گرفتگی بینی چیست

گرفتگی بینی در بزرگسالان یک احساس ناخوشایند و آزار‌دهنده است که می‌تواند با ایجاد کردن اختلال در نفس کشیدن همراه باشد. اگرچه گرفتگی بینی یک بیماری وخیم نیست ولی باید علت آن مشخص شود تا بتوان مناسب‌ترین درمان را انتخاب کرد.

لازم است بدانید که گرفتگی بینی در تمام سنین بروز پیدا می کند با این تفاوت که در سنین نوزادی و کودکی به عنوان یک مسئله جدی و تهدیدکننده به شمار می‌آید و در سنین بزرگسالی صرفا یک نشانه آزاردهنده از یک علت بیماری‌زا است.

علل بروز گرفتگی بینی در بزرگسالان

طیف گسترده‌ای از علل ایجاد کننده گرفتگی بینی در بزرگسالان وجود دارد که از مسائل پیش پا افتاده تا بیماری های جدی و اورژانسی متغیر است. مهم این است که بدانید چه زمانی برای گرفتگی بینی می توان صبر کرد و راهکارهای خانگی را پیش گرفت و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد.

گرفتگی یا کیپ شدگی بینی یک احساس ناخوشایند است که گاهی باعث مختل شدن تنفس راحت می شود.

* تماس مستقیم با باد سرد
* هوای خشک و فاقد رطوبت
* حساسیت به گرد و خاک و ذرات معلق در هوا
* ذرات و آلاینده‌های موجود در محیط کار
* عطر و ادکلن
* استرس و اضطراب
* غذاهای پر ادویه و تند و تیز
* دود سیگار و استعمال دخانیات و مواد مخدر
* بارداری (در این دوران، گرفتگی بینی طبیعی است، نگران نباشید)

علل مهم و جدی گرفتگی بینی که باید تحت تشخیص و درمان قرار بگیرند عبارتند از:

* سرماخوردگی و آنفلوآنزا
* تنگی نفس آسم
* التهاب سینوس‌های صورت (سینوزیت)
* ضربه به بینی و شکستگی آن
* انحراف تیغه میانی بینی
* تورم لوزه‌ها (لوزه سوم)
* وارد کردن جسم خارجی در بینی و گیر افتادن آن داخل بینی
* مصرف بعضی داروها از قبیل داروهای فشار خون
* اختلالات عملکرد تیروئید
* استفاده بی رویه از اسپری بینی
* پولیپ بینی (یک بافت اضافی غیر سرطانی در داخل بینی که خطرناک نیست و براحتی قابل درمان می باشد)
* التهاب و حساسیت مخاط بینی (رینیت آلرژیک)

نوزادان و کودکان

گرفتگی بینی در نوزادان نسبت به کودکان بزرگتر و بزرگسالان می تواند خطرناک‌تر باشد. گرفتگی بینی می تواند در تغذیه نوزاد اختلال ایجاد کند و حتی به مشکلات تنفسی کشنده منجر شود.

گرفتگی بینی می تواند از رشد و توسعه عادی توانایی های گفتاری و شنیداری نیز جلوگیری کند. بر همین اساس، مراجعه به پزشک در صورت مشاهده گرفتگی بینی در نوزاد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پزشک می تواند بهترین روش درمانی را برای نوزاد ارائه کند.

درمان گرفتگی بینی

پس از شناسایی علت گرفتگی مزمن بینی توسط پزشک، یک برنامه درمانی از طرف وی ارائه می شود. برنامه درمانی اغلب شامل داروهایی که بدون نسخه قابل خریداری هستند و داروهای تجویزی برای کاهش یا برطرف کردن نشانه ها می شود.

