ماهی تن از آن دسته غذاهایی است که به دلیل سهولت تهیه، در فهرست غذایی اغلب خانواده ها وجود دارد. اما ماهی تن چه خواص ویژه ای دارد؟
انواع ماهی های تن (Tuna Fish) که گاهی به غلط تن ماهی نامیده می شوند، زیر مجموعه ای از خانواده بزرگ ماهی های اقیانوسی به نام Scombridae هستند و در زیر شاخه Thunnus دسته بندی می شوند.
بعضی از انواع ماهی های تن، خون گرم هستند. بر خلاف انواع دیگر ماهی ها که گوشت سفید رنگی دارند، ماهی تن گوشت صورتی یا قرمز تیره دارد. علت قرمزی گوشت این نوع ماهی ، میزان زیاد میوگلوبین (پروتئین محتوی آهن در عضله) است.
ماهی تن منبع بسیار خوبی از پروتئین ، مواد معدنی نظیر سلنیوم ، منیزیم و پتاسیم و همچنین ویتامین های B1 ، B3 و B6 است.
مهم تر از همه این که، گوشت ماهی تن هم مانند گوشت بیشتر انواع ماهی ها ، سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 است که مصرف آن مشکلات پوستی و التهابات را کاهش می دهد و سرعت بهبود بیماران قلبی را بالا می برد. اسیدهای چرب امگا 3 به طور کلی نقش پیشگیری کننده از بیماری های مزمنی نظیر بیماری های قلبی- عروقی ، دیابت نوع دوم و برخی از انواع سرطان را دارند.
خوردن ماهی های حاوی امگا 3 برای کاهش بیماری های قلبی- عروقی بسیار مفید است، زیرا این ماده مغذی میزان چربی های بد خون (LDL- کلسترول و تری گلیسریدها) را کاهش می دهد؛ میزان کلسترول خوب یا HDL را افزایش میدهد؛ تجمع پلاکت را پایین می آورد و از لخته شدن خون جلوگیری می کند؛ با کاهش سلول های اندوتلیال و تولید مشتقات پلاکت عامل رشد، از ضخیم شدن رگ ها جلوگیری می کند؛ فعالیت مشتقات شیمیایی سلول های دیواره رگ ها که باعث آرامش و باز شدن رگها می شود را افزایش می دهد؛ تولید پیام آورنده های شیمیایی به نام سیتوکسین ها را نیز کم می کند(موادی که در واکنش التهاب مربوط به سختی رگ ها نقش دارند).1
ارزش غذایی ماهی تن
ماهی تن و فرآورده‌های وابسته را می‌توان به عنوان یکی از غنی ترین مواد غذایی نام برد، چرا که دارای کالری بالا و نیز حاوی پروتئین با کیفیت بالا می باشد. همچنین ماهی تن میزان قابل توجهی از اسیدهای آمینه ضروری برای بدن را داراست که قابل هضم برای تمامی افراد می باشد. عامل مهم تر میزان چربی و کلسترول پایین آن است. وجود اسید چرب امگا-3 یکی دیگر از ویژگی های مهم این نوع فرآورده به حساب می‌آید. از دیگر مواد مغذی این نوع ماهی می توان انواع ویتامین های محلول در آب و محلول در چربی و انواع مواد معدنی مانند سدیم، آهن، فسفر، سلنیوم، روی، منگنز و مس را نام برد.2
با توجه به گرانی کنسرو ماهی و نزدیک بودن قیمت آن به ماهی تازه آیا توصیه می‌کنید کنسرو ماهی مصرف کنیم؟
چرا که نه. به هر حال گاهی پیش می‌آید ماهی تازه در اختیارمان نباشد در این شرایط می‌توانیم از سایر فراورده‌های ماهی که ماندگاری بالاتری دارند مثل کنسرو یا ماهی منجمد استفاده کنیم. از سوی دیگر، تمام محصولات شیلاتی را نمی‌توان به صورت تازه در اختیار مردم در اقصی نقاط کشور قرار داد. مثلاً تن ماهی‌ها گروهی از آبزیان هستند که ارزش غذایی قابل‌توجهی دارند و میزان زیادی از صید آبزیان را در آب‌های جنوب، هرمزگان و بوشهر تشکیل می‌دهند.اگر بخواهیم این ماهی را به صورت تازه به سایر نقاط کشور از جمله شهرهای غربی و تهران بفرستیم تازگی و کیفیت خود را از دست می‌دهند درحالی‌که بعد از صید با حفظ کیفیت می‌توان آنها را منجمد و بعد بلافاصله پخت و کنسرو کرد. در این شرایط کیفیت، تازگی و ارزش غذایی محصول اولیه حفظ می‌شود.
