لگن چیست؟

وقتی مردم اصطلاح لگن را به کار می‌برند، ممکن است منظورهای متفاوتی داشته باشند. اولین معنی لگن اصطلاحی عمومی است که برای نیمه‌ی پایینی بالاتنه، معمولاً فضای بین ناف و بالای ران‌ها به کار برده می‌شود، این ناحیه به ناحیه‌ی لگنی موسوم است. اما لگن از نظر کالبدشناختی به مجموعه‌ای از استخوان‌ها گفته می‌شود که از استخوان‌های مفصل ران (ایلیوم یا تهیگاهی)، استخوان خاجی یا ساکروم (ناحیه‌ی پایین ستون فقرات)، استخوان دنبالچه و استخوان‌های شرمگاهی تشکیل می‌شود.

علل شایع درد لگن در بارداری

درد و ناراحتی لگن در زمان بارداری دلایل مختلفی دارد که در این بخش به شایع‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.

درد مربوط به بزرگ شدن رحم

مادران باردار در هفته‌های هشتم تا دوازدهم بارداری دل دردهایی را تجربه می‌کنند که شبیه به دل دردهای قاعدگی است. چنانچه این درد همراه با خونریزی نباشد، احتمالاً فقط رحم در حال بزرگ شدن است. این درد در بارداری‌های اول کمتر از بارداری‌های بعدی تجربه می‌شود.

کیست تخمدان

کیست تخمدان عملکردی که به دلیل تغییر در شیوه‌ی تولید یا آزاد کردن تخمک‌ها در تخمدان‌ها ایجاد می‌شود، عارضه‌ی بسیار شایعی است که غیرسرطانی و معمولاً بدون خطر است. کیست‌های تخمدان در دوران بارداری بزرگتر می‌شوند و فشاری که رحم در حال رشد به تخمدان‌ها وارد می‌کند، به درد مداومی دامن می‌زند. اگر کیست پاره شود، درد ناگهان شدیدتر می‌شود. چنانچه سابقه‌ی کیست تخمدان دارید یا فکر می‌کنید که کیست در دوران بارداری در تخمدان ایجاد شده است، حتماً موضوع را به پزشک معالجتان اطلاع دهید. در این صورت سونوگرافی انجام می‌شود تا پزشک مطمئن شود که کیست‌ها بیش از حد بزرگ نشده‌اند. کیست تخمدان در موارد نادر می‌چرخد، پیچ خوردگی یا تورشن تخمدان عارضه‌ای جدی است که معمولاً بعد از فعالیت‌های ناگهانی و سنگینی مانند دویدن برای رسیدن به اتوبوس یا رابطه‌ی جنسی رخ می‌دهد. درد مربوط به پیچ خوردگی تخمدان معمولاً درد تسکین‌ناپذیر شدید، تیر کشنده و مداومی است که با حالت تهوع، استفراغ و تعریق همراه است. اگر احتمال می‌دهید که دچار پیچ خوردگی تخمدان شده‌اید، به سرعت با متخصص زنان و زایمان معالجتان تماس بگیرید.

درد رباط گرد

برخی مادران در سه ماهه‌ی دوم بارداری دردی را در پهلو حس می‌کنند که مربوط به کشیده شدن رباطی می‌شود که از بالای رحم تا کشاله‌ی ران امتداد دارد. بانوان باردار این درد را معمولاً هنگام راه رفتن یا بلند شدن از روی صندلی حس می‌کنند، در این شرایط رحم کج می‌شود و رباط را می‌کشد.

فشار مربوط به وزن جنین

مادران در سه ماهه‌ی سوم فشاری را در ناحیه‌ی لگن حس می‌کنند، این فشار به وزن جنین در حال رشدی مربوط می‌شود که عصب‌های کشیده شده از واژن تا پاها را تحت فشار قرار می‌دهد. این درد عموماً در پی حرکت‌هایی مانند راه رفتن یا نشستن در ماشین و در اثر حرکت کردن جنین در رحم رخ می‌دهد.

انقباض‌های براکستون هیکس

اگر فشار یا گرفتگی‌های رفت و برگشتی لگن هر از گاه حس شود و دردناک نباشد، می‌تواند ناشی از انقباض‌هایی تمرینی، موسوم به انقباض‌های براکستون هیکس باشد که با انقباض‌های واقعی زایمان تفاوت دارد. این انقباض‌های تمرینی معمولاً در حوالی هفته‌ی بیستم شروع می‌شود و کاهش آب بدن می‌تواند محرک آنها باشد؛ بنابراین حتماً در دوران بارداری آب فراوان بنوشید. برای تشخیص دادن انقباض‌های براکستون هیکس کافی است که دراز بکشید و شکمتان را لمس کنید، رحم در این حالت سفت و بعد شل می‌شود.

