از علت تا درمان خوابگردی

خوابگردی چیست؟

خوابگردی به معنای نشستن، ایستادن یا راه رفتن در طول خواب است. این اختلال خواب در کودکان و جوانان از شیوع بالاتری برخوردار است و معمولا در سال‌های نوجوانی بروز می‌کند. عموما خوابگردی مشکلی جدی در سلامت به وجود نمی‌آورد با این حال در صورتی که به طور مکرر اتفاق بیفتد نشان دهنده اختلال اساسی در خواب است و می‌تواند کیفیت بهداشت روانی فرد را در طول روز نیز تحت تأثیر قرار دهد.

وقوع خوابگردی در سنین بزرگسالی به احتمال بیشتری با سایر اختلالات خواب همراه است و ممکن است برخی مشکلات پزشکی را نیز به همراه داشته باشد. اگر یکی از اعضای خانواده‌ شما به اختلال خوابگردی مبتلا می‌باشد، مراقبت از وی در برابر خطرات احتمالی بسیار اهمیت دارد. به همین خاطر بهتر است با یک متخصص در این زمینه مشورت کنید.1

علائم خوابگردی

خوابگردی معمولا در ساعات ابتدایی شب اتفاق می‌افتد یعنی تقریبا زمانی که تنها یک یا دو ساعت از به خواب رفتن فرد گذشته است. این مشکل می‌تواند با علائم زیر همراه باشد.

بلند شدن از رخت خواب و راه رفتن در محیط پیرامون

نشستن روی تخت خواب و باز کردن چشم‌ها در حالی که فرد همچنان از لحاظ سطح هشیاری در خواب است

ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران در طول خوابگردی

احساس گیجی و سردرگمی تا مدت کوتاهی پس از بیدار شدن

به یاد نیاوردن خاطرات مرتبط با لحظات خوابگردی پس از بیدار شدن

تجربه اختلال وحشت شبانه در کنار خوابگردی

داشتن اختلالاتی در عملکرد روزانه به دلیل خواب آشفته

همچنین ممکن است فرد مبتلا به این اختلال در طول خوابگردی کارهای زیر را نیز انجام دهد.

- انجام فعالیت‌های روزمره نظیر لباس پوشیدن، غذا خوردن و حرف زدن با دیگران

- بیرون رفتن از خانه

- رانندگی

- انجام رفتارهایی غیرمعمول نظیر ادرار کردن در خانه

- درگیر شدن در فعالیت جنسی بدون آگاهی و هشیاری کافی

نکته مهم این است که انجام فعالیت‌هایی نظیر بالا رفتن از پله‌ها یا بیرون رفتن از خانه در طول خوابگردی خطر جراحت و مصدومیت را به همراه دارد به همین خاطر مراقبت از فردی که دچار خواب است در طول زمان خواب اهمیت زیادی دارد.1

علل خوابگردی

علل مختلفی برای این مشکل ذکر می‌شود، از جمله:

وراثت

فقدان خواب کافی و خستگی زیاد

مختل شدن خواب در اثر اختلالی مانند آپنه

تب یا بیماری

مصرف مواد مخدر یا الکل

برخی داروها مانند داروهای خواب

استرس و اضطراب

به خواب رفتن با مثانه پر

صدا یا لمس بدن

تغییر در محیط (خوابیدن در هتل)

میگرن

آسیب به سر

اختلال اضطراب، استرس پس از سانحه یا پانیک.3

عوامل خطر خوابگردی

عواملی که ممکن است خطر خوابگردی را افزایش دهند، عبارتند از:

ژنتیک

به نظر می رسد خوابگردی در خانواده ها ژنتیکی و ارثی باشد. اگر یکی از والدین شما سابقه خوابگردی داشته باشد احتمال وقوع خوابگردی در شما زیاد است و اگر هم پدر و هم مادر شما سابقه این اختلال را داشته باشند احتمال بروز خوابگردی در شما بیشتر خواهد بود.

سن

خوابگردی بیشتر در بزرگسالان و کودکان اتفاق می افتد اما اگر خوابگردی در بزرگسالی برای اولین بار رخ دهد به احتمال زیاد با شرایط دیگر و بیماری های زمینه ای ارتباط دارد و احتیاج به مراجعه به پزشکتان و درمان دارد.2

عوارض خوابگردی

خوابگردی به خودی خود نگران کننده نیست، اما شما در حالت خوابگردی احتمال دارد:

خواب دیگران را مختل کنید.

