انواع اختلالات خواب، علل، علائم و روش‌های درمانی آن

اختلال خواب چیست؟

اختلال خواب شرایطی است که اغلب توانایی فرد برای داشتن خواب کافی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. طبیعی است که گاهی اوقات مشکلات خواب را تجربه کنید. اغلب مشکلات خواب می‌تواند یک تجربه خسته‌کننده و ناتوان‌کننده باشد. نادیده گرفتن مشکلات خواب و اختلالات خواب می‌تواند به سلامت جسمی آسیب برساند و منجر به افزایش وزن، حوادث، عملکرد شغلی، مشکلات حافظه و ایجاد اختلال در روابط فرد شود.

شما می‌توانید با ردیابی علائم و الگوهای خواب خود، علت اختلالات خواب را پیدا کرده و با ایجاد تغییرات سالم در عادات روزانه و معمول، مشکلات خواب خود را حل کنید. بسته به نوع اختلال خواب، ممکن است افراد دچار مشکلی در خواب باشند و در طول روز احساس خستگی کنند. کمبود خواب می‌تواند تأثیر منفی بر انرژی، خلق، تمرکز و سلامت کلی داشته باشد.

در بعضی موارد، علت اختلالات خواب می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت پزشکی دیگر یا سلامت روانی باشد. اگر مشکوک به اختلال خواب هستید؛ تشخیص و درمان علت اختلالات خواب می‌تواند برای شما مفید واقع شود. اگر درمان درستی برای مشکل خود نداشته باشید، اثرات منفی اختلالات خواب می‌تواند منجر به پیامدهایی بر سلامتی شود و توانایی شما در انجام فعالیت‌های روزمره را مختل کند.

انواع اختلالات خواب

انواع مختلف اختلالات خواب وجود دارد. از جمله:

بی خوابی: بی‌خوابی به ناتوانی در خواب اشاره می‌کند که می‌تواند ناشی از استرس و اضطراب، هورمون‌ها یا مشکلات گوارشی باشد. همچنین ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری دیگر باشد. بی‌خوابی برای سلامت کلی و کیفیت زندگی شما بسیار مضر است و می‌تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:

* افسردگی؛
* اِشکال در تمرکز؛
* تحریک‌پذیری؛
* افزایش وزن
* ایجاد اختلال در عملکرد شما در مدرسه یا محل کار

متأسفانه بی‌خوابی در ایالات‌متحده، بسیار شایع است. تقریبا ۵۰ درصد از بزرگسالان آمریکایی در برهه‌ای از زندگی‌شان دچار بی‌خوابی می‌شوند. این اختلال بیشتر از همه در میان سالمندان و زنان دیده می‌شود.

سه نوع بی‌خوابی وجود دارد:

مزمن: هنگامی‌که بی‌خوابی به‌طور منظم برای حداقل یک ماه ادامه دارد.

متناوب: هنگامی‌که بی‌خوابی به‌صورت دوره‌ای اتفاق می‌افتد.

گذرا: هنگامی‌که بی‌خوابی در هر بار فقط برای چند روز طول می‌کشد.

آپنه خواب: آپنه خواب با وقفه در تنفس در طول خواب مشخص می‌شود. این حالت، یک وضعیت پزشکی جدی است که می‌تواند موجب بیدار شدن در طول شب شود.

خواب پریشی: خواب پریشی یک کلاس از اختلالات خواب است که باعث حرکات غیر طبیعی در طول خواب می‌شود.

انواع خواب پریشی عبارت‌اند از:

* راه رفتن در خواب
* حرف زدن در خواب
* تغذیه
* دیدن کابوس
* شب ادراری
* حمله خواب: حملات خواب در طول روز رخ می‌دهد. به این معنی که شما ناگهان احساس خستگی می‌کنید و بدون هشدار می‌خوابید. اختلال حمله خواب همچنین می‌تواند موجب فلج خواب شود. در این حالت پس از بیدار شدن، از نظر جسمی نمی‌توانید حرکت کنید. حمله خواب ممکن است به خودی خود رخ دهد، همچنین این حالت با برخی اختلالات عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس همراه است.

