دررفتگی مچ پا

در رفتگی مچ پا به دلیل جراحت و یا پارگی بافت نرم، در اثر اعمال نیروی ناگهانی به مچ پا ایجاد می شود که باعث می شود مچ پا به سمت خارج دامنه ی طبیعی حرکتی خم شود. وقتی چنین اتفاقی می افتد، استخوان ها از محل طبیعی خود خارج می شوند و درنتیجه ایجاد دررفتگی می کنند.

نیروی لازم برای دررفتن مچ پا بسیار زیاد است، به همین دلیل این نوع جراحت در نتیجه ی تروما و آسیب به این محل ایجاد می شود. بنابراین این نوع آسیب در ورزش های تماسی مثل راگبی و هاکی و همچنین در ورزش هایی مثل فوتبال و بسکتبال که به تغییر سریع جهت نیاز دارد، بسیار رایج است.1

علائم دررفتگی مچ پا

شایع ترین علامت و نشانه در رفتگی مچ پا، افزایش ناگهانی درد مچ پا در محل آسیب دیده است که اغلب تا ساق پا گسترش می یابد. بیمار، معمولا پس از جراحت، به دلیل عدم توانایی در تحمل وزن خود بر روی پاها، قادر به ادامه ی فعالیت های عادی خود نیست.

احتمال ایجاد تورم و حساس شدن ناحیه ی مچ پا نیز در بیماران مبتلا به در رفتگی مچ پا وجود دارد و اغلب، مچ پا خارج از محل خود و غیر طبیعی به نظر می رسد. برخی بیماران نیز به دلیل آسیب به بافت نرم، دچار اختلال در رسیدن جریان خون به ناحیه ی پا می شوند و در نتیجه ظاهری کبود ایجاد می کنند. گاهی اوقات بیماران از بی حسی و سوزن سوزن شدن پا نیز رنج می برند.1

علت در رفتگی مچ پا

در رفتگی مچ پا به علت آسیب شدید وارد شده به مچ پا است. این آسیب منجر به پاره شدن یک و یا چند رباط مچ پا می‌شود. رباط سبب می‌شود استخوان سر جای خود باقی بماند و جا به جا نشود.

این اتفاق در تصادفات رانندگی و ورزش‌هایی که با پریدن‌های زیاد همراه است، رخ می‌دهد. در بسیاری از موارد مچ‌ پا زمانی که فرد بعد از پریدن، به سطح زمین می‌رسد دچار در رفتگی خواهد شد.2

چه افرادی بیش‌تر در معرض خطر در رفتگی استخوان مچ پا قرار دارند؟

در صورت داشتن شرایط زیر، فرد بیش‌تر در معرض خطر در رفتگی مچ پا قرار دارد:

انجام دادن حرکات ورزشی حرفه‌ای

داشتن سابقه‌ی شکستگی، دررفتگی و پیچ خوردگی مچ پا در گذشته

غیر طبیعی بودن مچ پا از بدو تولد

ابتلا به نشانگان اهلرز – دنلوس. (Ehlers-Danlos syndrome) که باعث ضعیف شدن و شل شدن رباط‌ها می‌شود

سیگاری بودن

چاق بودن.2

فرق شکستگی و دررفتگی مچ پا در چیست؟

شکستگی و در رفتگی شدید مچ پا ممکن است بسیار مشابه به نظر برسن. هر دو مورد باعث درد ناگهانی ، تورم و عدم توانایی در کنترل وزن بدن می‌شوند. شدت در رفتگی مچ پا ممکن است بسیار متفاوت باشد و همیشه به یک اندازه مچ پا را درگیر نمی‌کند. شکستگی‌ها (به غیر از شکستگی‌های فشاری) تقریباً همیشه به اندازه‌ای شدید هستند که باعث ایجاد علائم زیر می‌شوند:

شکستگی‌ها باعث درد ناگهانی شده و ممکن است بسیار دردناک باشند

افرادی که دچار شکستگی استخوان می‌شوند، دیگر قادر به ادامه فعالیت خود نیستند و بعید است بتوانند به دویدن ، پریدن یا راه رفتن ادامه دهند.

یکی از ویژگی‌های شکستگی استخوان تورم است

زیرا شکستگی باعث خونریزی می‌شود. استخوان‌ها حاوی مقدار زیادی خون هستند و به همین دلیل وقتی دچار شکستگی شوند خون درون استخوان وارد بافت‌های اطراف می‌شود. این مساله خیلی سریع اتفاق می‌افتد، و به همین دلیل مچ پا در اثر شکستگی به سرعت دچار تورم شده ، و معمولاً طی ۳۰ دقیقه اول بعد از آسیب دیدگی مچ پا متورم به نظر خواهد رسید.

کبودی به دلیل تورم ناشی از خون ایجاد می‌شود

ممکن است این کبود شدن بلافاصله اتفاق نیافتد زیرا معمولا مدتی طول می‌کشد تا کبودی به سطح پوست رسیده و قابل مشاهده شود.

عدم توانایی در تحمل وزن

در شکستگی مچ پا تحمل و انداختن وزن بدن روی مچ پایی که دچار شکستگی شده معمولاً غیرممکن یا بسیار دردناک است. این مساله در مورد شکستگی‌های فشاری استثناء است ، در این نوع شکستگی اگرچه تحمل فشار وزن احتمالاً دردناک است اما درد همچنان قابل تحمل می‌باشد.

