دیکلوفناک Diclofenac یا دیکلوفناک سدیم یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی NSAID است. ولتارن Voltaren رایج ترین برند تجاری دیکلوفناک است. این دارو تولید موادی که در بدن موجب التهاب میشوند را مهار می کند.

از دیکلوفناک در کنترل علائم آرتریت یا التهاب مفصلی ( مانند روماتیسم مفصلی، آرتروز، اسپوندیلیت انکیلوزان)، کشیدگی های رباط، کوبیدگی های عضلانی، نقرس، میگرن، درد دندان، دردهای قاعدگی، کمردرد و دردهای بعد از جراحی استفاده میشود. دیکلوفناک درد را از بین برده و التهاب را کاهش می دهد.

مکانیسم اثر دیکلوفناک مهار آنزیم سیکلواکسیژناز Cyclo-oxygenase است. این آنزیم مسئول تولید موادی به نام پروستاگلاندین Prostaglandin است.

پروستاگلاندین ها موجب بروز التهاب و درد می شوند. با مهار آنزیم سیکلواکسیژناز تولید پروستاگلاندین کم شده و در نتیجه درد و تورم کاهش می یابد.

دیکلوفناک پتاسیم هم وجود دارد و تفاوت آن با دیکلوفناک سدیم در اینست که زودتر جذب بدن شده و زودتر درد را از بین می برد.

قبل از مصرف دیکلوفناک

بعضی افراد با بعضی بیماری ها نمیتوانند داروهای خاصی را مصرف کنند و یا در صورت نیاز به مصرف آن داروها باید نکات خاصی را رعایت کنند. به همین خاطر قبل از مصرف دیکلوفناک اگر مشکلات زیر را دارید به پزشک خود اطلاع دهید.

آسم یا هر آلرژی دیگر

سابقه حساسیت به داروهای ضد التهاب

زخم معده یا دوازدهه

بیماری التهابی روده مانند کولیت اولسرو یا بیماری کرون

سه ماهه اول و سوم بارداری

بارداری یا شیردهی

سن بالای ۶۵ سال

بیماری های کلیه و کبد

مشکلات قلب و عروقی یا فشار خون

مشکلات انعقاد خون

وجود پورفیری Porphyria که نوعی بیماری خونی نادر است

بیماری لوپوس سیستمیک

مصرف داروهای دیگر حتی داروهای گیاهی

اشکال دارویی دیکلوفناک

دیکلوفناک بصورت قرص های ۲۵ و ۵۰ و ۱۰۰ میلیگرمی و شیاف ۵۰ و ۱۰۰ میلیگرمی و آمپول ۷۵ میلیگرمی و ژل موضعی یک درصد و قطره چشمی یک دهم درصد در دسترس است. این دارو را می توان بصورت ۳-۲ بار در روز مصرف کرد. حداکثر دوز مصرفی دیکلوفناک ۱۵۰ میلیگرم در روز است.

چگونه دیکلوفناک را مصرف کنیم

در مصرف دیکلوفناک به موارد زیر توجه کنیم:

قبل از شروع به مصرف دیکلوفناک کاغذی که از طرف سازنده در جعبه آن گذاشته شده مطالعه کنید. این نوشته اطلاعاتی را راجع به دارو و عوارض احتمالی آن در اختیار شما قرار می دهد.

دیکلوفناک را دقیقا همانطور که پزشک تجویز کرده مصرف کنید و برای کسب تاثیر بیشتر مقدار مصرفی را افزایش ندهید.

