سردرد یک بیماری بسیار رایج است که موجب درد و ناراحتی در سر و گردن می‌شود. برآورد شده است که 7 نفر از 10 نفر حداقل یک سردرد در هر سال دارند. سردرد گاهی اوقات می‌تواند خفیف باشد، اما در بسیاری از موارد، آنها می‌توانند درد شدید را ایجاد کنند که تمرکز در محل کار و فعالیت‌های روزمره دیگر را دشوار می‌کند. شیوع سردرد در طول عمر در مردان 93% و در زنان تا 99% گزارش شده است.

سردرد مزمن چیست؟

سردرد مزمن روزانه به سردردهای اطلاق می‌گردد که فرد در بیش از 15 روز ماه دچار سردرد شود. بررسی‌ها نشان داده‌اند که سردرد مزمن روزانه در بیش از 4% جمعیت بالغین دیده شده است. شیوع انواع سردرد در جوامع مختلف متفاوت است.

سردرد مزمن روزانه شامل انواع مختلفی از انواع سردرد می‌شود. ماهیت دائمی سردردهای مزمن روزانه باعث می‌شود تا یافتن علت سردرد مزمن و درمان آن یک ضروریت باشد. درمان ابتدایی تهاجمی و مدیریت مداوم و طولانی مدت ممکن است درد را کاهش داده و منجر به سردرد کمتر شود.1

انواع سردرد مزمن

سردرد به دو نوع تقسیم می‌شود:

1- سردردی که علامت بعضی بیماری‌ها است: بسیاری از اختلالات داخل مغز و بیماری‌های سیستمیک سردرد ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال سردرد ناشی از خستگی، گرسنگی، ناراحتی عصبی، لخته خون داخل مغز، کاهش اکسیژن رسانی به مغز، سینوزیت، بیماری های گوش و …

2- سردردی که خود یک بیماری است و شامل انواع زیر است؛ که عبارت‌اند از:

سردرد تنشی یا استرسی

سردردهای تنشی (Tension-type headaches) معمول‌ترین نوع سردردها هستند و در سه‌ چهارم بزرگسالان رخ می‌دهند. در بیشتر موارد این سردردها از لحاظ شدت، ملایم تا متوسط هستند و به طور مکرر رخ می‌دهند. ولی در بعضی موارد افراد معدودی هستند که دچار سردردهای تنشی شدید می‌شوند و بعضی از آنها ۳ تا ۴ بار در هفته دچار این نوع سردرد می‌شوند.

سردردهای تنشی معمول، فشار و درد مبهمی در دو طرف سر ایجاد می‌کنند. افرادی که دچار سردردهای تنشی شدید می‌شوند ممکن است احساس کنند که سرشان در یک گیره قرار گرفته است. درد ممکن است به گردن و شانه‌ها هم سرایت کند. سردردهای تنشی می‌توانند بر اثر خستگی، فشار احساسی یا مشکلی در ماهیچه‌ها و مفاصل گردن یا فَک، تحریک شوند. این نوع سردرد اغلب ۲۰ دقیقه تا ۲ ساعت طول می‌کشد.

سردرد میگرنی

میگرن به میزان کمتری نسبت به سردردهای تنشی اتفاق می‌افتد، ولی از آنها بسیار شدیدتر است. این نوع سردردها در زنان دو سوم بیشتر از مردان رواج دارد ولی اگر جزو ۶ تا ۸ درصد مردانی باشید که به این بیماری دچار هستند، این موضوع تسلی خاطر زیادی برای شما نیست؛ از آنجا که تحقیقی در دانشگاه هاروارد بر روی ۲۰۰۸۴ مرد بالغ در سنین ۴۰ تا ۸۴ سال نشان داده است که میگرن در مردان خطر حمله‌ی قلبی را ۴۲ درصد افزایش می‌دهد. پس مردانی که میگرن دارند، لازم است این موضوع را کاملا جدی بگیرند.

عصب‌شناسان معتقد هستند که میگرن بر اثر تغییراتی در جریان خون مغز و فعالیت سلول‌های عصبی به وجود می‌آید. ۷۰ درصد مبتلایان به میگرن، حداقل یک فامیل درجه یک دارند که مبتلا به این بیماری باشد، پس می‌توان گفت عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز این بیماری دارند.

سردردهای خوشه‌ای

سردردهای خوشه ای کمتر از انواع قبلی رواج دارند ولی بسیار شدیدتر هستند. این نوع سردردها در مردان پنج برابر بیشتر از زنان اتفاق می‌افتند. هر چند هر کسی ممکن است دچار سردردهای خوشه‌ای شود، به طور معمول مردان میانسالی که دارای پیشینه‌ی استعمال سیگار هستند به آن مبتلا می‌شوند.

نام این بیماری به خاطر ماهیت خوشه‌ای آن انتخاب شده‌ است. هر سال یا هر دو سال یک بار به طور معمول در زمان خاصی از سال در یک دوره‌ی یک تا سه ماهه، فرد روزانه دچار یک تا هشت حمله‌ی سردرد می‌شود. سردرد همیشه به یک طرف سر حمله می‌کند و بسیار شدید است. در این حالت چشم سمت دردناک، قرمز و دچار آبریزش می‌شود و ممکن است پلک بیفتد، همچنین آبریزش بینی و گرفتگی بینی رخ می‌دهد. حمله‌ی سردرد ناگهانی است و ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. بیشتر بیماران در هنگام حمله دچار بی‌قراری و ناآرامی می‌شوند، نمی‌توانند آرام بنشینند، قدم می‌زنند، درجا می‌زنند یا سرشان را به دیوار می‌کوبند. درد ممکن است با تهوع یا حساسیت به نور یا حساسیت به صدا همراه شود.

