اصول طب ورزشي
پزشكي و ورزش داراي اهداف والاي مشترك سلامت جسم و روح مي‌باشند و در راه رسيدن به اين اهداف در علم تربيت‌بدني و پزشكي در بسياري از جنبه‌ها مستقيماً به كمك هم مي‌شتابند. لازم به ذكر است فرد به هر علتي كه ورزش را بخشي از زندگي خود قرار داده باشد، بدون لحاظ كردن اصول طب ورزشي به نتيجه مطلوبي نخواهد رسيد. بنابراين با كمك علم پزشكي ورزشي مي‌توان به اهداف برجسته‌اي چون كنترل و حفظ سلامتي ورزشكاران، پيشگيري از بروز آسيب‌ديدگي‌ها درمان و توانبخشي ورزشكاران آسيب‌ديده، برنامه‌ريزي علمي جهت تغذيه مناسب ورزشي و بهداشت رواني ورزشكاران دست يافت.
در اين مبحث به نكاتي اشاره مي‌شود كه توجه و به كارگيري آنها نقش مؤثري در كاهش بروز آسيب‌ديدگي‌هاي ورزشي در ورزشكاران خواهد داشت:
همان‌طور كه مي‌دانيم ورزش در بسياري مواقع با بروز آسيب‌ديدگي‌هاي متفاوت با شدت‌هاي مختلف همراه است.
آسيب‌ديدگي‌ها را مي‌توان به دو دسته كلي تقسيم كرد:
الف) آسيب‌ديدگي‌هاي داخلي
ب) آسيب‌ديدگي‌هاي خارجي
همچنين لازم است هر معلم و مربي ورزشي اطلاعات لازم در مورد كمك‌هاي اوليه را بداند و نحوة استفاده از روش‌هاي آن را به صورت عملي انجام داده باشد.
به عنوان مثال، هنگامي كه ورزشكاري مصدوم مي‌شود واكنش فوري مربي بايد حفاظت ورزشكار و جلوگيري از آسيب‌ديدگي بيشتر او باشد. قبل از هر چيز آرامش خود را حفظ كنيد و از ساير بازيكنان بخواهيد كه به ورزشكار مصدوم دست نزنند و حتي شايد لازم شود عبور و مرور بازيكنان و ورزشكاران را قدغن كنيد. سعي كنيد ورزشكار را ارام كرده و قبل از ارزيابي صدمه از حركت او جلوگيري كنيد. هنگامي كه به ورزشكار مصدوم مي‌رسيد، مشخص كنيد كه سطح هوشياري او كامل است يا كاهش يافته است و بلافاصله از گروه پزشكي خاص در زمين مسابقه يانزديك‌ترين مركز فوريت‌هاي پزشكي به محل كمك بگيريد. در شك به بروز آسيب‌ديدگي ناحيه سر و گردن يا ستون فقرات قبل از هرگونه عملياتي، سر و ستون فقرات را بي‌حركت و ثابت نماييد.
سپس با حفظ خونسردي به بررسي اوليه در مورد علائم حياتي ورزشكار (ضربان قلب و وضعيت تنفسي) بپردازيد. در صورت بروز آسيب‌ديدگي خفيف مي‌توان با كنترل خونريزي‌هاي سطحي، پانسمان و بانداژ از ميزان پيشرفت آسيب‌ديدگي جلوگيري كرد. در صورت بروز آسيب‌ديدگي‌هاي عضلاني اسكلتي خفيف تا متوسط در درجه اول رعايت اصل RICE (1) (استراحت، گذاشتن كيسه يخ روي ناحيه آسيب‌ديده، كمپرس كردن باكمك بانداژ كشي و بالا بردن عضو آسيب‌ديده) نقش بسيار مهمي دركاهش پيشرفت تورم و التهاب در سطح عضو آسيب‌ديده دارد.
2- توصيه به انجام ورزش‌هاي كششي جهت افزايش قابليت انعطاف‌پذيري مفاصل وتقويت قواي عضلاني.
