نامگذاری سوره زلزال
این سوره را زلزله می‌گویند؛ چون از زلزله نهایی زمین و بر هم خوردن نظم کیهانی در آغاز قیامت سخن می‌گوید.نام دیگر آن زِلزال است؛ زیرا در آیه اول آمده است.
محل و ترتیب نزول
در مورد مکی یا مدنی بودن سوره زلزال اختلاف است؛ اما به گفته محمدهادی معرفت مدنی بودن آن مشهور و احتمال صحیح‌‌بودن آن بیشتر است.این سوره در ترتیب نزول، نود و سومین سوره‌ای است که بر پیامبر نازل شد.
سوره زلزله در چینش کنونی مصحف، نود و نهمین سوره قرآن است و در جزء سی‌ام قرآن قرار دارد.
تعداد آیات و کلمات
سوره زلزال ۸ آیه، ۳۶ کلمه و ۱۵۸ حرف دارد. این سوره جزو سوره‌های مُفَصّلات (دارای آیات کوتاه) و از سوره‌های کوتاه قرآن است.آیات مشهور
فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ (آیه ۷و۸)در این دو آیه آمده است، هرکس به اندازه ذره‌ای خوبی یا بدی کند، آن را خواهد دید. در تفسیر آمده است منظور از «یَرَه: آن را خواهد دید»، «نتیجه عمل» یا «نامه عمل» یا «خود عمل» است. بنابر نظر سوم، یعنی شخص در قیامت، خود عمل را مشاهده می‌کند، این دو آیه بر تجسم اعمال دلالت می‌کنند.
این آیه در شعر فارسی نیز بازتاب داشته است:
توبه کن مردانه سر آور به ره که فمن یعمل بمثقال یره
.jpg "سوره زلزال")
متن و ترجمه سوره زلزله
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّحِیمِبه نام خداوند رحمتگر مهربان
إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا ﴿١﴾ وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا ﴿٢﴾ وَقَالَ الْإِنسَانُ مَا لَهَا ﴿٣﴾ یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا ﴿٤﴾ بِأَنَّ رَبَّکَ أَوْحَىٰ لَهَا ﴿٥﴾ یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِّیُرَوْا أَعْمَالَهُمْ ﴿٦﴾ فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ ﴿٧﴾ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ ﴿٨﴾
آنگاه که زمین به لرزش [شدید] خود لرزانیده شود (۱) و زمین بارهاى سنگین خود را برون افکند، (۲) و انسان گوید: «[زمین] را چه شده است؟» (۳) آن روز است که [زمین] خبرهاى خود را باز گوید. (۴) [همان گونه] که پروردگارت بدان وحى کرده است. (۵) آن روز، مردم [به حال] پراکنده برآیند تا [نتیجه] کارهایشان به آنان نشان داده شود. (۶) پس هر که هموزن ذرّه‌اى نیکى کند [نتیجه] آن را خواهد دید. (۷) و هر که هموزن ذرّه‌اى بدى کند [نتیجه] آن را خواهد دید. (۸). 1
فضیلت سوره
در فضیلت این سوره از امام صادق علیه السلام روایت است: از قرائت سوره زلزال خسته نشوید زیرا هر کس در نمازهای مستحب خود این سوره را بخواند آزار زلزله ای بر او نخواهد رسید و بوسیله زلزله، صاعقه یا آفتی از آفات دنیایی، نخواهد مرد و وقتی وفات کرد دستور می دهند او را هب بهشت برند و خداوند می فرماید: ای بنده من در هر جای بهشت که دوست داشتی جای گیر.امام رضا علیه السلام از قول رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند: قرائت این سوره برابر یک چهارم قرآن و چهار بار قرائت آن را معادل یک ختم قرآن دانسته اند.
از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است: هر کس در شب جمعه دو رکعت نماز گزارد و در هر رکعت بعد از حمد پانزده بار سوره زلزال را قرائت نماید خداوند او را از عذاب قبر و از سختی های هولناک قیامت ایمن می دارد.
نبی اکرم صلی الله علیه و اله وسلم مردی از یارانش را خطاب قرار داد و فرمود: آیا ازدواج کرده ای؟ گفت: نه زیرا چیزی ندارم که ازدواج کنم فرمودند: آیا سوره قل هو الله احد را می دانی؟ گفت: آری حضرتش فرمودند: این سوره یک چهارم قرآن است سپس فرمودند.
