زخم معده چیست؟

زخم معده در حقیقت وجود زخم های دردناک در مخاط معده است. زخم معده نوعی بیماری اولسر پپتیک است. اولسر پپتیک هر گونه زخمی است که هم معده و هم روده باریک را تحت تأثیر قرار دهد.

زخم معده هنگامی اتفاق می افتد که ضخامت لایه مخاطی که از معده در برابر مایعات گوارشی محافظت می کند، کاهش یابد. در نتیجه اسیدهای گوارشی بافت پوششی معده را از بین برده و زخم ایجاد می شود. زخم معده ممکن است به راحتی درمان شود، اما بدون دریافت درمان مناسب می‌تواند رفته رفته شدیدتر شود.

چه عواملی باعث ایجاد زخم معده می شوند؟

زخم معده تقریباً همیشه ناشی از یکی از موارد زیر است:

عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)
استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن
به ندرت نیز شرایطی که به سندرم زولینگر-الیسون معروف است، با افزایش تولید اسید در بدن می تواند باعث زخم معده و روده شود.

علائم زخم معده

زخم معده نیز مانند هر بیماری دیگری با علائمی همراه است. شدت این علائم به شدت زخم بستگی دارد. شایع ترین علامت آن احساس سوزش یا درد در وسط شکم بین سینه و ناف است.

معمولا این درد هنگام خالی بودن معده شدیدتر است و می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. سایر علائم معمول زخم معده عبارتند از:

درد مبهم در معده
کاهش وزن
اجتناب از غذا خوردن به علت درد
حالت تهوع یا استفراغ
نفخ شکم
سیری زودرس
آروغ زدن یا ریفلاکس اسید
سوزش سر دل
دردی که پس از خوردن، نوشیدن یا مصرف آنتی اسیدها ممکن است بهبود یابد.
کم خونی، که علائم آن شامل خستگی، تنگی نفس یا رنگ پریدگی پوست است
مدفوع تیره و قیر مانند
استفراغی که خونی است یا ظاهری مانند تفاله قهوه دارد.

در صورت مشاهده هر یک از علائم زخم معده بهتر است با پزشک متخصص گوارش و آندوسکوپی خود صحبت کنید. چرا که در صورت عدم درمان، حتی علائم خفیف می توانند مشکل جدی را به دنبال داشته باشند. توجه داشته باشید که زخم‌های خونریزی دهنده خطرناک‌تر هستند 1

زخم معده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص و درمان این عارضه به علائم و شدت زخم‌ها بستگی دارد. برای تشخیص، پزشک ابتدا سوابق پزشکی شما، همراه با علائم و هرگونه دارویی که با یا بدون نسخه مصرف می‌کنید را بررسی می‌کند. برای آنکه عفونت اچ. پیلوری رد شود، از شما آزمایش خون، مدفوع یا تنفس گرفته می‌شود. آزمایش تنفس به این صورت است که شما یک مایع شفاف می‌نوشید و سپس درون یک کیسه نفس می‌کشید. اگر باکتری اچ. پیلوری در بدن شما موجود باشد، نمونه‌ی تنفس شما حاوی میزان دی‌اکسید کربن بیشتری نسبت به حالت عادی خواهد بود.

سایر آزمایشات و روش‌هایی که برای تشخیص زخم در معده استفاده می‌شوند عبارت هستند از:

بلع باریوم: در این روش شما یک مایع سفید (باریوم) غلیظ می‌نوشید که دستگاه گوارش فوقانی شما را می‌پوشاند و به پزشک شما کمک می‌کند که معده و روده‌ی کوچک را از طریق پرتو‌های ایکس ببیند.

آندوسکوپی: طی این روش، یک لوله‌ی نازک، روشن و مجهز به یک دوربین از طریق دهان به معده و قسمت اول روده کوچک وارد می‌شود. این آزمایش برای بررسی وجود زخم، خونریزی و هرگونه بافت غیرطبیعی انجام می‌گیرد.

بیوپسی آندوسکوپی: طی این تکنیک، یک قطع از بافت معده شما برداشته شده و در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل می‌گردد.

درمان زخم معده به چه صورت است؟

درمان زخم موجود در معده و اثنی عشر، بسته به عامل بروز بیماری متفاوت خواهد بود. درمان قطعی آن، اغلب توسط دارو‌ها و مراقبت‌های خاص انجام می‌گیرد، اما در موارد نادر ممکن است فرد به جراحی نیاز داشه باشد. انچه اهمیت دارد، درمان سریع زخم است. در صورتی که زخم دچار خونریزی باشد، به احتمال زیاد برای معالجه از طریق آندوسکوپی و دارو‌های داخل وریدی بستری خواهید شد. همچنین ممکن است به انتقال خون نیاز داشته باشید.

درمان زخم معده بدون جراحی

اگر این مشکل در نتیجه‌ی باکتری اچ پیلوری باشد، به آنتی‌بیوتیک‌ها و دارو‌هایی به نام مهارکننده پمپ پروتون نیاز خواهید داشت؛ این دارو‌ها سلول‌های تولید اسید معده را مسدود می‌کنند.

علاوه بر این روش‌های درمانی، پزشک ممکن است موارد زیر را نیز توصیه کند:

مسدود‌کننده‌های گیرنده‌ی H۲ (دارو‌هایی که تولید اسید را متوقف می‌کنند)
متوقف کردن مصرف تمام دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی
آندوسکوپی برای پیگیری بیماری
مصرف پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفیدی که ممکن است در از بین بردن اچ. پیلوری نقش داشته باشند)
مکمل بیسموت

علائم این بیماری گوارشی، ممکن است به محض شروع درمان فروکش کنند. اما حتی اگر علائم بیماریتان از بین برود، باید به مصرف دارو‌های تجویز شده توسط پزشک ادامه دهید. این موضوع به خصوص زمانی اهمیت دارد که عامل بیماری شما باکتری‌ها باشند.