باعث ایجاد احساس خجالت و بروز مشکلات در روابط اجتماعی شما گردد.

اختلال در خواب باعث خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و ایجاد اختلال در زندگی روزمره شما شود.

در حین خوابگردی به دیگران آسیب برسانید، البته آسیب به دیگران در حین خوابگردی به ندرت رخ می دهد.

به خودتان آسیب برسانید (به ویژه اگر در نزدیکی پله ها راه بروید، از خانه خارج شوید، رانندگی کنید یا چیز نامناسبی بخورید.).2

تشخیص خوابگردی

برای تشخیص راه رفتن در خواب ، پزشک تاریخچه پزشکی و علائم شما را بررسی می کند. ارزیابی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

معاینه بدنی

پزشکتان می تواند معاینه جسمی را برای تایید یا ردکردن شرایطی که ممکن است با خوابگردی اشتباه گرفته شود، مانند تشنج در شب، سایر اختلالات خواب یا حملات هراس توصیه کند.

مشورت در مورد علائم شما

در صورتی که شما تنها زندگی می کنید شاید از راه رفتن در خواب خودتان بی اطلاع باشید و خوابگردی بیشتر توسط اطرافیان شما دیده می شود. برای همین پزشکتان ممکن است از اطرافیان شما بخواهد پرسشنامه ای راجع به رفتارهای خواب شما پر کنند. در صورت داشتن سابقه خانوادگی در مورد خوابگردی حتما به پزشکتان بگویید.

مطالعه خواب شبانه (پلی مونوگرافی)

در بعضی موارد، پزشکتان احتمال دارد یک مطالعه شبانه را در یک محیط آزمایشگاهی خواب توصیه کند. در پلی مونوگرافی، گیرنده های قرار داده شده بر روی بدن شما امواج مغزی، میزان اکسیژن موجود در خون، ضربان قلب و تنفس و حرکات چشم و پا را هنگام خواب ضبط و کنترل می کنند. حتی امکان دارد از شما فیلم گرفته شود تا بتوانید رفتار خود را در طول خواب مشاهده کنید.2

درمان خوابگردی

برای کنترل این اختلال می‌توانید از راهکارهای خانگی استفاده کنید، از جمله

خواب کافی

مدیتیشن و تمرینات آرامش بخشی

پرهیز از محرک های سمعی و بصری قبل از خواب

خوابیدن در جای امن

کاهش مصرف کافئین و تخلیه مثانه و روده قبل از خواب

قرار دادن زنگ هشدار باز شدن برای تمام درها و پنجره ها

عدم مصرف مایعات در ساعت های منتهی به خواب

آرام نگه داشتن محیط خواب، کم کردن نور و نویز

دارودرمانی

راه رفتن در خواب می‌تواند به دلیل وجود یک بیماری زمینه ای مانند رفلاکس معده، آپنه خواب، بیماری پای بیقرار، یا تشنج باشد. دارودرمانی زمانی ضروری است که:

احتمال بروز آسیب جدی است

رفتارهای فرد موجب بیخوابی خانواده و کاهش کیفیت خواب در طول روز شده است

سایر روش های درمانی موثر نبوده است

مصرف دارو معمولا 3 تا 5 هفته کافی است.

بیداری پیش بینی شده

در این روش، حدود زمان خواب گردی فرد در نظر گرفته می‌شود و 10 تا 20 دقیقه قبل از آن شخص را بیدار می‌کنند و در طول مدتی که معمولا راه رفتن در خواب ادامه می‌یابد، او را بیدار نگه می‌دارند.

اگر با وجود تغییرات و استفاده از روش های فوق، تغییری در خوابگردی فرد به وجود نیاید، مراجعه به روانشناس بالینی ضروری به نظر می‌رسد. روانشناس با بررسی عوامل زمینه ساز راه رفتن در خواب نظیر اضطراب‌ و ارائه راهکارهایی برای مدیریت استرس به رفع این مشکل کمک خواهد کرد.

در صورت نیاز به دارو درمانی، روانشناس شما را به روان پزشک ارجاع خواهد. روان پزشک با تجویز داروهای آرام بخش و ضدافسردگی به بیمار کمک می‌کند.3

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.pezeshket.com
3.www.simiaroom.com