سردرد های هورمونی

عوامل بسیاری از جمله سابقه خانوادگی و سن در بروز سردرد برای زنان و مردان، نقش دارد. با این حال، زنان اغلب متوجه ارتباط بین سردرد و تغییرات هورمونی خودشان می شوند که اصولا به سردردهای هورمونی معروف هستند. هورمون های استروژن و پروژسترون نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی و بارداری دارند و همچنین ممکن است وضعیت شیمیایی مربوط به سردرد در مغز را تحت تأثیر قرار دهند.

ثابت بودن سطح استروژن ممکن است سردردها را بهبود بخشد، اما متغیر بودن سطح آن می تواند باعث شدیدتر شدن سردرد شود. سردرد می تواند در اثر بسیاری از عوامل از جمله ژنتیک و محرک های غذایی ایجاد شود.

در خانم ها، میزان نوسان هورمون عامل مهمی در بروز سردردهای مزمن و میگرن قاعدگی است. سطح هورمون در چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی تغییر می کند و همچنین تحت تأثیر قرص های ضدبارداری و روش های جایگزینی هورمون قرار می گیرد. انواع مختلفی از داروها و سایر روش های درمانی برای تسکین سردردها استفاده می شود. زنانی که سردرد هورمونی را تجربه می کنند، اغلب در دوران بارداری یا به محض یائسگی سردرد آن ها تسکین می یابند.1

دلایل سردرد هورمونی

سردردها به‌ویژه انواعی از آن مانند میگرن با استروژن هورمون زنانه ارتباط دارند. استروژن موادی شیمیایی در مغز را کنترل می‌کند که روی حس درد تأثیرگذارند. هر میزان افت در سطح استروژن، محرکی برای سردرد خواهد بود. سطح هورمون‌ها به دلایل متعددی تغییر می‌کند:

۱. چرخه‌ی قاعدگی

درست قبل از شروع عادت ماهیانه، سطح استروژن و پروژسترون به پایین‌ترین میزان خود می‌رسد.

۲. بارداری

سطح استروژن در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند. بسیاری از زنان دوران بارداری را بدون تجربه‌ی سردردهای هورمونی می‌گذرانند. با این وجود، برخی از زنان اولین سردردهای میگرنی خود را در اوایل بارداری تجربه می‌کنند و پس از گذشت ۳ ماه، از این دردها خلاص می‌شوند. بعد از زایمان نیز سطح استروژن به‌سرعت کاهش می‌یابد.

۳. قبل از یائسگی و دوران یائسگی

نوسان سطح هورمون‌ها در دوران قبل از یائسگی برای برخی از زنان با سردرد توأم است. ظاهرا دوسوم از زنانی‌ که میگرن دارند، مدعی‌اند با شروع دوران یائسگی علائم سردرد در آنها بهبود می‌یابد. البته در مواقعی نیز سردردها در دوران یائسگی بدتر می‌شود.

۴. قرص‌های جلوگیری از بارداری و درمان جایگزین هورمونی

این قرص‌ها و درمان‌ها ممکن است در سطح هورمون‌ها موجب نوساناتی شود. زنانی که به‌علت تغییرات هورمونی دچار میگرن می‌شوند، در مدت مصرف این قرص‌ها که بدون هورمون هستند و در طول هفته‌ی آخر چرخه، دچار حملات میگرنی می‌شوند.

۵. سایر عوامل مؤثر در سردردهای هورمونی

ژنتیک و وراثت نیز در ایجاد میگرن‌های مزمن نقش دارد. افراد دچار میگرن تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از عوامل به این مشکل مبتلا می‌شوند. علاوه بر هورمون‌ها دلایل دیگری نیز وجود دارد:

نخوردن برخی از وعده‌های غذایی؛

خواب خیلی زیاد یا خیلی کم؛

بو یا صدا یا نور شدید؛

تغییرات آب‌وهوایی ناگهانی؛

مصرف زیاد کافئین یا ترک مصرف آن؛

استرس؛

مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده، سوسیس‌های نیمه‌آماده و ماهی دودی؛

مصرف مونوسدیم گلوتامات (MSG) که یک نوع عطر و طعم‌دهنده‌ی غذایی است؛

مصرف پنیرهای قدیمی، یعنی پنیرهایی که بیش از ۶ ماه از تاریخ تولید آنها می‌گذرد؛

محصولات سویا؛

شیرین‌کننده‌های مصنوعی.2

راهنمایی برای کمک به بهبود سردردهای هورمونی

خوردن تنقلات کوچک و به طور مکرر می تواند به حفظ سطح قند خون کمک کند. از آنجا که فاصله افتادن بیش از حد بین وعده های غذایی باعث تشدید این سردردها می شود، وعده های غذایی مکرر می تواند راه مفیدی برای اجتناب از سردردهای هورمونی باشد ضمن این که می توان میان وعده های کوچکی را نیز برای قبل از خواب شبانه انتخاب کرد. خوردن صبحانه نیز نباید فراموش شود.