3- افزايش ظرفيت هوازي با انجام تمرينات هوازي كه باعث تقويت خونرساني به عضلات مي‌شود، در نتيجه اكسيژن بيشتري در اختيار عضله قرار مي‌گيرد و توليد اسيدلاكتيك به تاخير مي‌افتد. هر چقدر سيستم هوازي قوي‌تر باشد، خستگي ديرتر و كمتر ظاهر مي‌شود و مي‌توان مدت تمرينات ورزشي را افزايش داد.
4- تقويت كارگروهي عضلات.
5- تقويت مهارت‌هاي خاص (بسته به نوع رشتة ورزشي)
6- گرم كردن بدن قبل از پرداختن به ورزش و سرد كردن تدريجي بدن بعد از پايان ورزش:
انجام تمرينات كششي به مدت 10-5 دقيقه جهت گرم كردن بدن و درپايان ورزش براي سرد كردن تدريجي بدن راه رفتن و دويدن نرم وملايم به مدت 10-5 دقيقه توصيه مي‌شود.
7- توجه به تغذيه ورزشكار وجايگزيني مايعات در طي تمرينات يا مسابقات به خصوص در شرايط آب و هوايي گرم.
همچنين بايد دقت شود بلافاصله پس از صرف غذا نبايد ورزشي انجام شود و بين غذا و ورزش‌هاي سنگين حداقل 3 ساعت فاصله باشد.
8- بهتر است ورزش در هواي آزاد صورت گيرد. وجود گرد وخاك و هواي آلوده در سالن‌هاي در بسته به خصوص اگر سيستم تهويه سالن‌ها مناسب و كارا نباشد، منجر به ايجاد بيماري‌هاي مختلف ريوي مي‌شود.
البته بايد توجه كرد در ساعاتي كه نور آفتاب بسيار شديد و سوزان است، از ورزش كردن بپرهيزيد زيرا در اين مواقع سطح ازن افزايش مي‌يابد.
9- هنگام ورزش بايد لباس مناسب رشتة ورزشي مربوطه را پوشيد. بهتر است لباس ورزشي راحت و كم وزن باشد و از كفش ورزشي مناسب استفاده كرد. كفش مناسب كفشي است كه به خوبي از پاها محافظت كند، پاها در آن راحت باشد، نسبت به آب و رطوبت نفوذناپذير باشد، هوا در آن جريان پيدا كند، داراي برآمدگي حمايت كنندة قوس پاها باشد، قسمت نرمي براي پاشنه داشته باشد، تخت آن لغزنده نباشد.
كفش بايد اندازة پا باشد زيرا گشادي كفش منجر به از دست دادن كنترل و توازن ورزشكار، زمين خوردن و رگ به رگ شدن مچ پا مي‌شود. همچنين در صورت تنگ بودن كفش، فشار وارده به پا در طي تمرين چند برابر شده ومنجر به تورم و درد شديد پا مي‌شود.
همچنين نبايد ناخن‌هاي پا بلند باشد چون در اثر دويدن مداوم ناخن‌هاي پاي فرد زير فشار نوك كفش قرار مي‌گيرد. جوراب‌ها نيز بايد نخي و اندازه پا باشند. جوراب بزرگ‌تر از سايز پا در قسمتي از كفش جمع مي‌شود و موجب تاول زدن پاها مي‌شود.
10- مسئوليت ايمني زمين به عهده مربي است. وسايل و تجهيزات ورزشي بايد به طور مرتبط توسط مربي كنترل و بازرسي شوند.
دويدن و پرش در زمين‌هاي سفت باعث آسيب‌ديدگي مچ پا مي‌شود. بايد به ورزشكاران آموزش داد تا در هنگام پرش از فشار پنجه‌ها استفاده كنند يا هنگامي كه به زمين فرود مي‌آيند، ابتدا پنجة پاها و سپس كف پاهايشان زمين را لمس كند. همچنين كف سالن‌هاي ورزشي را بايد هميشه خنك نگهداشت تا از لغزندگي پاي ورزشكاران جلوگيري شود.
