بیماری هاری چیست؟

علائم هاری

در بیماری هاری به دوره بین گاز گرفتگی و شروع علائم، دوره کمون یا نهفتگی گفته می شود.

معمولاً ۴ تا ۱۲ هفته طول می کشد تا پس از آلوده شدن فرد، علائم هاری در او ظاهر شود. با این حال، دوره کمون می تواند از چند روز تا شش سال هم باشد.

شروع اولیه هاری با علائم شبیه آنفلوانزا شروع می شود، از جمله:

تب

ضعف عضلانی

مور مور شدن

همچنین ممکن است در محل گاز گرفتگی احساس سوزش کنید.

با ادامه حمله ویروس به سیستم عصبی مرکزی، دو نوع بیماری مختلف ایجاد می شود.

۱) هاری خشمگین

افراد آلوده‌ای که به هاری خشمگین مبتلا می شوند بیش فعال و تحریک پذیر خواهند بود و ممکن است رفتارهای نامنظمی از خود بروز دهند.

علائم دیگر عبارتند از:

بی‌خوابی

اضطراب

گیجی

تحریک پذیری

توهم

ترشح زیاد بزاق

مشکلات بلع

ترس از آب

۲) هاری ساکت (فلجی)

این نوع هاری مدت زمان بیشتری طول می کشد، اما اثرات آن به همان شدت است.

افراد آلوده به آرامی فلج می شوند، سرانجام به کما می روند و جان خود را از دس می‌دهند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، 30 درصد موارد هاری از نوع ساکت است.

افراد چگونه هاری می گیرند

حیوانات مبتلا به هاری ویروس این بیماری را به دنبال گاز گرفتن یا ایجاد خراش از طریق بزاق به سایر حیوانات و انسان منتقل می کنند.

با این حال، هر گونه تماس با غشای مخاطی یا زخم باز نیز می تواند سبب گسترش ویروس شود.

انتقال این ویروس به صورت انحصاری از حیوان به حیوان و حیوان به انسان در نظر گرفته می شود.

هر چند انتقال ویروس از انسان به انسان بسیار نادر است، اما در موارد معدودی در پی پیوند قرنیه نیز این بیماری منتقل شده است.

برای افرادی که به هاری مبتلا می شوند، گاز گرفتگی توسط سگ واکسینه نشده تا حد زیادی شایع ترین علت است.

پس از گاز گرفتگی، ویروس از طریق اعصاب به مغز منتقل می شود.

گاز گرفتگی یا خراشیدگی در ناحیه سر و گردن، به علت محل آسیب اولیه، درگیری مغز و نخاع را سرعت می بخشد.

اگر از ناحیه گردن دچار گازگرفتگی شدید، در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه کنید.

به دنبال گاز گرفتگی، ویروس هاری از طریق سلول های عصبی به مغز گسترش می یابد. هنگامی که ویروس به مغز رسید، به سرعت تکثیر می شود.

این فعالیت التهاب شدید مغز و نخاع و مرگ سریع شخص را در پی دارد.

حیواناتی که می توانند منجر به هاری شوند

حیوانات وحشی و اهلی می توانند ویروس هاری را گسترش دهند. حیوانات زیر منابع اصلی عفونت هاری در انسان هستند:

سگ

خفاش

راسوی اهلی

گربه

گاو

بز

اسب

خرگوش

سگ آبی

کایوت (گرگ صحرایی)

روباه

میمون

راکون

راسو

موش خرمای کوهی امریکا

چه کسانی در معرض ابتلا به هاری هستند؟

برای اکثر افراد خطر ابتلا به هاری بسیار کم است. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.

این شرایط عبارتند از:

زندگی در منطقه پر از خفاش

سفر به کشورهای در حال توسعه

زندگی در یک منطقه روستایی که بیشتر در معرض تماس با حیوانات وحشی قرار داشته باشید.

زندگی در مناطقی که دسترسی به واکسن و درمان پیشگیرانه با ایمونوگلوبولین کم است یا وجود ندارد.

سن زیر 15 سال (هاری بیشتر در این گروه سنی دیده می شود)

اگرچه سگ مسئول بیشتر موارد هاری در سراسر جهان است، اما علت بیشتر مرگ های ناشی از هاری در قاره آمریکا، خفاش ها هستند.

پزشگ چگونه هاری را تشخیص می دهد؟

هیچ آزمایشی برای تشخیص مراحل اولیه عفونت هاری وجود ندارد. پس از شروع علائم، آزمایش خون یا بافت به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد شما به این بیماری مبتلا هستید یا خیر.

اگر شما توسط یک حیوان وحشی گزیده شده باشید، پزشک معمولا واکسن هاری را برای جلوگیری از عفونت قبل از ایجاد علائم، تجویز می کند.

