غیر استروییدی، هیدروکسی کلروکین، کورتیکوستروئیدها و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی اشاره کرد.

داروهای مخصوص درد مفصل‌ها

برای کاهش درد مفاصل می‌توان از داروهای ضد التهابی غیر استروییدی استفاده کرد.

داروهای سرکوب کننده ایمنی و کورتیکوستروئیدها

این داروها برای افرادی استفاده می‌شود که اندام‌های حیاتی همچون ریه و کلیه شان دچار آسیب جدی شده باشد. با توجه به شرایط بیمار و تشخیص پزشک داروها یا به تنهایی و یا به همراه داروهای دیگر استفاده شده و باعث سرکوب سیستم می‌شوند.1

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.doctoreto.com
3.www.yjc.ir