سندروم پای بی‌قرار

سندروم پای بی‌قرار (RLS) یعنی نیاز شدید به تکان دادن پاها. این نیاز گاهی‌اوقات با حس مورمور شدن و سوزش در پاها همراه است. درحالی‌که این علائم می‌توانند در طول روز اتفاق بیفتند، اما در شب بسیار شایع‌تر هستند. RLS اغلب با مشکلات سلامتی خاص ازجمله ADHD و بیماری پارکینسون مرتبط است، اما علت دقیق آن مشخص نیست.

نارکولپسی

نارکولپسی حملات خوابی است که در طول روز اتفاق می‌افتند. این بدان معناست که شما ناگهان احساس خستگی می‌کنید و بدون اطلاع به‌خواب می‌روید. این اختلال اغلب می‌تواند به فلج خواب نیز منجر شود؛ وضعیتی که باعث می‌شود شما قادر نباشید بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب، بدن‌تان را حرکت دهید. هرچند نارکولپسی ممکن است به‌خودی‌خود رخ دهد، اما معمولا به اختلالات عصبی خاصی مانند اسکلروز چندگانه یا ام اس (MS) مربوط است.

علت اختلال خواب

بسیاری از بیماری‌ها، شرایط و اختلالاتی وجود دارد که می‌توانند علت اختلالات خواب باشند. در بسیاری از موارد، اختلالات خواب به عنوان یک نتیجه از یک مشکل بهداشتی به وجود می‌آید.

آلرژی و مشکلات تنفسی: آلرژی، سرماخوردگی و عفونت‌های تنفسی فوقانی می‌تواند علت اختلالات خواب در شب شود. ناتوانی در نفس کشیدن از طریق بینی نیز می‌تواند باعث مشکلات خواب شود.

شب ادراری: شب ادراری یا ادرار مکرر ممکن است خواب شما را مختل کرده و موجب بیدار شدن در طول شب شود. عدم تعادل هورمونی و بیماری‌های دستگاه ادراری ممکن است به ایجاد این وضعیت کمک کند.

استرس و اضطراب: استرس و اضطراب اغلب تأثیر منفی بر کیفیت خواب دارند. کابوس، صحبت کردن یا راه رفتن در خواب نیز از علل اختلالات خواب هستند.
درد مزمن: در برخی موارد حتی بعد از خوابیدن، به ‌خاطر درد شدید بیدار می‌شوید.

برخی از شایع‌ترین علل درد مزمن عبارت‌اند از:

* آرتروز
* سندرم خستگی مزمن
* فیبرومیالژیا
* سندرم روده تحریک پذیر
* سردرد مداوم
* کمردرد مداوم

در بعضی موارد، درد مزمن ممکن است حتی با اختلالات خواب تشدید شود. به عنوان مثال، پزشکان بر این باورند که توسعه فیبرومیالژیا ممکن است به مشکلات خواب مرتبط باشد.

علائم اختلال خواب

علائم اختلالات بسته به شدت و نوع اختلال خواب متفاوت است. با این حال، علائم عمومی اختلالات خواب عبارت‌اند از:

* خواب آلودگی در طول روز
* خستگی روزانه
* تحریک‌پذیری یا اضطراب
* عدم تمرکز
* افسردگی

اختلالات خواب چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک بعد از معاینه فیزیکی، برای یافتن علت اختلالات خواب، اطلاعات مربوط به علائم و تاریخچه پزشکی را از شما می‌پرسد. همچنین آزمایش‌های مختلفی را برای تشخیص دقیق علت اختلالات خواب، تجویز می‌کند، از جمله:

پلیسومنوگرافی: مطالعه خواب که میزان اکسیژن، حرکات بدن و امواج مغزی را ارزیابی می‌کند.

الکتروانسفالوگرام: آزمونی که فعالیت الکتریکی را در مغز بررسی می‌کند و هر مشکل بالقوه مرتبط با این فعالیت را تشخیص می‌دهد.

آزمایش خون: آزمایش خون معمولاً برای تشخیص نارکولپسی و سایر شرایط بهداشتی موجود است که موجب مشکلات خواب می‌شود. این آزمایش‌ها می‌تواند در تعیین مسیر مناسب درمان اختلالات خواب بسیار مهم باشد.