آیا بیماری هاری قابل درمان است؟

بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس هاری، برای جلوگیری از ایجاد عفونت یک سری تزریق توصیه می شود.

ایمونوگلوبولین هاری، حاوی دوز فوری آنتی بادی هاری برای مقابله با عفونت، به جلوگیری از تثبیت ویروس کمک می کند.

واکسن هاری نیز کلید پیشگیری از بیماری است. برای واکسن هاری در یک دوره 5 تزریق در طول 14 روز تجویز می شود.

سازمان کنترل حیوانات سعی در یافتن حیوانی دارد که شما را گاز گرفته است تا از نظر هاری آزمایش شود.

اگر حیوان هار نیست، نیازی به واکسن با دوز بالا نیست. با این حال، اگر حیوان پیدا نشود، مطمئن ترین اقدام دریافت واکسن های پیشگیرانه است.

انجام واکسیناسیون هاری در اسرع وقت پس از گزش حیوان بهترین راه پیشگیری از عفونت است.

پزشکان زخم را با شستشو به مدت حداقل 15 دقیقه با آب و صابون، مواد شوینده یا ید معالجه می کنند.

سپس، ایمونوگلوبین هاری را به شما می دهند و دوره تزریق واکسن هاری را شروع خواهید کرد. این پروتکل به عنوان “پروفیلاکسی پس از مواجهه” شناخته می شود.

عوارض جانبی درمان هاری

واکسن هاری و ایمونوگلوبولین به ندرت عوارض جانبی دارند. این عوارض عبارتند از:

درد، تورم، یا خارش در محل تزریق

سر درد

حالت تهوع

دل درد

دردهای عضلانی

سرگیجه

راه های پیشگیری از بیماری هاری

هاری یک بیماری قابل پیشگیری است. اقدامات ساده ای وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از ابتلا به هاری انجام دهید:

قبل از سفر به کشورهای در حال توسعه، کار نزدیک با حیوانات یا فعالیت در آزمایشگاهی که روی ویروس هاری کار می کنند، واکسن هاری را دریافت کنید.

حیوانات خانگی خود را واکسینه کنید.

اجازه ندهید حیوانات خانگی تان در بیرون از خانه پرسه بزنند.

حیوانات ولگرد را به سازمان کنترل حیوانات گزارش دهید.

از تماس با حیوانات وحشی خودداری کنید.

از ورود خفاش ها به محل زندگی خود جلوگیری کنید.

شما عزیزان برای کسب اطلاعات در مورد بیماری هاری می‌توانید از راهنمایی‌های پزشکان متخصص عفونی استفاده کنید.

البته برای دریافت این راهنمایی‌ها لزومی ندارد که صبر کنید تا در زمان ممکن مراقبت‌های درمانی مورد نیاز خود را به دست آورید.

هشدار

هر کسی که توسط یک حیوان وحشی گاز گرفته می شود، باید برای احتیاط، واکسن هاری را دریافت کند.

اگر این کار به سرعت انجام گیرد، مناسب است، زیرا در صورت بروز علایم هاری در فرد، امکان درمان بسیار کاهش و امکان مرگ بسیار افزایش می یابد.

به عبارت دیگر باید گفت، پس از بروز علائم هاری، بیماری دیگر درمان پذیر نیست و بیمار با وجود مراقبت های کامل، طی یک یا دو هفته جان خود را از دست خواهد داد . برای مبارزه با بیماری، می توان واکسیناسیون ضد هاری برای پیشگیری از بیماری انجام داد.

کند تشخیص بیماری هاری بزاق، پوست و بافت مغز فردی که مشکوک به هاری می باشد، آزمایش می شوند تا میزان پیشرفت بیماری را مشخص کند .

راحت ترین راه تشخیص فرد مبتلا به هاری، آزمایش حیوانی است که فرد را گاز گرفته است، اما اگر امکان دسترسی به آن حیوان میسر نباشد، در اولین گام تشخیص، پزشک تمام اطلاعات ظاهری حیوانی را که فرد با آن تماس داشته می پرسد.

تا زمانی که اولین علایم بیماری هاری در انسان ظاهر نشود ، نمی توان وجود قطعی آن را تشخیص داد.

پیشگیری از بیماری هاری

در مرحله اول برای پیشگیری از ابتلای انسان به بیماری هاری، شناخت علایم این هاری در حیوانات بسیار مهم می باشد .

حیواناتی که به هاری مبتلا می شوند، رفتارشان تغییر می کند. حیوانات هار بیمار به نظر می رسند و به نوعی دچار فلج می شوند.

این حیوانات خشمگین به نظر می رسند و علاقه به گاز گرفتن همه چیز دارند. علاوه بر آن، میزان ترشحات بزاق از دهانشان زیاد می باشد.

در مرحله پیشرفته تر هاری، حیوانات مبتلا، گنگ و منگ به نظر می رسند و از فلج فک پایین خود رنج می برند .

