معمولا زنان بیشتر از مردان نسبت به انجام معاینات توصیه شده پزشکی و غربالگری ها توجه نشان می دهند اما بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری سرطان در دوره های اولیه بروز نشانه های آشکاری ندارند یا اینکه ممکن است این نشانه ها از سوی افراد مبتلا چندان جدی گرفته نشود.

نکته مهم در ارتباط با سرطان شناخت بیماری در مراحل اولیه است چرا که این موضوع می تواند معادله مرگ و زندگی را برای بیماران تغییر بدهد. گذر زمان تنها عاملی است که در پیشرفت سرطان برگشت ناپذیر است و دقیقا به همین دلیل در جهان، کمپین های زیادی برای اطلاع رسانی درباره انواع سرطان به ویژه آن دسته که شیوع بیشتری در میان زنان دارند به راه افتاده است. این کمپین ها تلاش می کنند تا با اطلاع رسانی درباره علائم و نشانه های اولیه سرطان، آمار مرگ و میر ناشی از آن را کاهش داده و در واقع فرصت بیشتری برای درمان این بیماری فراهم کنند.

در این مقاله قصد داریم به بررسی رایج ترین سرطان ها در زنان بپردازیم پس در ادامه با ما همراه باشید.

سرطان رحم

سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع دستگاه تناسلی زنان و پنجمین سرطان بعد از سرطان های ریه، سینه، روده و جسم رحم در سراسر جهان است که حدود ۶ درصد کل سرطان زنان را تشکیل می دهد. این بیماری تنها سرطان قابل پیشگیری زنان است و غربالگری منظم و مرتب در کشورهای پیشرفته دنیا باعث شده این نوع سرطان مهار شود اما در ایران بر اساس آمار بیماران بستری شده، تعداد مبتلایان به این نوع سرطان بالاست.

سرطان دهانه رحم دومین علت مرگ ناشی از سرطان (پس از سرطان پستان) است و ارتباط شناخته شده ای با آلودگی ویروس پاپیلومای انسانی دارد. این ویروس از طریق رابطه جنسی منتقل می شود و شرایط رفتاری ناسالم جنسی احتمال آلودگی به آن را افزایش می دهد. به عبارت دیگر امروزه مشخص شده عامل اصلی ابتلا به این سرطان، همین ویروس «پیلومای انسانی» یا به طور مخفف، «اچ پی وی» (HPV) که بیش از ۱۰۰ نوع از آن وجود دارد و ۱۵ نوع آن موجب بروز سرطان دهانه رحم می شود.

وقتی بدن زنان به این ویروس آلوده می شود، دست کم ۱۵ سال طول می کشد تا مبتلا به سرطان دهانه رحم شود و در این مدت برای ریشه کنی ویروس و بازگشت به حالت طبیعی و سلامت فرصت کافی وجود دارد و این موضوع از طریق معاینه و غربالگری منظم ممکن می شود. به گفته پزشکان متخصص زایمان های متعدد و شروع رابطه جنسی از سنین پایین و سابقه عفونت های ناشی از بیماری های مقاربتی می تواند ابتلا به سرطان دهانه رحم را بیشتر کند. از آنجا که تبدیل مرحله نهفته سرطان دهانه رحم به فاز تهاجمی سال ها طول می کشد، می توان با انجام سالانه پاپ اسمیر (نمونه سلولی گردن رحم)، سرطان این ناحیه را در مراحل زودرس شناسایی کرد. خبر خوب این است که از زمان به کارگیری پاپ اسمیر، مرگ و میر ناشی از این بیماری به میزان ۷۰ درصد کاهش یافته است.

سرطان تخمدان

پس از سرطان سینه، سرطان تخمدان، از مرگبارترین نوع سرطان های زنان را تشکیل می دهد اما به دلیل اینکه در ۷۵ درصد موارد، علائم آن با پیشرفت بیماری ظاهر می شود، دلیل بیش از نیمی از مرگ و میرهای ناشی از سرطان های در میان زنان است.

آمار سازمان بهداشت جهانی نشانگر این است که یک زن از بین هر ۵۵ زن در جهان در مقطعی از زندگی اش مبتلا به این بیماری می شود و سالانه ۱۵ هزار زن مبتلا به سرطان تخمدان در جهان، جان خود را از دست می دهند.