حساسیت به لمس در شکستگی استخوان مچ پا

در شکستگی مچ پا نقاط خاصی دچار حساسیت نسبت به لمس می‌شوند که پزشکان در معاینه زیر و اطراف مچ و ساق پا آن‌ها را بررسی می‌کنند. بیشتر شکستگی‌های مچ پا باعث ایجاد حساسیت در یکی از این مناطق می‌شوند که این مسئله در دررفتگی‌های شدید مچ پا کمتر اتفاق می‌افتد ، و بنابراین می‌تواند روش مناسبی برای این باشد که چه صدماتی به تصویربرداری با تصویراشعه ایکس احتیاج دارند.

بد شکل شدن

اگر ظاهر مچ پا نه فقط به دلیل کبودی، بلکه به دلیل اینکه ظاهر پا حالتی پیچ خورده یا جا به جا شده پیدا کند، عجیب یا نادرست به نظر برسد احتمالا مچ پا دچار شکستگی شده است. این یک مشکل بسیار جدی است، زیرا وقتی استخوان‌ها از محل خود خارج شوند عصب‌ها و رگ‌های خونی ممکن است گیر بیافتند. ارزیابی و رسیدگی فوری به وضعیت شکستگی اهمیت زیادی دارد.1

درمان دررفتگی مچ پا

در صورتی که دررفتگی مچ پا با شکستگی استخوان تیبیا یا تالوس همراه باشد، می‌تواند یک آسیب جدی به شمار آید. اغلب بیماران به مدت چندین هفته قادر به راه رفتن نیستند و عدم درمان صحیح می‌تواند منجر به بدشکلی مچ پا و همچنین درد طولانی‌مدت شود. انتخاب روش درمان به نوع دررفتگی که می‌تواند جزئی یا کامل باشد و به شکسته شدن یا نشدن استخوان‌های مچ پا بستگی دارد.

سرما درمانی

دررفتگی مچ پا، چه جزئی باشد و چه کامل، عارضه‌ای بسیار دردناک است. شدت درد اغلب به دلیل خونریزی زیرپوستی است. اگر بلافاصله بعد از وارد آمدن ضربه، یک کیسه یخ روی مچ پا قرار داده شود، خونریزی زیرپوستی تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

یخ گذاشتن باید به مدت ۷۲ ساعت همچنان ادامه یابد. کیسه یخ باید به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی مچ پا قرار داده شود، سپس برداشته و کمی بعد دوباره گذاشته شود. سرما درمانی به کاهش درد و همچنین جلوگیری از خونریزی و متورم شدن مچ پا کمک می‌کند. با کاهش خونریزی و تورم، زمان بهبودی تسریع می‌یابد.

گرمادرمانی

گرمادرمانی شامل استفاده از پدهای گرم‌کننده یا اعمال مستقیم دستگاه مادون قرمز بر روی مفصل مچ پا است. گرمادرمانی برای درد مزمن و دردهایی که برای مدت زمان طولانی تسکین نیافته‌اند، توصیه می‌شود. گرمادرمانی اغلب به بهبود گردش جریان خون کمک می‌کند. در ۲ تا ۳ هفته‌ی ابتدایی دررفتگی مچ پا، نباید از گرما درمانی استفاده کرد.

درمان دررفتگی مچ پا با جااندازی بسته

نیمه‌دررفتگی یا دررفتگی جزئی مچ پا با روش جااندازی بسته با موفقیت قابل درمان است. در بیماران لاغر این روش بسیار کارآمد است و استخوان‌های جابجا شده را به موقعیت طبیعی خود بازمی‌گرداند. جااندازی دررفتگی مچ پا در بیماران چاق، اغلب کاری دشوار است. جااندازی بسته برای بیمارانی که یک شکستگی جزئی و پایدار (استخوان خرد نشده باشد) در استخوان تیبیا، فیبولا یا تالوس دارند، اغلب با موفقیت انجام می‌شود.

اگر شکستگی استخوان مچ پا جزئی یا کامل و همچنین باعث خرد شدن استخوان شده باشد، روش جااندازی با شکست مواجه می‌شود. جااندازی بسته اغلب تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.

اگر این کار تحت بی‌حسی انجام شود ممکن است شکست بخورد زیرا احتمال دارد عضلات اندکی شُل شوند و یا برعکس سفت بمانند و اصلاً آزاد و شُل نشوند. این روش در اتاق جراحی و تحت بی‌هوشی عمومی انجام خواهد شد. اگر روش جااندازی بسته شکست خورد، اغلب به دنبال آن جااندازی باز (برش پوست و عمل باز) انجام خواهد شد.

بستن مچ پا با گچ و بریس‌های (مچ‌‌بند) طبی

بلافاصله بعد از جااندازی بسته، مفصل مچ پا در گچ یا بریس قرار داده می‌شود. گچ یا بریس باید به مدت ۴ تا ۶ هفته باقی بماند و باز نشود. بعد از گذشت ۲ هفته و ۴ هفته، پزشک مچ پا را معاینه می‌کند تا ببیند مفصل به جای خود بازگشته یا خیر. اگر دررفتگی پیچیده باشد یا دوباره مچ پا پیچ بخورد، برای درمان آن باید از روش جااندازی باز و عمل جراحی استفاده کرد.

درمان دررفتگی مچ پا با درمان فیزیکی

بعد از اینکه دررفتگی مچ پا بهبود یافت، به بیمار توصیه می‌شود که درمان‌های فیزیکی را دنبال کند. معمولاً بعد از یک عدم تحرک طولانی مدت، عضلات پا و ساق پا ضعیف و خشک می‌شوند. مفصل مچ پا نیز بعد از عمل جراحی و عدم تحرک طولانی مدت (به دلیل استفاده از گچ یا بریس)، سفت می‌شود. درمان فیزیکی به بازیابی عضلات ساق پا و همچنین بهبود حرکت مفصل مچ پا کمک می‌کند.3

پینوشتها
1.www.aptclinic.ir
2.www.drdr.ir
3.www.armaniclinic.ir