داروهای مورد استفاده برای درمان گرفتگی بینی شامل موارد زیر می شوند:
* آنتی هیستامین های خوراکی برای درمان آلرژی ها که از آن جمله می توان به لوراتادین و سیتریزین اشاره کرد
* اسپری های بینی که حاوی آنتی هیستامین هستند و از آن جمله می توان به آزلاستین اشاره کرد
* داروهای استروئیدی بینی مانند مومتازون یا فلوتیکازون
* آنتی بیوتیک ها
* داروهای ضد گرفتگی بینی که با نسخه یا بدون نسخه پزشک قابل خریداری هستند
* اگر دارای تومور یا پولیپ بینی هستید، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای برداشتن آنها توصیه کند.
* گرفتگی بینی به ندرت مشکلات سلامت جدی و حاد ایجاد می کند. نشانه های این شرایط با درمان مناسب طی یک بازه زمانی کوتاه برطرف می شوند.

چه زمانی برای گرفتگی بینی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اولین اقدام برای گرفتگی بینی در نوزادان؛ مراجعه در اسرع وقت به پزشک است ولی در بزرگسالان داستان کمی فرق می‌کند.

شما باید به پزشک مراجعه کنید اگر:
* گرفتگی بینی بیش از دو هفته باقی مانده است و شما را آزار می دهد.
* اگر علائم اضافه تری از قبیل تنگی نفس، تب و لرز هم بهمراه گرفتگی بینی دارید.
* اگر علاوه بر گرفتگی بینی، خروج ترشحات چرکی سبز یا زرد رنگ از بینی دارید و همچنین سر و صورتتان درد می کند.
* اگر قبلا مبتلا به آسم، عفونت های گسترده ریه، سرطان ریه و بیماری های قلبی یا نارسایی قلب بوده اید.
* اگر گرفتگی بینی به دنبال اصابت ضربه به سر، صورت و بینی ایجاد شده باشد.

چند توصیه کلیدی

بهتر است که از آلاینده و مواد حساسیت زایی که باعث کی شدن بینی و تنگی نفس می شود دوری کنید.

توصیه می شود که رطوبت محیط اطرافتان را حفظ کنید. یک دستگاه بخور در منزل و محل کاری تان کاری می کند کارستان!

قطعا مراجعه به پزشک، شما را در مسیر درست تشخیص و درمان گرفتگی بینی قرار خواهد داد فلذا هر چه سریعتر بهبودی تان را باز خواهید یافت.

درمان خانگی گرفتگی بینی

با مشاهده این علائم حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا از وجود عفونت میکروبی مطلع شوید. در ادامه به روش‌هایی برای درمان خانگی گرفتگی بینی اشاره شده است:

۱. مرطوب‌کننده‌ی هوا استفاده کنید
استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده‌ی هوا، راهی سریع و آسان برای کاهش درد سینوس‌ها و نجات‌یافتن از گرفتگی بینی است. این وسیله، آب را به بخاری تبدیل می‌کند که کم‌کم محیط را پر و هوای آن را مرطوب می‌کند. تنفس هوای مرطوب به تسکین بافت‌ها و رگ‌های خونی ملتهب بینی و سینوس‌ها کمک می‌کند. مرطوب‌کننده باعث روان‌شدن مخاط می‌شود و در نتیجه با تخلیه مخاط بینی، تنفس راحت‌تر خواهد شد. برای رفع مشکل گرفتگی بینی می‌توانید از این دستگاه مفید استفاده کنید.

۲. دوش بگیرید
تابه‌حال دیده‌اید که بعد از اینکه با بینی کیپ و گرفته‌ی خود، دوش می‌گیرید، چه حس خوبی در تنفس‌تان ایجاد می‌شود؟ علت این است که بخار موجود در حمام به ترشح مخاط بینی کمک می‌کند و از التهاب موجود در درون بینی می‌کاهد. دوش‌گرفتن حداقل به‌طور موقتی باعث کاهش گرفتگی بینی می‌شود. بخور دادن هم اثر مشابهی ایجاد می‌کند. برای بخور، کافی است، قابلمه‌ای را پر از آب کنید و بگذارید تا روی گاز جوش بیاید. زیر آن را خاموش کنید و با رعایت احتیاط سرتان را روی قابلمه گرفته و حوله‌ای نیز روی سر خود و قابلمه بیندازید تا بخار شکل‌گرفته، خارج نشود. در زیر حوله، بخار موجود را تنفس کنید تا گرفتگی بینی‌تان از بین برود.