به طور معمول این سرطان بیماری است که زنان بالای ۵۰ سال را درگیر می کند و بارداری و زایمان، خطر بروز سرطان تخمدان را کاهش می دهد. به گونه ای که به گفته متخصصان با اولین بارداری این خطر ۴۰ درصد کاهش می یابد و در هر یک از بارداری های بعدی نیز ۱۴ درصد کاهش خطر وجود دارد و زنان با سابقه نازایی (۱۵ سال یا بیشتر) بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان وجود ندارد اما معاینه ۶ ماه یک بار، سونوگرافی و آزمایش خون می تواند در تشخیص این بیماری کمک کند.

روش های پاراکلینیکی مثل سونوگرافی واژینال و آزمایش خون می تواند در تشخیص مراحل اولیه سرطان تخمدان موثر باشد. توصیه می شود آزمایش خون و سونوگرافی واژینال برای کسانی که در خطر ابتلا به این سرطان هستند و سابقه خانوادگی این سرطان را در فامیل درجه یک خود دارند، بین سن ۲۰ تا ۳۰ سالگی هر ۶ ماه یک بار برای تشخیص وضعیت تخمدان ها و اندازه گیری آنتی ژن ها استفاده شود. این بیماری اگر زود و در مراحل اولیه تشخیص داده شود می تواند به طور موفقیت آمیز درمان شود.

سرطان تیروئید

سالانه هزاران مورد سرطان تیروئید در سراسر جهان تشخیص داده می شود و زنان دو تا چهار برابر بیشتر از مردان در معرض این بیماری قرار می گیرند. متخصصان هنوز علت بروز سرطان تیروئید را نمی دانند اما به نظر می رسد که مانند سایر سرطان ها، تغییر در DNA سلول ها در بروز این سرطان نقش داشته باشد. این تغییرات DNA می توانند ارثی باشند و یا اینکه با افزایش سن به وجود بیایند. سرطان تیروئید جزو سرطان هایی است که به راحتی درمان پذیر است اما نباید نشانه ها و علائم آن را نادیده گرفت.

مهم ترین مسئله ای که بعد از درمان مشاهده می شود، نارسایی و کمبود در هورمون های تیروئیدی است که به دلیل برداشتن این غده بروز می کند. برای جبران این مشکل نیاز به درمان با هورمون های جایگزین به صورت مصرف دارو است. بیشترین موارد ابتلا به این نوع سرطان بین ۳۰ تا ۵۰ سال مشاهده می شود. سابقه ارثی، وجود گره، کمبود ید و قرارگیری در معرض تشعشعات یونی در دوره کودکی جزو عوامل ابتلا به این سرطان محسوب می شود. بعد از مشاهده گرهک که اغلب با معاینه ساده پزشک نیز قابل تشخیص است، اقدامات لازم برای تشخیص نوع گرهک آغاز می شود. در ۹۵ درصد موارد این گرهک ها کیست های کوچک و خوشبختانه خوش خیم هستند. میزان باقی ده ساله سرطان تیروئید را بیش از ۹۰ درصد تخمین زده اند. در صورت منتشر نشدن سلول های سرطانی (متاستاز) درمان این سرطان ساده است اما پس از درمان و برداشتن این غده، بیمار باید به طور مرتب تحت نظر باشد؛ چون خطر عود بیماری (۵ تا ۲۰ درصد) با افزایش سن بیمار و انتشار تومور بیشتر می شود.1

سرطان پستان

توده پستان یا زیر بغل، تغییر در شکل (عدم قرینگی) یا قوام (سفتی) پستان، تغییرات پوستی پستان شامل پوست پرتقالی، قرمزی یا زخم پوست، پوسته‌پوسته شدن و اگزمای پوست، تغییرات نوک پستان شامل فرو رفتگی یا خراشیدگی، ترشح نوک پستان و...، می تواند از علائم ابتلا به این نوع سرطان پستان باشد.
افزایش سن، جنس، سابقه خانوادگی، جهش‌های ژنی، سن قاعدگی کمتر از ۱۱ سال، سن یائسگی بالای ۵۴ سال، قد، زمینه نژادی و قومی، وضعیت اجتماعی اقتصادی بالا و سابقه برخی بیماری‌های خوش‌خیم پستان، به همراه شاخص توده بدنی بالای ۳۰ (چاقی)، مصرف الکل، سن بالا در زمان اولین زایمان، سابقه مواجهه با اشعه، مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی، هورمون درمانی جایگزین پس از سن یائسگی و مصرف بالای چربی‌های اشباع‌ شده، به عنوان عوامل خطر سرطان پستان شناخته می شوند.2