پلی سومنوگرافی یا مطالعه خواب

پلی سومنوگرافی (Polysomnography) یا مطالعه خواب، آزمایش استاندارد برای تشخیص اختلالات خواب است. پلی سومنوگرافی، امواج مغزی، میزان اکسیژن موجود در خون، ضربان قلب و تنفس و همچنین حرکات چشم و پا را در طول مطالعه ثبت می کند.

پلی سومنوگرافی معمولاً در بخش اختلالات خواب در بیمارستان یا مرکز خواب انجام می شود. این آزمایش الگوهای خواب شبانه بیمار را ثبت می کند. Polysomnography گاهی اوقات برای کسانی که در شیفت شب کار می کنند و معمولاً در طول روز می خوابند انجام می شود. ممکن است از پلی سومنوگرافی علاوه بر تشخیص اختلالات خواب، برای تنظیم برنامه درمانی بیمار استفاده شود.1

انواع مطالعات خواب

چهار نوع مطالعه خواب وجود دارد.

PSG شبانه تشخیصی، خواب عمومی و برخی عملکردهای بدن مانند تنفس، سطح اکسیژن خون، ریتم قلب و حرکات اندام را کنترل می کند.

آزمایش تشخیصی سنجش خواب آلودگی در طول روز (MSLT) می تواند به تشخیص نارکولپسی کمک کرده و میزان خواب آلودگی فرد در طول روز را ارزیابی کند. این تست سرعت به خواب رفتن فرد در موقعیت های آرام در طول روز را اندازه گیری می کند. همچنین سرعت و چگونگی ورود فرد به مرحله خواب موسوم به خواب REM را کنترل می کند. این تست صبح روز بعد از PSG شبانه تشخیصی انجام می شود.

ارزیابی تیتراسیون PSG و CPAP در دوشب. در شب اول، شما تحت نظارت و ارزیابی قرار می گیرید. در صورتی که تیم پزشکی دریابند دچار آپنه خواب هستید، برای ارزیابی دقیق فشار هوا جهت درمان CPAP (فشار مثبت مداوم راه هوایی) برای یک شب دیگر بازخواهید گشت. در این مطالعه هوا از طریق ماسکی که مخصوص بینی طراحی شده است، به مجاری تنفسی وارد می شود.

PSG شبانه انشعابی همراه با تیتراسیون CPAP. اگر تیم پزشکی در اولین بخش مطالعه شبانه متوجه آپنه خواب متوسط یا شدید شوند یا نسبت به آن مشکوک باشد، این آزمایش را انجام خواهند داد. نیمه دوم آزمایش میزان CPAP مورد نیاز برای درمان آپنه را مشخص می کند.2

کاربرد پلی سومنوگرافی

پزشک برای تشخیص موارد زیر پلی سومنوگرافی را توصیه می کند:

اختلال رفتار خواب REM

این اختلال شامل مشکل در خواب رفتن در هنگام خواب است.

نارکولپسی

مبتلایان به نارکولپسی، خواب آلودگی شدید روزانه و حملات ناگهانی خواب را تجربه می کنند.

آپنه خواب یا اختلالات تنفسی دیگر مرتبط با خواب

در این شرایط تنفس بیمار به طور مکرر در طول خواب متوقف می شود.

اختلال در حرکت اندام ها

در این اختلال، بیمار در هنگام خواب حرکات غیر ارادی را انجام می دهد و پاهای خود را مرتبا تکان می دهد. این حالت گاهی با سندرم پاهای بی قرار همراه است.

رفتارهای غیرطبیعی در هنگام خواب

پزشک می تواند در صورت انجام کارهای غیرطبیعی در طول خواب مانند راه رفتن و یا حرکات ریتمیک در خواب این آزمایش را تجویز کند.

بی خوابی مزمن غیر قابل توضیح

اگر فرد به طور مداوم در خواب خود مشکل داشته باشد و به نوعی دچار بی خوابی شده باشد، پزشک ممکن است پلی سومنوگرافی را توصیه کند.1

اقدامات پیش از تست خواب

فرد لیست داروهای مصرفی خود را باید به متخصص خواب ارائه دهد تا در صورت نیاز بعضی از داروها را قطع کند. برخی از داروها را که می تواند به خواب فرد کمک کند ،میتواند مصرف کند.3

انجام تست خواب

تست خواب بسیار ساده است و برای بیمار مشکلی را ایجاد نمی کند. تکنیسین خواب با نصب الکترودهایی بر روی سر فرد می تواند میزان اکسیژن و دی اکسید کربن خون را ثبت کرده و میزان فشار هوای بینی را به طور دقیق اندازه گیری کند. سنسورهای حساسی نیز بر روی چانه جهت سنجش قدرت عضلات چانه در خواب قرار می گیرد.