آیا کنسرو ماهی در مقایسه با ماهی تازه ارزش غذایی یکسانی دارد؟
یکسانی ارزش غذایی کنسرو ماهی در مقایسه با ماهی تازه به شرایطی که ماهی در آن منجمد و بعد فراوری شده است، بستگی دارد. اگر ماهی تازه به سرعت منجمد و در فراوری نکته‌های بهداشتی رعایت شود و شرایط و زمان پخت ماهی تازه طبق اصول پروتکل موجود باشد، تفاوت چندانی بین ارزش غذایی ماهی تازه و ماهی کنسروی وجود ندارد.3
فواید اصلی تغذیه‌ای کنسرو تن ماهی
حاوی مقدار زیادی امگا-۳ (۲۸ برابر بیشتر از ماهی‌های آب شیرین)غنی از پروتئین (۷۰ درصد بیشتر از تخم مرغ: تخم مرغ ۱۳ گرم، تن ماهی ۲۲ گرم)
غنی از مواد معدنی (ید موجود در آن ۲۸ برابر ماهی‌های آب شیرین است، ۵۲.۹ درصد از سلنیوم مورد نیاز بدن را تامین می‌کند)
غنی از ویتامین (ویتامین A، ویتامین B6، و اسید فولیک)
حفظ سلامت قلب
پیشگیری از سرطان
بهبود کارکرد شناختی مغز
بهبود واکنش هورمون انسولین
کمک به سم‌زدایی از بدن
کمک به سلامت بینایی
کاهش استرس
پیشگیری از سکته‌ی مغزی (کاهش خطر تا ۳۰ درصد)
پیشگیری از فشار خون بالا
پیشگیری از چاقی مفرط
حفظ سلامت ماهیچه‌ها
کاهش تری‌گلیسیرید
کاهش خطر ابتلا به بیماری سرخرگ کرونری
کمک به بهبود سندرم خشکی چشم
پیشگیری از سرطان پستان
کمک به افزایش هوش کودک
افزایش تمرکز
بهبود قوه‌ی بینایی
تقویت ایمنی بدن
پیشگیری از اگزما4
مضرات کنسرو تن ماهی
اگرچه تُن ماهی، منبع فوق‌العاده‌ای از پروتئین غذایی، اسیدهای چرب امگا ۳، یُد، آهن و ویتامین‌های خانواده B است، اما زیاده‌روی در خوردن آن می‌تواند برای سلامتی افراد، خصوصا زنان باردار، زنان شیرده و کودکان، خطرات مختلفی داشته باشد. البته تُن ماهی سرشار است از مواد مغذی ضروری و نباید آن را از رژیم غذایی کنار گذاشت، بلکه باید در مصرف آن دقت کرد.تُن ماهی حاوی مقادیر مختلفی از متیل جیوه است که به‌عنوان سم (نوروتوکسین) شناخته می‌شود. اگرچه بدن انسان به‌مرور زمان جیوه را دفع می‌کند، اما مصرف بیش از حد آن باعث تجمع جیوه در بافت‌های بدن از جمله مغز و کلیه‌ها می‌گردد. قرار گرفتن در معرض جیوه با علائم مختلفی همراه است: بی‌حسی در پوست، لرزش و رعشه، مشکل در راه رفتن، مشکلات بینایی، مشکلات حافظه‌ای، تشنج و آسیب مغزی جنین در دوران بارداری.
بیس‌فنول A که با نام BPA هم شناخته می‌شود، نوعی ماده شیمیایی در تُن ماهی است که می‌تواند از قوطی کنسرو به خود تُن ماهی نفوذ کند. براساس گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا، بیس‌فنول A اثرات منفی و مخربی بر روی رفتار، مغز و غده پروستات نوزادان، جنین‌ها و کودکان خُردسال باقی می‌گذارد.5
پی نوشت:
1.www.article.tebyan.net
2.www.beytoote.com
3.www.hamshahrionline.ir
4.www.bazdeh.org
5.www.hidoctor.ir