11- توصيه و توجه به بهداشت فردي ورزشكار:
بدن ورزشكار بايد تميز باشد تا عمل تنفس پوست و تعريق به آساني صورت گيرد. تنفس بايد از راه بيني انجام شود. ورزشكار نبايد پس از ورزش در جريان هواي سرد قرار گيرد يا آب سرد فراوان بنوشد.
منبع: www.iransalamat.com
در اين مبحث به نكاتي اشاره مي‌شود كه توجه و به كارگيري آنها نقش مؤثري در كاهش بروز آسيب‌ديدگي‌هاي ورزشي در ورزشكاران خواهد داشت:
همان‌طور كه مي‌دانيم ورزش در بسياري مواقع با بروز آسيب‌ديدگي‌هاي متفاوت با شدت‌هاي مختلف همراه است.
آسيب‌ديدگي‌ها را مي‌توان به دو دسته كلي تقسيم كرد:
الف) آسيب‌ديدگي‌هاي داخلي
ب) آسيب‌ديدگي‌هاي خارجي
الف) آسيب‌ديدگي‌هاي داخلي
ب) آسيب‌ديدگي‌هاي خارجي
همچنين لازم است هر معلم و مربي ورزشي اطلاعات لازم در مورد كمك‌هاي اوليه را بداند و نحوة استفاده از روش‌هاي آن را به صورت عملي انجام داده باشد.
به عنوان مثال، هنگامي كه ورزشكاري مصدوم مي‌شود واكنش فوري مربي بايد حفاظت ورزشكار و جلوگيري از آسيب‌ديدگي بيشتر او باشد. قبل از هر چيز آرامش خود را حفظ كنيد و از ساير بازيكنان بخواهيد كه به ورزشكار مصدوم دست نزنند و حتي شايد لازم شود عبور و مرور بازيكنان و ورزشكاران را قدغن كنيد. سعي كنيد ورزشكار را ارام كرده و قبل از ارزيابي صدمه از حركت او جلوگيري كنيد. هنگامي كه به ورزشكار مصدوم مي‌رسيد، مشخص كنيد كه سطح هوشياري او كامل است يا كاهش يافته است و بلافاصله از گروه پزشكي خاص در زمين مسابقه يانزديك‌ترين مركز فوريت‌هاي پزشكي به محل كمك بگيريد. در شك به بروز آسيب‌ديدگي ناحيه سر و گردن يا ستون فقرات قبل از هرگونه عملياتي، سر و ستون فقرات را بي‌حركت و ثابت نماييد.
سپس با حفظ خونسردي به بررسي اوليه در مورد علائم حياتي ورزشكار (ضربان قلب و وضعيت تنفسي) بپردازيد. در صورت بروز آسيب‌ديدگي خفيف مي‌توان با كنترل خونريزي‌هاي سطحي، پانسمان و بانداژ از ميزان پيشرفت آسيب‌ديدگي جلوگيري كرد. در صورت بروز آسيب‌ديدگي‌هاي عضلاني اسكلتي خفيف تا متوسط در درجه اول رعايت اصل RICE (1) (استراحت، گذاشتن كيسه يخ روي ناحيه آسيب‌ديده، كمپرس كردن باكمك بانداژ كشي و بالا بردن عضو آسيب‌ديده) نقش بسيار مهمي دركاهش پيشرفت تورم و التهاب در سطح عضو آسيب‌ديده دارد.
نكات مهم ديگر براي مربيان ورزشي
2- توصيه به انجام ورزش‌هاي كششي جهت افزايش قابليت انعطاف‌پذيري مفاصل وتقويت قواي عضلاني.
3- افزايش ظرفيت هوازي با انجام تمرينات هوازي كه باعث تقويت خونرساني به عضلات مي‌شود، در نتيجه اكسيژن بيشتري در اختيار عضله قرار مي‌گيرد و توليد اسيدلاكتيك به تاخير مي‌افتد. هر چقدر سيستم هوازي قوي‌تر باشد، خستگي ديرتر و كمتر ظاهر مي‌شود و مي‌توان مدت تمرينات ورزشي را افزايش داد.