تنفس اکسیژن خالص می‌تواند حمله را متوقف کند. سوماتریپتان هم گاهی مفید است، به ویژه وقتی تزریق شود. تریپتان‌های دیگر هم ممکن است اثربخش باشند. بعضی بیماران طرفدار قطره‌ی بینی لیدوکاین (lidocaine)، آمپول دی‌هیدروارگوتامین (dihydroergotamine) یا راه‌های درمانی دیگر هستند. مؤثرترین دارویی که از حملات جلوگیری می‌کند، وِراپامیل (Verapamil) است که کانال‌های کلسیمی را مسدود می‌کند. داروهای مؤثر دیگر، دی‌والپروکس (divalproex)، توپیرامات (tomiramate) و لیتیوم (lithium) هستند.2

علائم و نشانه‌های سردرد مزمن

علائم و نشانه‌های سردرد مزمن عبارت‌اند از:

تهوع، استفراغ یا هر دو

حساسیت به نور و صدا

درد ناگهانی

سوزش یا قرمزی چشم در طرف آسیب دیده

احتقان بینی یا آبریزش بینی

پلک زدن یا محدود کردن ذهنی

احساس بی قرار بودن1

پیشگیری از بروز سردردهای مزمن با مصرف چند ویتامین

با مصرف روزانه چند نوع مولتی ویتامین یا برخی غذاهای خاص حاوی این ویتامین‌ها می‌توانید از بروز این سردردها پیشگیری کرده و یا آنها را تخفیف دهید. پزشک شما از طریق آزمایش خون می‌تواند به شما بگوید کمبود کدام ویتامین منجر به بروز سردرد شما شده است:

ویتامین ث: کمبود این ویتامین یکی از دلایل بروز سردرد است. ویتامین ث برای تقویت خون در مویرگ‌ها و بهبود جریان خون در مغز و همچنین سنتز نوراپی نفرین و سروتونین (دو انتقال دهنده عصبی) ضروری است. سطح کافی این انتقال دهنده‌های عصبی می‌تواند به شما در پردازش استرس و کاهش سردردهای مرتبط با استرس کمک کند. مرکبات، کلم بروکلی، سبزیجات تیره رنگ، فلفل در رنگ‌های مختلف، منابع خوبی از ویتامین ث هستند.

ویتامین ب 6: مانند ویتامین ث، ویتامین ب 6 نیز مسئول سنتز انتقال دهنده‌های عصبی است. کمبود این ویتامین نیز توانایی برای بدن را برای ذخیره و جذب ویتامین ب 12 که نقش مهمی در کاهش سردرد دارد، کاهش می‌دهد. مصرف الکل و استفاده از قرص‌های پیشگیری از بارداری خطر ابتلا به کمبود ویتامین ب 6 را افزایش می‌دهد. مرغ، ماهی و تخم مرغ منابع اصلی ویتامین ب 6 هستند.

ویتامین ب 12: برای تولید سلول‌های قرمز خون و سوخت و ساز چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها ضروری است. کمبد این ویتامین تمام بافت‌ها را از اکسیژن محروم می‌سازد و در نتیجه منجر به بدتر شدن و مزمن شدن سردرد می‌شود. ویتامین ب 12، علاوه بر ویتامین ب 6 نیاز به اسید فولیک برای تاثیر در بدن دارد. کمبود اسید فولیک و ویتامین ب 12 اگرچه مستقل از هم رخ می‌دهند اما می‌توانند علائم مشابه داشته باشند. گوشت گاو، مرغ و ماهی منابع خوبی از ویتامین ب 12 هستند.

ویتامین آ: ویتامین آ محلول در چربی است و دوز روزانه آن برای مردان 3000 هزار واحد و برای زنان 2300 واحد است. ویتامین آ برای رفع سردردهای مزمن یک راه تسکین طبیعی است. البته در مصرف دوزهای این ویتامین باید احتیاط کرد چون مصرف دوزهای بیش از 6 هزار واحد در روز خطر مسمومیت، تهوع و سردرد و سرگیجه را افزایش می‌دهد و علت آن به هم ریختن تعادل اعصاب مرکزی یا همان مغز و نخاع است. ویتامین آ در منابع حیوانی از قبیل شیر، زرده تخم مرغ، اسفناج، کلم، هویج، و گوجه فرنگی یافت می‌شود.

منیزیم: مصرف مواد غذایی حاوی منیزیم، باعث جلوگیری از ابتلا به سردرد و درصورت درگیری با سردرد عصبی، باعث درمان آن می‌شود. نیاز روزانه منیزیم در زنان 270 میلی گرم و در مردان 300 میلی گرم است که این نیاز در زمان ابتلا به سردرد عصبی افزایش می‌یابد. مصرف مواد غذایی حاوی منیزیم، باعث تسریع در روند گردش خون به ویژه خون‌رسانی به سلول‌های مغز می‌شود. انواغ غلات و حبوبات، سبزی‌های پهن برگ مانند اسفناج، خانواده کلم‌ها به ویژه کلم بروکلی، سیب زمینی آب پز یا به صورت پورژه، سرشار از منیزیم هستند. خوردن غلات آماده با شیر بدون چربی یا غلات پخته برای شام یا ناهار، منیزیم لازم بریا بدن را تامین می‌کند. انواع آجیل‌های خام نیز سرشار از منیزیم هستند.3

پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.chetor.com
3.www.jadidtarin.com