دیکلوفناک را هر روز فقط در ساعت مشخصی مصرف کنید. به این صورت احتمال اینکه یک وعده را فراموش کنید کمتر می شود.
اگر مصرف یک وعده دیکلوفناک را فراموش کردید آن را در اولین زمانی که به یاد آوردید مصرف کنید ولی اگر زمان به یاد آوری همان زمان مصرف وعده بعدی باشد مصرف را دو برابر نکرده و فقط وعده جدید را مصرف کنید

دیکلوفناک را به مدت طولانی مصرف نکنید. در صورت نیاز به مصرف طولانی مدت این دارو پزشک معمولا داروهای دیگری را همراه با دیکلوفناک به شما می دهد تا دستگاه گوارش شما را در مقابل عوارض احتمالی مصرف دارو محافظت کند

اگر آسم دارید ممکن است با مصرف دیکلوفناک مشکلات تنفسی یا خس خس سینه شما بیشتر شود. در صورت بروز این مشکل مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.

اگر دیکلوفناک مصرف میکنید و باید از داروی دیگری هم استفاده کنید از پزشک خود و داروساز بپرسید که داروی جدید با دیکلوفناک تداخل اثر نداشته باشد.

هر قرص دیکلوفناک را با یک لیوان پر آب مصرف کرده و تا حداقل ده دقیقه بعد از مصرف آن دراز نکشید.

اگر با مصرف دیکلوفناک معده شما ناراحت میشود آن را بعد از غذا یا با شیر یا آنتی اسید مصرف کنید.

پزشک معالج شما مقدار مصرفی دارو را در حداقل و زمان مصرف آن را هم کوتاه ترین مدت در نظر میگیرد تا عوارض آن به حداقل برسد. سر خود مقدار مصرفی یا زمان مصرف دارو را بیشتر نکنید.

اگر دیکلوفناک را برای کنترل علائم آرتریت یا التهاب مفصل مصرف میکنید توجه داشته باشد که تاثیر آن بعد از مصرف مداوم دارو به مدت دو هفته به حداکثر میرسد. در صورتی که دیکلوفناک را فقط در صورت بروز درد مصرف می کنید قبل از اینکه شدت درد به حداکثر خود برسد آن را مصرف کنید. مصرف دارو وقتی شدت درد زیاد شده است تاثیر زیادی نخواهد داشت.

مصرف دیکلوفناک در زمان بارداری می تواند موجب بروز بیماری های قلبی عروقی در جنین شود. پس این دارو نباید در زمان بارداری بخصوص در سه ماهه اول و سوم مصرف گردد. 1

عوارض جانبی دیکلوفناک

با مشاهده واکنش های آلرژیک به دیکلوفناک از جمله عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی، خس خس سینه یا مشکل تنفسی، کهیر، تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو به اورژانس مراجعه کنید.

در صورت ظاهر شدن علائم حمله قلبی یا سکته مغزی از جمله درد قفسه سینه که به فک و شانه گسترس پیدا می کند، بی حسی یا ضعف ناگهانی در یک سمت بدن، مشکل تکلم و احساس تنگی نفس به اورژانس مراجعه کنید:

در صورت مشاهده علائم زیر مصرف دارو را متوقف کرده و فورا با پزشک تماس بگیرید:

نشانه اولیه هرگونه جوش، حتی اگر خفیف باشد

تنگی نفس، حتی هنگام فعالیت های ملایم

ورم یا افزایش وزن سریع

کبودی

نشانه خونریزی معده مانند مدفوع خونی یا قیری شکل، مشاهده خون در سرفه یا استفراغ که شبیه تفاله قهوه باشد

مشکلات کبدی با علائمی همچون حالت تهوع، درد بالای معده، خارش، احساس خستگی، علائم شبه آنفلوآنزا، کاهش اشتها، ادرار تیره، مدفوع خاکستری رنگ، زردی (زرد شدن پوست یا چشم ها)

مشکلات کلیه با نشانه های کاهش یا قطع ادرار، ادرار مشکل یا دردناک، ورم پا یا مچ پا، احساس خستگی یا تنگی نفس

فشار خون بالا با علائمی همچون سردرد شدید، احساس ضربان در گردن یا گوش ها، خونریزی بینی، اضطراب، گیجی

نارسایی احتقانی قلب با نشانه های ورم اندام های پایین بدن، تنگی نفس، مشکل راه رفتن در مسافت های معمولی و خستگی بیش از حد