آیا سوره قل یا ایها الکافرون را می دانی؟
- آری
فرمودند: این سوره یک چهارم قرآن است. سپس فرمودند:
- آیا سوره اذا زلزلت را می دانی؟
- آری
حضرت فرمودند: این سوره یک چهارم قرآن است. ر ادامه عرض کردند: ازدواج کن، ازدواج کن، ازدواج کن [این سور را مهر زوجه ات قرار ده] 4
امام رضا علیه السلام از قول رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند: قرائت این سوره برابر یک چهارم قرآن و چهار بار قرائت آن را معادل یک ختم قرآن دانسته اند.
آثار و برکات سوره
آثار و برکات این سوره شامل:1) برای دیدن امورات عجیب در خواب
هنگامی که خواستی در خواب امورات عجیب یا حاجت و خواسته ای را که داری ببینی که چه می شود، هنگامی که سرت را در هنگام خواب روی بالش گذاشتی، سوره زلزال را 7 مرتبه قرائت کن. پس از این کار بگو: «یا ملائکة ربّی بحق هذه السورة و من انزلها و من نزلت علیه و بحق اسماء الله علیکم و آیاته الکافة کلّها الّا ما اخْبِر تُمونی فی لیلتی هذه کذا و کذا.» یعنی در این جا ذکر حاجت می کنی که در خواب نشان دهند که چه خواهد شد. پس به اذن خداوند به تو پس از دو شب یا 5 شب در عالم رویا آنچه را که باید نشان بدهند می دهند. همه این موارد را باید در حالی که طاهر و پاکیزه و با وضو هستی انجام دهی.2) راه رسوا کردن دزد
از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: هر کس سوره زلزال را بنویسد و به سارقی بخوراند دزد به کرده خود اقرار کرده و رسوا می شود. 2شأن نزول و محتوای سوره زلزال
این سوره مبارکه از نظر ترتیب نزول نود و سومین سوره قرآن کریم است که پس از سوره نسا و قبل از سوره حدید در مدینه به پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده است.سوره مبارکه زلزال هفتمین سوره از سوره هایی است که در مدینه نازل شده و برخی از مفسران زمان نزول این سوره را حدود سال هشتم هجری دانسته اند.
سوره مبارکه زلزال ۸ آیه، ۳۵ کلمه و ۱۹۴ حرف دارد. این سوره در جز سی ام قرآن کریم قرار دارد و از نظر حجم در شمار سوره های معضلات و از گروه قصار به شمار می آید.
سوره های مبارکه زلزال از آنجا که با عبارت اذا آغاز شده جز سوره های هفتگانه شرطیه یا زمانیه محسوب می شود.
زلزال نام معروف این سوره مبارکه است. در این سوره مبارکه به حادثه لرزش مخوف و وحشت انگیز زمین در روز قیامت اشاره شده است. به این مضمون در سوره مبارکه حج نیز اشاره شده است. زلزله از نام های معروف این سوره های مبارکه است. این نکته شش بار در قرآن کریم با دیگر مشتقات آن به کار رفته است.
اذا زلزلت نام دیگر این سوره مبارکه است چرا که این عبارت در نخستین آیه این سوره مبارکه آمده است.
سوره مبارکه زلزال تنها سوره ای است که به شکل کامل به زلزله ترسناک روز قیامت پرداخته و حوادث مربوط به آن را توضیح داده است.
اشاره به حقیقت حساب و کتاب دقیق انسان ها در روز قیامت از ویژگی های دیگر سوره مبارکه زلزال است این مضمون در سوره مبارکه نسا، یونس، انبیا و لقمان نیز آمده است.
به طور کلی موضوعات مطرح شده در این سوره عبارتند از: وقوع زلزله هولناک زمین در هنگامه رستاخیز، بیان این حقیقت که در هنگامه قیامت و با وقوع زلزله شدید آن زمین بارهای سنگین خویش را بیرون می افکند بارهایی که به نظر بسیاری از مفسران خیل عظیم انسان هایی است که از درون قبرها بر می خیزند، اشاره به این که در آن روز انسان علت حوادث را جویا می شود، تصریح به این حقیقت که زمین در آن روز عظیم تمامی اخبار خویش را بازگو می کند، تصریح به این حقیقت که وقایع آن روز به اشاره الهی است، اشاره به برانگیخته شدن انسان ها به صورت گروه های مختلف از درون قبرها اشاره به حساب و کتاب دقیق اعمال آدمی در آن روز و این که هرکس حتی به اندازه ذره ای نتیجه عمل خویش را خواهد دید.
از مهمترین محورهای سوره مبارکه زلزال اشاره به زلزله وحشتناک رستاخیزی است که در اصطلاح بر آن نفخ صور اول می گویند.