عوارض جانبی دارو‌های مورد استفاده برای درمان این عارضه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

حالت تهوع
سرگیجه
سردرد
اسهال
درد شکم
این عوارض جانبی معمولا موقتی هستند. اگر هر یک از این عوارض باعث ناراحتی شدید در شما شد، در مورد تغییر داروی خود با پزشک صحبت کنید.

درمان زخم معده از طریق جراحی

در موارد بسیار نادر، نوع شدید این بیماری برای درمان به جراحی نیاز دارد. این مسئله هم ممکن است برای زخم‌هایی اتفاق بیافتد که:

پس از بهبودی دوباره عود می‌کنند
با دارو درمان نمی‌شوند
موجب پارگی معده می‌شوند
از عبور غذا از معده به روده جلوگیری می‌کنند

جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

برداشتن کل ناحیه‌ی زخم
برداشتن بافت از قسمت دیگری از روده یا معده و پیونده آن به محل زخم
مسدود کردن شریانی که خونریزی می‌کند
قطع کردن اعصاب متصل به معده برای کاهش تولید اسید معده 2

تاثیر رژیم غذایی سالم بر زخم معده

در گذشته تصور می شد که رژیم غذایی می تواند باعث ایجاد زخم شود. امروزه می دانیم که این تفکر درست نیست، همچنین می دانیم هر چند غذاهایی که می خورید زخم معده را ایجاد یا درمان نمی کند، اما داشتن یک رژیم غذایی سالم می تواند برای دستگاه گوارش و سلامت کل بدن مفید باشد. به طور کلی، بهتر است یک رژیم غذایی با مقدار زیادی میوه، سبزیجات و فیبر داشته باشید.

ممکن است برخی از غذاها در از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری نقش داشته باشند. غذاهایی که می توانند به مبارزه با هلیکوباکتر پیلوری بپردازند یا به تقویت باکتری‌های سالم بدن کمک کنند، عبارتند از:

کلم بروکلی، گل کلم، کلم و تربچه
سبزیجات برگ دار مانند اسفناج و کلم پیچ
غذاهای غنی از پروبیوتیک، مانند کلم ترش، میسو، کومبوچا، ماست
سیب
زغال اخته، تمشک، توت فرنگی و توت سیاه
روغن زیتون

علاوه بر این، از آنجا که زخم معده ممکن است با ریفلاکس اسید همراه باشد، بهتر است تا زمانی که زخم بهبود می یابد از مصرف غذاهای پر ادویه، تند و ترش بپرهیزید. 1

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟

برخی رفتار‌ها و عوامل خاص احتمال ابتلای افراد به این زخم گوارشی را افزایش می‌دهند. این عوامل خطرزا شامل موارد زیر هستند:

استفاده‌ی مکرر از استروئید‌ها
سیگار کشیدن
تولید بیش از حد کلسیم یا هایپرکلسمی
عوامل ژنتیکی

این عارضه بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال شایع است. اگرچه این بیماری می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، در کودکان بسیار کمتر دیده می‌شود. اگر والدین یک کودک سیگاری باشند، این خطر برای کودک افزایش می‌یابد.2

چه زمانی شما باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر فکر می کنید زخم معده دارید، با پزشک خود تماس بگیرید، می توانید درباره علائم و گزینه های درمان خود صحبت کنید. مهم است که از زخم معده مراقبت شود، زیرا بدون درمان زخم ها می توانند باعث:

خونریزی از محل زخم که می تواند تهدید کننده زندگی باشد،
نفوذ، هنگامی رخ می دهد که زخم از طریق دیواره دستگاه گوارش و به یک عضو دیگر، مانند پانکراس میرود.
سوراخ، هنگامی رخ می دهد که زخم ها باعث سوراخ در دیواره دستگاه گوارش می شود.
انسداد در دستگاه گوارش، که ناشی از تورم بافت های ملتحمه است.

درمان های طبیعی برای زخم معده

تغذیه

اجتناب از غذاهای تند، کافئین، لبنیات، غذاهای سرخ شده و سایر غذاهایی که فعالیت اسیدی را افزایش می دهند، بهترین کار، حذف شکر و غذاهای فرآوری شده است. مقدار زیادی از سبزیجات (کلم پیچ، اسفناج، کلم بروکلی و غیره)، کرفس و آوکادو و محصولات نارگیل بخورید.
نمک دریا بر روی غذاها بپاشید.
موزهای سبز نارس را قورت دهید.
آب بعضی از کلم ها را بگیرید.
عسل خام، دارچین، و سیر (آنتی میکروبی طبیعی) را بخورید.
فلفل قرمز بخورید.

درمان زخم معده با عسل

برای درمان و رفع زخم معده روش جالبی از کتب قدیمی کشف شده است که در آن عسل نقش اصلی را دارد، طبق گفته ها مصرف منظم 1 قاشق عسل خام به همراه یک چهارم قاشق پودر دارچین به صورت روزانه می تواند به درمان بیماری های معده کمک کرده و زخم معده را ریشه کن کند. 4

پی نوشت:
1.www.darmankade.com
2.www.setare.com
3.www.chetor.com
4.www.namnak.com