کم خونی با نشانه های پوست رنگ پریده، احساس سبکی سر یا تنگی نفس، ضربان قلب سریع، تمرکز مشکل

اختلالات خونی مانند کاهش تعداد پلاکت ها، هموگلوبین و کاهش فعالیت مغز استخوانی

واکنش های شدید پوستی با علائمی همچون تب، گلو درد، ورم صورت یا زبان، سوزش چشم، درد پوست که با جوش های قرمز یا ارغوانی همراه است و به نواحی دیگر بخصوص صورت یا بخش فوقانی بدن پخش می شود و باعث ایجاد تاول و پوسته پوسته شدن می شود.

عوارض جانبی شایع دیکلوفناک عبارتند از:

سوء هاضمه، گاز، باد، درد، گرفتگی معده، حالت تهوع و استفراغ

اسهال، یبوست

سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی

گرفتگی بینی

خارش، افزایش تعریق

فشار خون بالا

ورم یا درد در بازو یا پاها

همچنین توجه داشته باشید:

در موارد شدید و نادر دیکلوفناک ممکن است باعث یک بیماری کشنده کبدی به نام هپاتیت فولمینانت مرگبار شود.

مصرف دیکلوفناک در برخی موارد به واکنش های شدید و خطرناک پوستی همچون سندرم استیونز-جانسون یا نکرولیز اپیدرمی سمی منجر می شود.

احتمال بروز سکته مغزی یا حمله قلبی بعد از مصرف این دارو، حتی در کسانی که سابقه بیماری قلبی ندارند نیز وجود دارد.

دیکلوفناک ممکن است باعث آسیب دیواره معده شده و خطر زخم معده و سوزش سر دل را افزایش دهد.

توجه: موارد ذکر شده تنها بخشی از عوارض احتمالی دیکلوفناک می باشد، برای اطلاع از لیست کامل عوارض جانبی این دارو با پزشک معالج صحبت کنید. 2

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است عملکرد داروهای شما را تغییر دهند یا خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهند. این مقاله شامل تمام تداخلات احتمالی دارو نیست. فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای تجویزی / غیر تجویز و محصولات گیاهی) تهیه کنید و آن را با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. بدون تایید پزشک، مصرف دارو را شروع و متوقف نکنید و یا دوز داروها را تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از: آلیسکیرن، مهار کننده های ACE (مانند کاپتوپریل، لیزینوپریل)، مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II (مانند والرسارتان، لوزارتان)، کورتیکواستروئید ها (مانند پردنیزون)، سیدوفویر، لیتیوم، متوترکسات، قرص های آب (دیورتیک هایی مانند فورزماید).

این دارو هنگام مصرف با داروهای دیگری که آنها نیز موجب خونریزی میشوند، ممکن است سبب خونریزی شود. نمونه هایی از چنین داروهایی، داروهای ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل، “رقیق کننده های خون” مانند را دابیگاتران / انوکساپارین / وارفارین، و غیره هستند.

از آنجا که بسیاری از داروها حاوی داروهای ضد درد / کاهش دهنده های تب هستند (آسپرین، NSAID ها مانند سلکوکسیب، ایبوپروفن یا کرتوراک)، تمام برچسب های داروهای تجویزی و غیر تجویزی خود را به دقت بررسی کنید. این داروها شبیه دیکلوفناک هستند و ممکن است خطر ابتلا به عوارض جانبی آنها را در صورت همراه شدن با یکدیگر افزایش دهند. با این حال، اگر پزشک شما به منظور جلوگیری از حمله قلبی یا سکته مغزی (معمولا در دوزهای ۸۱ تا ۳۲۵ میلی گرم در روز) برای شما آسپرین تجویز کند، باید مصرف آسپرین را ادامه دهید مگر اینکه پزشک شما دستور دیگری داده باشد. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. 3

پی نوشت:
1.www.iranorthoped.com
2.www.coca.ir
3.www.rastineh.com