شل شدن مفاصل لگن

میزان هورمون ریلاکسین در هفته‌های پایانی بارداری افزایش می‌یابد. هورمون ریلاکسین کمک می‌کند تا رباط‌ها شل و کشیده شوند و برای زایمان آماده شوند. ریلاکسین مفصل لگن را نیز شل می‌کند و حتی باعث جدا شدن جزئی مفصل می‌شود. احساس درد در نزدیکی استخوان شرمگاهی طبیعی است، همچنین مادر ممکن است حس کند که پاهایش شل و متزلزل شده است.

یبوست

یبوست یکی از عوارض شایع بارداری است که به ناراحتی با درد لگن دامن می‌زند. هورمون‌های بارداری و مکمل‌های آهن تجویز شده عملکرد دستگاه گوارش را کند می‌کند. بنابراین آب فراوان بنوشید و غذاهای سرشار از فیبر مانند سبزی و میوه خام میل کنید. اگر این رژیم غذایی کمکی به رفع یبوست نکرد، از متخصص زنان و زایمان بخواهید که برایتان مسهل یا شیاف گلیسیرین تجویز کند.

عفونت مجاری ادراری (UTI)

ده درصد از مادران آینده در مرحله‌ای از دوران حاملگی خود دچار عفونت‌های ادراری می‌شوند. از علائم معمول عفونت ادراری می‌توان به نیاز ناگهانی به تخلیه ادرار (فوریت ادراری)، احساس درد یا سوزش هنگام ادرار و ادرار خونی اشاره کرد، البته برخی بیماران مبتلا به عفونت‌های ادراری دل درد را نیز تجربه می‌کنند. عفونت‌های ادراری در دوران بارداری از آن رو نگران کننده است که ممکن است پیشرفت کند و تبدیل به عفونت کلیه‌ای شود که خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. به همین دلیل آزمایش ادرار به طور منظم در دوران بارداری انجام می‌شود تا وجود باکتری‌های عامل عفونت‌های ادراری در ادرار بررسی شود. خوشبختانه اگر عفونت‌های ادراری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به راحتی با آنتی بیوتیک درمان می‌شود.

نشانه های درد لگن در بارداری

لگن نقش مهمی در دوران بارداری دارد. زمانی که شکم بزرگتر می‌شود و وزن جنین بیشتر می‌شود، این لگن است که اضافه وزن را تحمل می‌کند، به علاوه لگن باید در زمان زایمان از هم جدا شود تا نوزاد بتواند پا به دنیا بگذارد. به جز استخوان‌های اصلی لگن، ناحیه‌ی لگن و پایین شکم نیز تغییرات بزرگ و متعددی را تحمل می‌کند. بانوان باردار به جز تحمل عوارض مربوط به شیوه قرار گرفتن جنین، موقعیت رحم و کشیدگی عضلات، رباط‌ها و پوست حالات و حس‌های عجیبی را نیز در ناحیه‌ی لگن حس می‌کنند. درد لگن به اشکال زیر حس می‌شود:

فشار

درد تیز و تیر کشنده

کمر درد

کشیدگی

درد منتشر شونده

احساس ناراحتی عمومی1

چه موقع باید با پزشک تماس بگیریم؟

اگر شک دارید که دچار مشکل شدید ( بیش از حد از درد لگن در بارداری رنج می برید )حتما با پزشک خود مشورت کنید.

درد لگنی که باعث می شود نتوانید قدم بزنید یا صحبت کنید؛

خونریزی؛

تب و لرز؛

سردرد شدید؛

سرگیجه؛

تورم ناگهانی صورت، دست ها و یا پاها؛

حالت تهوع مداوم و یا استفراغ؛

کمتر از 10 لگد جنین در یک ساعت، از هفته 28 ام تا زمان زایمان؛

بیش از چهار انقباض در یک ساعت یا دو ساعت؛

ترشحات آبکی، مایل به سبز یا خونریزی.2

چگونه درد لگن در دوران بارداری را از بین ببریم؟

کمپرس گرم
ماساژ
ورزش

آیا می توان از این درد در دوران بارداری جلوگیری کرد؟

هیچ راه مشخصی نیست که بتوانید از این درد جلوگیری کنید اما انجام اقدامات زیر به شدت کمک کننده خواهد بود:

ورزش باعث می شود که ظرفیت کلی بدنی شما افزایش پیدا کند و قدرت بدنی بیشتری داشته باشید.

نشستن یا ایستادن در مورد زمان طولانی عاملی برای لگن درد در دوران بارداری است. پس استراحت کرده و ریلکس کنید.

اگر نشسته، ایستاده و یا خوابیده اید، پوزیشن بدن شما باید کاملاً صحیح باشد.

از شلوار و کفش نامناسب و پاشنه دار استفاده نکنید. حتماً کفش های با کیفیت خریداری کنید.

وزن خود را در حالت متناسب نگه دارید. وزن بیش از حد بالا در زمان بارداری فشار بیشتری به پاها و لگن وارد می کند.

اگر احساس کردید این راهکار ها موثر نبودند، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.3

پی نوشت:
1.www.drsolmazmohamadi.com
2.www.drchek.ir
3.www.namnak.com