در این روز انسان ها از این اتفاقات به شگفت می آیند. پیام این قسمت سوره مبارکه زلزال آن است که قبل از فرارسیدن این روز مومنان خود را باید برای حضور در صحنه رستاخیز آماده کنند. در بخش دوم سوره زلزال به برخورد انسان با اعمالش در روز قیامت اشاره شده در واقع حساب رستاخیز بسیار دقیق است و انسان ها باید مراقب اعمال خود باشند. در فضیلت تلاوت همراه با توجه سوره مبارکه زلزال از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت است: هرکس سوره زلزال را قرائت کند مانند آن است که سوره بقره را قرائت کرده باشد و پاداش او به اندازه کسی است که یک چهارم قرآن را تلاوت کرده باشد.
در حدیثی دیگر از امام صادق علیه السلام آمده هرگز از تلاوت سوره زلزال خسته نشوید چرا که هرکس آن را در نمازهای نافله بخواند هرگز به زلزله گرفتار نمی شود و در آن نمی میرد و تا هنگام مرگ به صاعقه و آفتی از آفات دنیا گرفتار نخواهد شد.
.jpg "سوره زلزال")
داستان سوره زلزال
بحث روایتی در الدر المنثور است که ابن مردویه و بیهقی - در کتاب شعب الایمان - از انس بن مالک روایت کرده اند که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: زمین در روز قیامت به تمامی اعمالی که در پشتش انجام شده خبر می دهد، آنگاه این آیه را تلاوت کرد: اذا زلزلت الارض زلزالها تا رسید به آیه یومئذ تحدث اخبارها و آنگاه فرمود هیچ می دانید اخبارش چیست؟ جبرئیل نزد من آمد و گفت: خبر زمین که زمین روز قیامت بدان گواهی می دهد، همه اعمالی است که بر پشتش انجام شده.مؤلف: نظیر این روایت را از ابو هریره نیز نقل کرده.
و نیز در همان کتاب است که حسین بن سفیان در کتاب مسندش و ابو نعیم در کتاب حلیه اش از شداد بن اوس روایت کرده اند که گفت: من از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم شنیدم می فرمود: ایها الناس دنیا متاعی است حاضر که هم نیکان از آن می خورند و هم فاجران، و بدرستی آخرت وعده ای است صادق، که سلطانی قادر در آن حکومت می کند، حق را محقق و باطل را باطل می سازد.
ایها الناس سعی کنید از طالبان آخرت باشید، و از طالبان دنیا نباشید، فرزند آخرت باشید، نه فرزند دنیا، چون هر مادری فرزندش به دنبالش می رود. حاصل منظور آن جناب این است که خواهان آخرت باشید نه دنیا، برای اینکه علاقه به دنیا قهرا شما را به سوی مادیت و آلودگی های آن می کشد، آنگاه فرمود: هر عملی که می کنید در حالی انجام دهید که از خدا خائف و بر حذر باشید، و بدانید که روزی شما را بر اعمالتان عرضه می دارند، و شما خواه و ناخواه خدا را ملاقات خواهید کرد، پس هر کس هموزن ذره ای عمل خیر کرده باشد، آن را خواهد دید، و هر کس هموزن ذره ای عمل زشت کرده باشد آن را خواهد دید.
و در تفسیر قمی در ذیل آیه و اخرجت الارض اثقالها آمده که منظور از اثقال زمین، انسانهایند. و در ذیل جمله و قال الانسان مالها آمده که این انسان، امیر المومنین علیه السلام است. و در ذیل آیه یومئذ تحدث اخبارها... اشتاتا آمده که مردم از جهت ایمان و کفر و نفاق متفرق و اشتات می آیند، بعضی مومنند و برخی کافر و جمعی منافق. و در ذیل جمله لیروا اعمالهم آمده که هر کس بالای سر اعمال خود می ایستد، و اعمال خود را اینطور فاش و هویدا می بیند.
و نیز در آن کتاب در روایت ابی الجارود از امام باقر علیه السلام آمده که در ذیل آیه فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره، فرمود: اگر از اهل آتش باشد، و در دنیا مثقال ذره ای عمل خیر کرده باشد، اگر برای غیر انجام داده باشد، همان عمل خیرش هم مایه حسرتش می شود، و در ذیل جمله و من یعمل مثقال ذره شرا یره، فرمود: اگر از اهل بهشت باشد در روز قیامت آن شر را می بیند و سپس خدای تعالی او را می آمرزد. 3
پی نوشت:
1.www.fa.wikishia.net
2.www.beytoote.com
3.www.ommolketab.ir