به چه متخصصی مراجعه کنم؟

اگر با مشکل کم خوابی مواجه هستید و اختلال خواب در روند زندگی روزمره شما تأثیر گذاشته است، می‌توانید برای یافتن علت، به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. متخصص مغز و اعصاب، الگوهای خواب، امواج مغزی، ضربان قلب، حرکات چشم و غیره را با استفاده از دستگاه‌های نظارتی، در شما ارزیابی خواهد کرد. در صورت لزوم، متخصص خواب، یک برنامه درمانی برای شما طراحی خواهد کرد.

درمان اختلال خواب

درمان اختلالات خواب می‌تواند بسته به نوع و علت اختلالات خواب متفاوت باشد. با این حال، به طور کلی ترکیبی از درمان‌های پزشکی و تغییر شیوه زندگی را شامل می‌شود. درمان‌های پزشکی برای اختلالات خواب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

* قرص خواب
* مکمل ملاتونین
* دستگاه کمکی تنفس یا جراحی (معمولاً برای آپنه خواب)
* محافظ (نایت‌گارد) دندانی (معمولا برای دندان قروچه)
* داروی آلرژی یا سرماخوردگی؛
* داروهای مربوط به مشکلات سلامتی زمینه‌ای؛

افرادی که از بیماری دو قطبی رنج می برند، ممکن است دچار مشکل بی خوابی شوند. وی درباره عوارض مصرف داروهای آرام بخش می گوید: این عوارض به نوع دارو بستگی دارد. اگر فرد از داروهایی مانند دیازپام و فلوزپام و... استفاده می کند، پس از مدتی به این نوع دارو وابسته می شود، در مصرف داروهای خواب آور تجویز شده توسط پزشک باید احتیاط کرد. مصرف داروهای خواب آور باید زیر نظر پزشک باشد.اثردیگر این داروها زمانی آشکار می شود که اثر خواب آوری دارو کم می شود و بیمار مجبور است دوز دارو را بالا ببرد.

از طرفی خواب تنظیم نمی شود و فرد مجبور است دوز مصرفی را بالا ببرد. البته مصرف کوتاه مدت این دارو با تجویز پزشک برنامه خواب را تنظیم می کند. پزشک با در نظر گرفتن تمام جوانب، اول سعی می کند بدون تجویز دارو مشکل را رفع کند. به عنوان مثال بهداشت خواب را در نظر می گیرد. سبک زندگی فرد را بررسی می کند.

ممکن است فرد قبل از خواب کافئین یا حتی ماده مخدر مصرف کند؛ این عوامل باعث بی خوابی می شود.توصیه ما به افرادی که مشکل خواب دارند این است که قبل از خواب دوش آب گرم بگیرند و زمانی که خوابشان می آید به رختخواب بروند. مطالعه کتاب قبل از خواب و رعایت بهداشت دهان و دندان نیز در ایجاد خواب آرام بسیار موثر است. از همه مهم تر این است که فکر خود را با کارهایی که کرده اید و باید انجام دهید، مشغول نکنید.

تغییر شیوه زندگی برای کمک به درمان اختلال خواب

تغییر شیوه زندگی می‌تواند تا حد زیادی کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد، به خصوص هنگامی که آنها همراه با درمان‌های پزشکی انجام می‌شود. از جمله:

* ترکیب سبزیجات و ماهی بیشتر در رژیم غذایی و کاهش مصرف قند
* کاهش استرس و اضطراب با ورزش
* ایجاد و انجام یک برنامه منظم خواب
* نوشیدن آب کمتر قبل از خواب
* محدود کردن مصرف کافئین، به خصوص در اواخر بعد از ظهر یا شب
* کاهش مصرف تنباکو و الکل
* خوردن وعده‌های کوچک‌تر کربوهیدرات قبل از خواب
* رفتن به رختخواب و بیدار شدن در ساعات معین

سخن آخر

معمولاً اختلالات خواب به دلیل استرس، مسافرت، بیماری و غیره به صورت موقت در فرد اتفاق می‌افتند؛ اما اگر مشکلات خواب به طور منظم اتفاق بیفتد و زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد، فرد از اختلال خواب رنج می‌برد. اختلالات خواب باعث خواب آلودگی در طول روز می‌شود. همچنین می‌تواند به سلامت روحی و جسمی فرد (مشکلات حافظه، افزایش وزن و تأثیر بر انرژی، خلق و خوی فرد) لطمه بزند.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت چطور
سایت عصر ایران