ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که دندان ها و فک هایی را که در جای نامناسبی قرار می گیرند اصلاح می کند. دندان هایی که در جایگاه نامناسبی قرار می گیرند و شکل نامتعارفی دارند مشکلات بهداشتی مختلفی ایجاد می کنند. تمیز نگه داشتن دندان ها سخت تر می شود. بیماری که دندان های نامرتبی دارد در معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های پریودنتال قرار دارد. این وضعیت به دندان هایی که مسئول جویدن غذا هستند فشار بیشتری وارد می کند و متعاقبا در طولانی مدت عوارض مختلفی به جا می گذارد از جمله:

پوسیدگی دندانها

مشکلات لثه ای

خوب جویده نشدن دندانها و مشکلات گوارشی

سردرد

مشکلات TMJ

احساس درد درگردن، شانه و پشت

همچنین دندان های کج و نامرتب به زیبایی ظاهر شخص آسیب می زند.

مزایای استفاده از درمان ارتودنسی عبارتند از:

دهان سالم

ظاهر لذت بخش

دندانهایی که احتمالا طول عمر بیشتری دارند.

متخصص درمان در این زمینه به نام ارتودنتیست شناخته می شود.

چگونه متوجه می شوید که به ارتودنسی نیاز دارید؟

فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند تعیین کند که آیا شما می توانید از ارتودنسی استفاده کنید یا خیر. به کمک ابزارهای تشخیصی که شامل یک تاریخچه کامل پزشکی و دندانپزشکی هستند، یک معاینه بالینی، مدل های گچ دندان هایتان و تصویر برداری اختصاصی، یک پزشک ارتودنتیست می تواند تصمیم بگیرد آیا ارتودنسی نیاز دارید یا خیر. و این ارتودنتیست است که می تواند طرح درمانی صحیحی برای رفع مشکل دندان ها پیشنهاد دهد.

اگر به یکی از وضعیت های زیر دچار هستید ممکن است نامزد انجام ارتودنسی باشید.

Overbite، زمانی که دندانهای فوقانی هم پوشانی عمودی زیادی بر روی دندانهای ردیف پایین دارند.

Underbite، به ظاهر “بولداگ” معروف است که در آن دندان های ردیف پایین خیلی جلوتر از دندان های فوقانی قرار می گیرد و ردیف بالا بیش از حد عقب هستند.

Crossbite، هنگام جویدن دندانهای بالا از بعد عرضی به درستی بر روی دندانهای پایین قرار نمی گیرند

Open bite، یا باز بودن بین دو فک در ناحیه جلو عقب یا کناره ها

Misplaced midline یا خط میانی نابجا – هنگامی که خط میانی دندان های فوقانی با خط میانی دندان های پایینی در یک راستا قرار نمی گیرند.

Spacing یا فاصله، فضاهای بین دندان ها که ممکن است بر اثر از دست دادن یک دندان یا حتی رشد ناقص یا عدم رشد یک دندان به وجود بیاید.

Crowding یا شلوغی دندان، زمانی که تعداد زیادی دندان (بیشتر از حد نرمال) در یک ردیف دندانی قرار می گیرند. این وضعیت منجر به روی هم افتادن دندانها می شود. 1

زمان شروع ارتودنسی دندان

اگرچه درمان به روش ارتودنسی در هر سنی می‌تواند به طور مؤثری انجام شود اما معاینه و ارزیابی‌های لازم برای این روش باید در حدود سن 7 سالگی انجام شود. هر چقدر روش ارتودنسی زودتر و در سنین پایین‌تری انجام گیرد، مشکل مربوطه سریع‌تر حل خواهد شد و احتمال موفق بودن درمان بیشتر خواهد بود.

