داشتن دوست خیالی کودکان از چند سالگی آغاز می‌شود؟

کودکان از حدود سه سالگی دوست خیالی پیدا می‌کنند و تا هفت سالگی این دوست همراهشان باقی می‌ماند، ولی اوج این مسئله بین سنین چهار تا ۶ سالگی است.1

دوست خیالی کیست؟

دوست خیالی یکی از شخصیت‌های کارتونی یا موجودی است که شکل آن به صورت دقیق مشخص نیست و ساخته شده ذهن کودک است؛ این دوست می‌تواند مثل اشکال هندسی بوده یا یک وسیله باشد.

بیش از ۶۰ درصد کودکان دوست خیالی دارند؛ تخیل کودکان از حدود سه سالگی شکل می‌گیرد و پرورش پیدا می‌کند؛ کابوس‌های شبانه هم معمولاً همزمان با دوست خیالی در کودکان آغاز می‌شود؛ منشأ تخیل به کارتون‌ها یا کتاب های کودکان بر می‌گردد و امری کاملاً طبیعی است.1

دوست خیالی از کجا می‌آید؟

معمولا بسیاری از جنبه‌های زندگی کودک، از شخصیت‌های ساختگی تا تجربه‌های واقعی، وارد این بازی که شامل دوستی خیالی می‌شود، می‌شوند. کید می‌گوید: «این نوعی هوشیاری دربارۀ اتفاقاتی است که اطراف آنها دارد رخ می‌دهد. این اتفاقات می‌تواند اخبار و همچنین اتفاقاتی باشد که در زندگی بچه‌ها می‌افتد.»

زندگی «آریا» ۷ساله منبع الهام دوست خیالی‌اش «دیوید» است. آریا می‌گوید: «هر کاری انجام می‌دهم، او هم انجام می‌دهد. یه جورایی همدیگه رو کپی می‌کنیم.» زمانی که آریا ۳ سال داشت و مادرش تازه فرزند دومش را به دنیا آورده بود، دیوید اولین بار ظاهر شد. دیوید فقط ۵ سانتی‌متر است و واقعا نسخهٔ کوچک‌شدهٔ آریا است. گاهی که دیوید احساس سرما می‌کند، می‌پرد توی جیب آریا.3

فواید داشتن دوست خیالی بچه ها

یکی از فواید داشتن دوست خیالی یاد گرفتن ارتباطات و کنار آمدن با مسایل و مشکلات است.

همچنین، دوست خیالی باعث می‌شود که کودک مدیریت هیجان را یاد بگیرد مثلا نگرانی‌های خود را با دوست خیالی در میان می‌گذارد و درد دل کردن و مشورت کردن را یاد می‌گیرد.

فایده دیگر داشتن دوست خیالی کاهش احساس گناه است مثلا اگر کودک خطایی کرده باشد با دوست خیالی خود مطرح می‌کند و باعث کاهش احساس گناهش می‌شود.

همچنین، دوست خیالی به پرورش خلاقیت کودک کمک می‌کند چون کودک برای اعضا و جوارح دوست خیالی مثلا دست و پا و چشم و … باید شکل و اندازه‌ای پیش خود تصور کند و در نتیجه خلاقیت او بالا می‌رود.2

رفتار والدین در برابر دوست خیالی کودکان

65درصد از کودکان تا ۷ سالگی، در دورانی از زندگی خود، دوست خیالی دارند. بنابراین لازم است که والدین بدانند باید چه رفتاری نسبت به این دوست خیالی داشته باشند.

نگران نشدن

بهتر است والدین با دوست خیالی کودک‌شان مخالفت نکنند و کودک را مجبور نکنند که دوست خیالی‌اش را رها کند. وجود دوست‌های خیالی در سنین پایین بسیار عادی است. آنها اگر کودک‌ را از داشتن چنین دوستی ممنوع کنند، فقط باعث می‌شوند او به دوست خیالی‌اش بیشتر علاقه‌مند شود.

در ضمن والدین تصور نکنند کودک‌شان احساس تنهایی می‌کند یا مشکلی وجود دارد.بهتر است آرام بمانند و از ورود دوست جدید کودک‌ به جمع خانوادگی‌شان استقبال کنند. حتی اگر لازم است هنگام غذا خوردن، یک ظرف اضافی هم برای او روی میز قرار دهند.

البته خلق و حفظ یک دوست خیالی، یکی از مهارت‌های پیچیده‌ی شناختی است و کودکان می‌توانند واقعیت را از تخیل، تشخیص بدهند. همچنین هر وقت کودکان قدم به مدرسه بگذارند و دوستان خیالی‌شان از طرف جامعه پذیرفته نشود، کم‌کم با کودک خداحافظی کرده و ناپدید می‌شوند، اما اگر بعد از دوران مدرسه همچنان با این دوستان خیالی خود بود باید والدین فکری به حال این وضعیت کنند.

نشان دادن علاقه نسبت به دوست خیالی کودک

ازآنجایی‌که این دوستان خیالی مدتی مهمان‌تان خواهند بود، پس سعی کنید آنها را بهتر بشناسید.والدین بهتر است با کودک‌شان درمورد دوست خیالی‌اش صحبت کنند و از او سؤال‌هایی مانند “دوستت کیه؟”، “کنار همدیگه چه کارهایی انجام می‌دید؟” و “او اهل کجاست؟” بپرسند.