نوشیدن حداقل چهار تا پنج لیوان آب در روز به دفع مواد سمی کمک کرده و باعث می شود، شدت سردردهای هورمونی کاهش پیدا کند.

بهره مندی از رژیم غذایی متعادل و پرهیز از مصرف فست فودها، مواد غذایی فراوری شده و موادی که در آنها از رنگ ها و افزودنی ها استفاده شده است به کاهش ابتلا به این سردردها موثر است.

الگوی خواب منظم و پرهیز از خواب خیلی زیاد یا خیلی کم مهم است.

مقابله با استرس از طریق ورزش منظم برای رفع این سردردها مفید است.

انجام ورزش های ساده و تمرینات یوگا، بویژه تمرینات هوازی در برقراری تعادل میان هورمون ها و کاهش احتمال بروز سردردهای هورمونی موثر است.3

درمان سردرد هورمونی با مصرف دارو

برخی داروها در کوتاه‌مدت اثرات درمانی بسیاری دارند. این داروها زمانی استفاده می‌شوند که سردرد یا حمله‌ی میگرنی آغاز می‌شود. این داروها دو نوع هستند:

داروهای ضدالتهاب فاقد استروئید (NSAIDs) که بدون نسخه تجویز می‌شوند، مانند ایبوپروفن.

تریپتان که برای درمان میگرن استفاده می‌شود و می‌تواند از شدت حمله‌های میگرنی بکاهد.

برای زنانی که به‌طور دائمی سردردهای هورمونی را تجربه می‌کنند، روش‌های پیشگیری یا دارودرمانی مؤثر واقع می‌شود. این داروها، ممکن است یا به‌طور روزانه استفاده بشوند یا قبل از شروع چرخه‌ای مصرف شوند که احتمال شروع سردردهای هورمونی در آن زیاد است. شیوه‌ی کار داروها این‌گونه است:

مسدودکننده‌ی گیرنده‌ی آدرنرژیک بتا (بتا بلاکرها)؛

ضدانعقاد؛

مسدودکننده‌های کانال کلسیم؛

داروهای ضدافسردگی.2

هورمون‌درمانی برای درمان سردرد هورمونی

اگر درمان‌های جلوگیری‌کننده، موفق عمل نکنند، احتمالا پزشک به‌سراغ هورمون‌درمانی خواهد رفت. شاید درمان به‌صورت مصرف روزانه‌ی قرص یا چسب‌های درمانی (پَچ) پیگیری بشود. قرص‌های ضدبارداری نیز برای متعادل‌سازی هورمون‌ها و کاهش سردردهای هورمونی نقش دارند. اگر هریک از انواع قرص‌های ضدبارداری را مصرف می‌کنید و تجربه‌ی سردردهای هورمونی نیز دارید، پزشک‌تان احتمالا دُز مصرفی قرص‌ها را تغییر خواهد داد.

بنا به مشکلی که دارید، پزشک‌ ممکن است دارودرمانی را با دُز مصرفی استروژن کمتری شروع کند تا علائم را کاهش دهد. پزشکان برای برخی از زنان، استفاده از بسته‌ی قرص کنترل و پیشگیری از بارداری بعدی را تجویز می‌کنند، یعنی مصرف بسته‌ی بعدی قرص‌های پلاسیبو (دارونما) بدون هورمون را به‌منظور پیش‌گیری از بارداری در هفته‌ی آخر مصرف بسته، قطع می‌کنند. پزشکان این شیوه را برای ۳ تا ۶ ماه در یک دوره توصیه می‌کنند. این روش باعث کاهش حمله‌ها می‌شود.

عوارض سردرد های هورمونی

به طور کلی میگرن می تواند با بروز برخی عوارض مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب همراه باشد. خانم هایی که سردردهای مکرر هورمونی دارند یا میگرن قاعدگی نیز دارند ممکن است در معرض بروز این عوارض قرار بگیرند. داروهای ضد بارداری خوراکی و استروژن برای بسیاری از زنان بی خطر است، اما در برخی موارد ممکن است با خطر سکته مغزی و لخته شدن خون همراه باشد. زنان با فشار خون بالا یا سابقه خانوادگی سکته مغزی به ویژه در معرض خطر هستند.

در صورت بروز سردرد ناگهانی، شدید و علائم زیر بهتر است به پزشک مراجعه شود:

راش

سرگیجه

تنگی نفس

گرفتگی گردن

علائم شدید دیگر.1

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.chetor.com
3.www.hidoctor.ir