۳. به بدن آب رسانی کنید
آب‌رسانی به بدن و تأمین مایعات هم می‌تواند به رفع گرفتگی بینی کمک کند. مصرف آب، نوشیدنی‌های ورزشی و آب میوه برای کمک به این حال ناخوشایند مفید خواهند بود. مایعات باعث روان‌شدن و ترشح مخاط از بینی شده و از فشار روی سینوس‌ها می‌کاهند. هر چقدر فشار کمتر باشد، التهاب و آزردگی در ناحیه‌‌ی بینی هم کمتر خواهد شد. در صورتی که گرفتگی بینی‌تان با گلودرد توأم است، سوپ داغ و چای را فراموش نکنید.

۴. از اسپری بینی استفاده کنید
به کمک محلول نمک (سرم نمکی)، کار مرطوب‌سازی داخل بینی را بهتر پیش خواهید بُرد. اسپری بینی که محلولی نمکی است، باعث افزایش رطوبت داخل بینی می‌شود و به ترشح مخاط از بینی کمک می‌کند. در نتیجه، التهاب رگ‌های خونی موجود در بینی کمتر و مایعات و مخاط موجود در آن سرازیر می‌شود. اسپری‌های بینیِ مخصوص گرفتگی به شکل‌های متنوعی در داروخانه‌ها موجود هستند. برخی از این اسپری‌ها حاوی مواد ضدگرفتگی و انعقاد هستند و قبل از استفاده از آنها باید با پزشک مشورت کنید. اگر این نوع از اسپری‌ها بیش از ۳ روز استفاده شوند، امکان بدترکردن وضعیت گرفتگی بینی هم وجود خواهد داشت. ضمن اینکه ممکن است با سایر داروهایی که احیانا مصرف می‌کنید، در تداخل باشند.

۵. سینوس‌ها را تخلیه کنید
تنقیه‌ بینی و تخلیه‌ی مواد گرفتارشده در درون این عضو حیاتی بدن هم راه دیگری است که می‌توانید علی‌رغم خوشایندنبودن امتحان کنید. برای تنقیه باید از ابزاری مانند قوری استفاده کنید که برای تخلیه‌ی مخاط از بینی طراحی شده است. سازمان جهانی غذا و دارو (FDA) توصیه می‌کند که برای پرکردن دستگاه تنقیه از آب مقطر یا استریل برای تخلیه‌ی بینی استفاده کنید. روش کار هم به این صورت است که: قسمت نوک قوری تنقیه را روی سوراخ بینی قرار می‌دهید و قوری را کج می‌کنید تا آب از آن وارد سوراخ بینی‌تان بشود. این کار باعث می‌شود که آب از یک سوراخ بینی وارد شده و از سوراخ دیگر خارج شود و گرفتگی بینی از بین برود. حدود یک دقیقه این کار را برای هریک از سوراخ‌ها ادامه بدهید.

۶. از کمپرس گرم استفاده کنید
کمپرس گرم هم می‌تواند از بیرون باعث روان‌شدن مخاط و بازشدن راه تنفس بینی بشود. برای درست‌کردن کمپرس گرم، ابتدا باید حوله را درون آبی گرم خیس کنید، سپس آن را تا کرده و روی پیشانی و بینی بگذارید. گرمای موجود در حوله به تسکین درد و درمان التهاب کمک می‌کند. این کار را تا هر وقت که نیاز بود باید تکرار کنید.