در حال حاضر روش‌های درمانی مدت‌داری برای بیماران واقع در سنین 7 تا 11 سال وجود دارد که می‌تواند آثار و فواید چشمگیری را برای این افراد، به ویژه در صورتی که ناهنجاری‌های فک وجود دارد، به دنبال داشته باشد. استفاده از این روش‌ها می‌تواند در جلوگیری از بروز بعضی از بیماری‌های دهان و دندان و یا تشدید این بیماری‌ها نیز تأثیر زیادی داشته باشد. درمان این گونه از مشکلات و ناهنجاری‌های دهان و دندان در کودکانی که هنوز در سن رشد هستند، به ما امکان می‌دهد تا بهتر بتوانیم به نتایج مورد نظر خود دست پیدا کنیم. در واقع دستیابی به اغلب این نتایج در بزرگسالانی که استخوان‌های صورت و فک آنها به طور کامل رشد پیدا کرده است، ممکن است به سادگی امکانپذیر نباشد. علاوه بر آن، درمان زودهنگام در کودکان می‌تواند موجب ساده‌تر شدن درمان‌های دیگر در آینده و یا اصلاً رفع نیاز به چنین درمان‌هایی شود.

انواع روش‌های ارتودنسی دندان

ارتودنسی یکی از عرصه‌های کاربرد تکنولوژی‌های پیشرفته به شمار می‌آید که توانسته است راهکارهای جامع و متعددی برای درمان ناهنجاری‌های دهان و دندان و مشکلات زیبایی ارائه کند.

هنگامی که یک عارضه دهان و دندان یا زیبایی در یک بیمار تشخیص داده شد، روش‌های ارتودنسی متعددی برای درمان آن وجود دارد. هزینه بسته به میزان مشکل و نوع نیز متفاوت است.

در ادامه مروری بر بعضی از رایج‌ترین روش‌ ها خواهیم داشت:

ارتودنسی با بریس‌های ثابت

در این روش یک پایه فلزی یا سرامیکی به هر یک از دندان‌ها متصل می‌شود و سپس یک سیم دندانی از هر یک از این پایه‌ها عبور داده می‌شود. متخصص ارتودنسی می‌تواند با تنظیم وضعیت این سیم در فواصل زمانی منظم، دندان‌هایی که مشکل دارند را به تدریج به حالت مرتب و صاف در بیاورد. هنگامی که نتایج مورد نظر با استفاده از مزایای ارتودنسی ثابت به دست آمد، بریس‌های ثابت به طور کامل برداشته می‌شوند. قیمت ارتودنسی ثابت نیز مانند دیگر روش‌های ارتودنسی به پیچیدگی مشکل، نوع وسایل مورد استفاده و مدت زمان درمان بستگی دارد. همچنین قیمت ارتودنسی ثابت از منطقه به منطقه دیگر نیز متفاوت است.

ارتودنسی با لوازم متحرک

انواع زیادی از آلات و لوازم متحرک وجود دارد که به طور رایج در ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از آن جمله می‌توان به بریس متحرک دندان، هدگیرهایی که مشکل انحراف فک را تصحیح می‌کنند، ریتینرهای هاولی که برای اصلاح وضعیت دندان‌ها و حتی شکل استخوان فک استفاده می‌شوند و ماسک‌های صورت که برای برطرف کردن مشکل جلو بودن فک پایین به کار می‌روند، اشاره کرد. قیمت ارتودنسی متحرک برای هر بیمار متفاوت با دیگری است، چون تعرفه درمان روش‌های مختلف یکسان نیست.

ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی یک روش ارتودنسی جدیدتر است که لوازم آن قابل برداشته شدن هستند و حالت کاملاً شفاف و نامرئی دارند. ارتودنسی نامرئی هیچ گونه اختلالی در غذا خوردن ایجاد نمی‌کند، زیرا به راحتی قابل برداشته شدن است و از نظر مکانیکی نیز دقیقاً به همان شیوه بریس‌های فلزی مرسوم عمل می‌کند. البته همه بیماران نمی‌توانند کاندیدای خوبی برای استفاده از روش ارتودنسی نامرئی باشند. ارتودنسی نامرئی، که کارآمدی آن به اثبات رسیده است، با بهره‌گیری از فناوری تصویربرداری ۳ بعدی ساخته می‌شود. .ارتودنسی نامرئی(ایویزیلاین) بسیار راحت است و چون در ساخت آن از فلز استفاده نمی‌شود، هیچ خراش یا زخمی داخل دهان ایجاد نمی‌شود. دیگر مزایای ارتودنسی نامریی و عدم استفاده از فلز یا سیم این است که بیمار معمولاً زمان کمتری را برای تنظیم ارتودنسی در مطب پزشک سپری می‌کند. با تقبل هزینه ارتودنسی نامرئی این امکان را برای بیمار فراهم می‌کند تا برنامه درمانی خود را از زمان شروع مشاهده و دنبال کند و وضعیت مرتب شدن دندان‌ها را با قبل مقایسه کند.

دیمون

یکی از جدیدترین سیستم های ارتودنسی روز دنیا با قابلیت باز و بسته شدن خودکار درب براکت ها است که به دلیل برخی مزایا ارتودنسی دیمون، اقبال زیادی نسبت به درمان ارتودنسی با آن در سراسر دنیا ایجاد شده است. 2

طول درمان ارتودنسی چقدر می باشد؟

در درمان متحرک بسته به نوع ناهنجاری ها ، طول درمان متفاوت می باشد. مثلا در دستگاه فانکشنال که از رشد فک بالا جلوگیری می کند یا بر عکس، مانع رشد فک پایین می گردد. مدت درمان طولانی تر و گاها تا 2 سال طول می کشد. در ارتودنسی ثابت طول مدت درمان بسته به نوع ناهنجاری از 1 تا 2 و نیم سال طول می کشد.

عوارض عدم درمان ارتودنسی چیست؟

1 : وجود لبخند و ظاهری نازیبا که گاهی باعث کم شدن اعتماد به نفس و مشکلات در ارتباط با افراد می گردد.

2 : احتمال افزایش شکستگی دندان های بیرون زده

3 : افزایش پوسیدگی به علت کج بودن دندان ها، گیر غذایی و تمیز نشدن آن ها ، احتمال ایجاد بیماری های لثه به علت کج بودن دندان ها، تمیزنشدن دندان و لثه و ایجاد بوی بد دهان به علت تجمع مواد غذایی

4 : اختلال در جویدن و بلع غذا

5 : ایجاد تکلم نادرست

6 : احتمال ایجاد مشکلات مفاصل فکی

مراقبت های لازم در زمان ارتودنسی چیست؟

با توجه به چسبانده شدن براکت ها و دندان ها باید هنگام غذا خوردن از صدمه شدید به آن ها جلوگیری شود. چون این امر باعث کنده شدن و اتلاف وقت جهت چسباندن مجدد آن ها می شود. همچنین باید با رعایت بهداشت، استفاده از مسواک ها و نخ دندان های مخصوص از ایجاد پوسیدگی روی دندان ها جلوگیری شود. در مورد دستگاه های متحرک، نگهداری آن ها به شکل صحیح و استفاده مداوم از آن ها و مراجعات منظم از موارد مهم و موفقیت درمان می باشد.

آیا درمان های ارتودنسی برگشت دارد؟

در صورت انجام صحیح درمان ، توسط پزشک و استفاده منظم و به موقع از وسایل خاص بعد از درمان که ریتینر نامیده می شود، امکان برگشت درمان بسیار کم می شود . ریتینرها به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم می گردند.

ریتینرهای ثابت در واقع سیم های مخصوصی می باشند که بعد از پایان درمان به پشت دندان ها چسبانده شده و به مدت طولانی در دهان قرار می گیرند. ریتینرهای متحرک، پلاک هایی از جنس آکریل می باشد که بعد از خاتمه درمان به مدت معینی در داخل دهان قرار می گیرند و باعث ثبات درمان و عدم برگشت درمان می گردند. 3

پی نوشت:
1.www.jamilian.net
2.www.dralirezakhadivi.com
3.www.f-dentalclinic.ir