گفت‌وگو درمورد دوست خیالی کودکان به والدین کمک می‌کند تا ارتباط محکم‌تری با کودک‌شان برقرار کنند و درعین‌حال به پرورش قوه تخیل او کمک کنند. علاوه‌برآن، دانستن بیشتر درمورد دوست خیالی باعث می‌شود آنها درباره‌ی علایق، ترس‌ها و احساسات کودک‌شان بیشتر بدانند، زیرا علایق یا بیزاری‌های کودک‌ با دوست خیالی‌اش یکسان است. معمولا این دوستان خیالی ممکن است ویژگی یا استعداد خاصی داشته باشند یا در فعالیتی شرکت کنند که کودک‌شان درمورد آن کنجکاو است اما ترس این را دارد که آن کار را انجام دهد.

البته والدین باید مراقب باشند بیش‌ازحد به دوست خیالی کودک‌شان توجه نکنند، زیرا ممکن است او بیشتر از حدمعمول دوست خیالی خود را حفظ کند یا حتی به پدر و مادر حسادت کند و تصور کند که می‌خواهند دوستش را از او بدزدند. بنابراین نسبت به دوست خیالی کودک‌شان اشتیاق زیاد نشان ندهند و هرگز آنها را با هم مقایسه نکنند. یک قانون کلی این است که هرگز درمورد دوست خیالی کودک حرفی نزنند، مگر اینکه او خودش درمورد چنین دوستی صحبت کند.

تعیین محدودیت

اگر این مهمان نامرئی بیش‌ازحد در زندگی خانوادگی‌دخالت می‌کند، پس باید والدین دست به کار شوند. به‌طور مثال، وقتی کودک‌ کار نامناسبی انجام می‌دهد و بعد می‌گوید: «دوستش هم این کار را می‌کند.» یا «مامان دوستش، او را مجبور نمی‌کند» به او بگویید: «دوستش ممکن است در خانه‌ی خودش بتواند هر کاری که دوست دارد، انجام بدهد. غذایش را به کناری پرت کند یا دندان‌هایش را هرگز مسواک نزند، اما وقتی به خانه‌ی ما می‌آید، باید به قوانین خانه اهمیت بدهد.

به کودک‌ اجازه ندهید با استفاده از دوست کوچولویش، از عواقب کارهای خود فرار کند. او اگر خواست انگشت اتهام را به‌سوی دوست خودش بگیرد، به یادش بیندازید که سرزنش کسی دیگر به‌خاطر خطایی که خودش انجام داده، دروغ‌گویی و کار بدی است. به او بگویید که می‌خواهید حقیقت را بشنوید. هر بار هم که کودک به خطای خودش اعتراف کرد، به‌خاطر صداقتش او را تشویق کنید و سپس به او نشان بدهید که هر خطایی چه عاقبتی دارد.

جذاب کردن زندگی واقعی

دوست خیالی داشتن به‌نوعی شرایط سرگرم‌کننده‌ای برای برخی از لحظات کودک فراهم می‌کند، اما مسلما هیچ‌کس دوست ندارد که زندگی تخیلی کودکش، جذاب‌تر از زندگی واقعی او شود. بنابراین بهتر است والدین با کودک‌ بازی‌های تفریحی و شاد انجام دهند و از او بخواهند که با دوستان واقعی و خواهر و برادرش بازی کند. او را به مکان‌های تفریحی مختلف (مانند پارک، موزه و کتابخانه) ببرند و سعی کنند با کودکان هم‌سن خود آشنا شود. هرقدر کودک‌ تجربه‌های جدیدی در دنیای واقعی داشته باشد، زودتر با دوست خیالی خود خداحافظی می‌کند.4

دوست خیالی کودکان چه زمانی ناپدید می شود؟

همراه خیالی فرزند شما معمولا پس از شروع مدرسه از زندگیش حذف می شود. در این سن و با توجه به تعدد دوستان واقعی در زندگی کودک، وجود یک دوست خیالی به لحاظ اجتماعی پذیرفته شده نیست.4

خیال‌پردازی کودکان چه موقع نگران‌کننده است؟

اگر ۶ ماه یا بیشتر تنها دوست کودک، دوست خیالی‌اش بوده و کودک تمایلی به برقراری ارتباط با همسالانش را نداشته باشد در این صورت مراجعه به روانشناس ضروری است؛ همچنین در برخی موارد کودکان با نگرانی می‌گویند که دوست خیالیشان آنها را کنترل و مجبور به انجام کار‌های بد یا خطرناک می‌کند در این مواقع هم خیال‌پردازی کودکان خطرناک است؛ اگر کودکان از دوست خیالیشان بترسند در این صورت هم باید کودک نزد روانشناس برود؛ کودکان معمولا ًبا ورود به مدرسه دوست خیالیشان را از دست می‌دهند، اما در برخی موارد پس از ۹ سالگی دوست خیالی کودکان همچنان وجود دارد که مراجعه به روانشناس کودک ضروری است.1

پینوشتها
1.www.yjc.ir
2.www.neshanonline.com
3.www.chetor.com
4.www.tebyan.net