اگر با حیواناتی که مشکوک به هاری هستند مواجه شدید، حتما از آنها دوری کنید و به سازمان مربوطه اطلاع دهید تا نسبت به جمع آوری آنها اقدام کنند.

به کسانی که حیواناتی مانند سگ را در محل زندگی خود نگهداری می کنند باید این هشدار را داد که بسیار مراقب سلامتی خود باشند و تمامی واکسن های پیشگیری از انواع بیماری ها را به سگ خود تزریق کنند و علایم هاری را حتما بشناسند و نسبت به بروز علایم آن بسیار حساس و دقیق باشند و به محض مشاهده کوچک ترین علایمی از هاری، آن را نزد دامپزشک ببرند.

هر کسی که توسط یک حیوان وحشی گاز گرفته می شود، باید برای احتیاط، واکسن هاری را دریافت کند. 2

برای کنترل بیماری هاری چه کاری می‌ توانم بکنیم؟

حیوانات خانگی خود را نزد دامپزشکتان برده تا واکسن مناسب را بر حسب منطقه‌ای که در آن هستید تزریق کند.

از در معرض تماس قرار گرفتن حیوان خانگیتان با سایر حیوانات جلوگیری کنید. گربه‌ها را درون منزل نگهدارید و بر سگ هایتان هنگامی که خارج از منزل هستند نظارت داشته باشید.

حیوانات خانگی خود را عقیم کنید تا از تولد نوزاد ناخواسته آن‌ها و پرخاشگری در آن‌ها جلوگیری کنید.

غذای حیوان خود را بیرون از منزل قرار ندهید. این کار باعث جذب حیوانات وحشی و ولگرد می‌شود.

حیوانات وحشی نباید به عنوان حیوان خانگی نگهداری شوند. این کار نه تنها غیرقانونی است بلکه این حیوانات پتانسل مبتلا کردن صاحبان خود و سایرین را به بیماری هاری دارند.

حیوانات وحشی را از فاصله دور مشاهده کنید. حیوان وحشی هار ممکن است رام به نظر آید و علائم بیماری هاری را نداشته باشد ولی هرگز به آن نزدیک نشوید. به کودک خود بیاموزید که “هرگز” به حیوانات ناآشنا نزدیک نشود، حتی در مواردی که حیوان آرام به نظر می‌رسد و در ظاهر علائم بیماری هاری را ندارد.

در صورتی که احساس می‌کنید یک حیوان غیرمعمول به نظر می‌رسد آن را به سازمان دامپزشکی استان اطلاع دهید.

اگر در مناطقی هستید که خفاش زیاد دارد، منزل خود را عایق بندی کنید تا از ورود خفاش به خانه جلوگیری شود.

اگر حیوان خانگی ام کسی را گاز گرفت چکار کنم؟

بلافاصله به پزشک مراجعه کنید و گفته‌های او را انجام دهید.

با دامپزشک خود تماس بگیرید و از بروز بودن واکسن حیوان خود مطمئن شوید.

گاز گرفتگی را با انجمن سلامتی و کنترل حیوانات منطقه در میان بگذارید.

آنها برای مدت ۱۰ روز سگ، گربه یا حیوان خانگی شما را تحت نظر خواهند داشت و در صورت عدم مشاهده علائم بیماری هاری (مرگ حیوان) آن را به شما باز می‌گردانند.

رفتار غیر عادی حیوان خود را بلافاصله به دامپزشکتان اطلاع دهید.

درمان بیماری هاری چگونه است؟

درمان بیماری هاری پس از گازگرفته شدن توسط حیوان هار صورت میگیرد و شامل دوزهای گلوبولین ایمنی هاری انسانی (HRIG) می‌باشد و باید در اولین فرصت تزریق شود.

دوز اول در همان لحظه و یا حداکثر در روز اول و سپس در روزهای ۳، ۷ و ۱۴ دوزهای بعدی برحسب روز اول تزریق خواهند شد.

از آنجایی که حیوان هار حداکثر ۱۰ روز زنده خواهد ماند بنابراین اگر پس از ۱۰ روز حیوان زنده ماند نیازی به تزریق دوز چهارم واکسن برای فرد گزیده شده وجود ندارد و همان ۳ دز کفایت می‌کند. (زنده ماندن حیوان پس از ۱۰ روز به این معنی است که حیوان مبتلا به هاری نبوده است.)

افرادی که قبلا واکسن هاری را دریافت کرده اند در صورت گزیده شدن توسط حیوان هار باید دو دوز واکسن بوستر (تقویتی) در فاصله ۳ روز بعد از گزیده شدن دریافت کنند و نیازی به تزریق HRIG نخواهند داشت. 3

پی نوشت:
1.www.darmankade.com
2.www.sbmu.ac.ir
3.www.arakmu.ac.ir