۷. از داروهای ضداحتقان استفاده کنید
داروهای ضداحتقان هم برای کاهش میزان التهاب و دردی که در مجرای بینی ایجاد می‌شود، بسیار مفید هستند. بسیاری از انواع داروهای ضداحتقان بدون نسخه پزشک قابل خریداری هستند. این داروها به ۲ شکل قرص و اسپری استفاده می‌شوند و از انواع معروف اسپری‌های ضداحتقان می‌توان به «اوکسی متازولین» با نام تجاری «آفرین» (Afrin) و «فنیل‌آفرین» با نام تجاری «سینِکس» (Sinex) اشاره کرد. قرص‌های ضداحتقان متداول هم «پسودوآفدرین‌ها» با نام‌های تجاری «سودافید» یا «سوداجیست» (Sudafed, Sudogest) هستند. برای خرید این داروها در داروخانه باید سراغ‌شان را از پزشک داروساز داروخانه بگیرید. در مصرف این داروها باید نکات امنیتی را رعایت کنید. نباید بیش از ۳ روز داروی ضداحتقان را بدون تجویز پزشک مصرف کنید. زیرا ممکن است گرفتگی و ناراحتی بینی‌تان بیشتر هم بشود.

۸. داروهای ضد حساسیت و آنتی هیستامین مصرف کنید
اگر گرفتگی بینی نتیجه‌ی حساسیت به چیزی باشد، باید به سراغ مصرف آنتی‌هیستامین یا داروهای ضدحساسیت بروید. ترکیب داروهای حاوی آنتی‌هسیتامین و ضداحتقان باهم باعث می‌شود که از التهاب و فشار ناشی از حساسیت روی سینوس‌ها کاسته شود. در مصرف این داروها باید دقیقا طبق دستورالعمل رفتار کنید، در غیر این‌صورت، شاید وضعیت‌تان بدتر شود. یادتان باشد که امکان دارد، مصرف آنتی‌هسیتامین شما را خواب‌آلود کند. در صورتی که از واکنش بدنی‌تان نسبت به مصرف آنتی‌هیستامین مطلع نیستید، بهتر است مصرف آن را به مواقعی موکول کنید که نیاز به هوشیاری زیاد ندارید.

۹. از روغن اکالیپتوس استفاده کنید
روغن اکالیپتوس از برگ این درخت تهیه می‌شود. قرن‌ها است که این روغن به خاطر خواص درمانی‌اش در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استنشاق روغن اکالیپتوس می‌توانید از التهاب بینی کم کنید و راحت‌تر نفس بکشید. باید چند قطره از روغن را درون قوری حاوی آب جوش بریزید و بخارش را استنشاق کنید.

۱۰. سایر روش‌ها را هم بشناسید
مشکل گرفتگی بینی بسیار رایج است و راه‌های گوناگونی هم برای رفع آن پیشنهاد می‌شود. برخی از این روش‌ها از نظر علمی ثابت نشده‌اند اما درهرحال، امتحان کردن‌شان ضرری ندارد:

تُرب کوهی: برخی معتقدند مصرف ترب کوهی می‌تواند باعث رفع گرفتگی بینی شود.

طب‌فشاری خانگی: قسمت بالایی بینی را با شست و انگشت اشاره به آرامی فشار بدهید و هم‌زمان با دست دیگر خود ماهیچه‌های هر دو طرف پشت گردن را در دست بگیرید.

ماساژ سینوس‌ها: به آرامی ناحیه‌ی سینوس‌ها را ماساژ بدهید تا از فشار گرفتگی بینی کاسته شود.

سرکه سیب: یک قاشق چای‌خوری سرکه‌ سیب را در لیوانی آب ریخته و مخلوط کنید و آن را بنوشید.

چای نعناع فلفلی: «منتول» یا روغن نعنا هم به رفع گرفتگی بینی کمک می‌کند.

گرفتگی بینی مشکل ناخوشایندی است که برخی از درمان‌های خانگی و داروهای ضداحتقان می‌توانند به رفع آن کمک کنند. برای مصرف داروهای رفع گرفتگی بینی بهتر است از پزشک داروخانه مشورت بگیرید یا از پزشک خود درباره‌ی آن سؤال کنید. یادتان باشد که استفاده از این داروها بدون رعایت دستور مصرف می‌تواند حال‌تان را بدتر کند.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت چطور
سایت عصر ایران