4- تقويت كارگروهي عضلات.
5- تقويت مهارت‌هاي خاص (بسته به نوع رشتة ورزشي)
6- گرم كردن بدن قبل از پرداختن به ورزش و سرد كردن تدريجي بدن بعد از پايان ورزش:
انجام تمرينات كششي به مدت 10-5 دقيقه جهت گرم كردن بدن و درپايان ورزش براي سرد كردن تدريجي بدن راه رفتن و دويدن نرم وملايم به مدت 10-5 دقيقه توصيه مي‌شود.
7- توجه به تغذيه ورزشكار وجايگزيني مايعات در طي تمرينات يا مسابقات به خصوص در شرايط آب و هوايي گرم.
همچنين بايد دقت شود بلافاصله پس از صرف غذا نبايد ورزشي انجام شود و بين غذا و ورزش‌هاي سنگين حداقل 3 ساعت فاصله باشد.
8- بهتر است ورزش در هواي آزاد صورت گيرد. وجود گرد وخاك و هواي آلوده در سالن‌هاي در بسته به خصوص اگر سيستم تهويه سالن‌ها مناسب و كارا نباشد، منجر به ايجاد بيماري‌هاي مختلف ريوي مي‌شود.
البته بايد توجه كرد در ساعاتي كه نور آفتاب بسيار شديد و سوزان است، از ورزش كردن بپرهيزيد زيرا در اين مواقع سطح ازن افزايش مي‌يابد.
9- هنگام ورزش بايد لباس مناسب رشتة ورزشي مربوطه را پوشيد. بهتر است لباس ورزشي راحت و كم وزن باشد و از كفش ورزشي مناسب استفاده كرد. كفش مناسب كفشي است كه به خوبي از پاها محافظت كند، پاها در آن راحت باشد، نسبت به آب و رطوبت نفوذناپذير باشد، هوا در آن جريان پيدا كند، داراي برآمدگي حمايت كنندة قوس پاها باشد، قسمت نرمي براي پاشنه داشته باشد، تخت آن لغزنده نباشد.
كفش بايد اندازة پا باشد زيرا گشادي كفش منجر به از دست دادن كنترل و توازن ورزشكار، زمين خوردن و رگ به رگ شدن مچ پا مي‌شود. همچنين در صورت تنگ بودن كفش، فشار وارده به پا در طي تمرين چند برابر شده ومنجر به تورم و درد شديد پا مي‌شود.
همچنين نبايد ناخن‌هاي پا بلند باشد چون در اثر دويدن مداوم ناخن‌هاي پاي فرد زير فشار نوك كفش قرار مي‌گيرد. جوراب‌ها نيز بايد نخي و اندازه پا باشند. جوراب بزرگ‌تر از سايز پا در قسمتي از كفش جمع مي‌شود و موجب تاول زدن پاها مي‌شود.
10- مسئوليت ايمني زمين به عهده مربي است. وسايل و تجهيزات ورزشي بايد به طور مرتبط توسط مربي كنترل و بازرسي شوند.
دويدن و پرش در زمين‌هاي سفت باعث آسيب‌ديدگي مچ پا مي‌شود. بايد به ورزشكاران آموزش داد تا در هنگام پرش از فشار پنجه‌ها استفاده كنند يا هنگامي كه به زمين فرود مي‌آيند، ابتدا پنجة پاها و سپس كف پاهايشان زمين را لمس كند. همچنين كف سالن‌هاي ورزشي را بايد هميشه خنك نگهداشت تا از لغزندگي پاي ورزشكاران جلوگيري شود.
11- توصيه و توجه به بهداشت فردي ورزشكار:
بدن ورزشكار بايد تميز باشد تا عمل تنفس پوست و تعريق به آساني صورت گيرد. تنفس بايد از راه بيني انجام شود. ورزشكار نبايد پس از ورزش در جريان هواي سرد قرار گيرد يا آب سرد فراوان بنوشد.
منبع: www.iransalamat.com