برای ضبط صدای خرخر نیز از یک میکروفون بسیار کوچک استفاده می شود. برخی از دستگاه های سنجش اختلالات خواب مجهز به کمربند روی شکم و سینه هستند که ریتم تنفسی فرد را ثبت می کنند.

اینگونه دستگاهها به گونه ای طراحی شده است که بیمار را اذیت نمی کند تا خواب طبیعی داشته باشد . تکنسین تا صبح، خواب و فعالیت های مغزی را با استفاده از نوار مغزی ثبت می کند

پس از تشخیص اختلالات تنفسی در خواب، تست خواب با استفاده از دستگاه سی پپ تکرار می شود. دستگاه CPAP می تواند فشار هوا را به مجاری تنفسی بیمار وارد کند، میزان فشار هوای مناسب در هر بیمار متفاوت است. برای تعیین فشار هوای مناسب هر بیمار یک دستگاه سی پپ به فرد متصل شده و فشار هوای وارده به مجاری تنفسی بیمار به تدریج افزایش پیدا می کند. افزایش فشار هوا به مجاری تنفسی تا زمان برطرف شدن وقفه های تنفسی ادامه یافته و مناسب ترین فشار هوا برای بیمار مشخص می شود.3

بعد از مطالعه خواب

در صبح تکنسین ها سنسورهای متصل به پوست را جدا می کنند و شما به فعالیت های روزمره خود باز می گردید.

مدتی طول می کشد تا متخصص خواب بیش از صدها صفحه داده ی حاصل از مطالعه را بررسی کند. آن ها نتایج را به پزشک شما ارسال می کنند. به محض اینکه پزشک آنها را بررسی کرد، شما برای صحبت در مورد یافته ها و اقدامات بعدی با پزشک ملاقات خواهید کرد.2

نتایج پلی سومنوگرافی

اندازه گیری های ثبت شده در طول پلی سومنو گرافی اطلاعات زیادی در مورد الگوهای خواب بیمار را ارائه می دهند. مثلا:

حرکات یا رفتارهای غیرطبیعی در هنگام خواب ممکن است نشانه ای از اختلال عملکرد خواب REM باشد.

تغییرات ضربان قلب و تنفس و تغییر در اکسیژن خون در طول خواب غیر طبیعی می تواند دلایل آپنه خواب باشد.

حرکات مکرر پا که باعث اختلال در خواب بیمار می شود، می تواند نشان دهنده اختلال حرکتی دوره ای اندام ها باشد.

امواج مغزی و حرکات چشم در هنگام خواب می تواند به تیم مراقبت های بهداشتی کمک کند تا مراحل خواب بیمار را ارزیابی کند و اختلالاتی که ممکن است در اثر اختلالات نارکولپسی و اختلال عملکرد خواب REM رخ دهند، شناسایی کنند.

اطلاعات جمع آوری شده در طول پلی سومنو گرافی ابتدا توسط یک تکنسین ارزیابی و سپس توسط پزشک مرکز خواب بررسی می شوند.

از این اطلاعات برای ترسیم مراحل و چرخه خواب بیمار استفاده می شود. پزشک نتایج را با بیمار بررسی می کند و در مورد نوع درمان یا ارزیابی بیشتر تصمیم گیری خواهد کرد. Polysomnography اطلاعات زیادی در مورد خواب و تنفس ارائه می دهد و چند ساعت طول می کشد تا به طور کامل تجزیه و تحلیل شود.

بیمار در همان روز نتایج موقت دریافت می کند، اما نتایج کامل ممکن است یک یا دو هفته طول بکشد تا مطالعه به طور کامل تجزیه و تحلیل و گزارش داده شود. تکنسین داده ها را از شب مطالعه خواب جمع آوری می کند تا چرخه خواب را روی نمودار رسم کند. یک پزشک مرکز خواب این داده ها، تاریخچه پزشکی و تاریخچه خواب بیمار را برای تشخیص نهایی بررسی می کند.

نتایج غیر طبیعی پلی سومنو گرافی

اگر نتایج پلی سومنو گرافی غیر طبیعی باشد، ممکن است بیماری های زیر مربوط به خواب را نشان دهد:

اختلالات تشنج

آپنه خواب یا سایر اختلالات تنفسی در خواب

اختلال حرکتی دوره ای اندام ها یا سایر اختلالات حرکتی در خواب

با این داده ها، پزشک می تواند نتایج را با شاخص آپنه (AHI) اندازه گیری کند. نمره AHI پایین تر از 5 طبیعی است. این نمره به همراه داده های عادی موج مغز و حرکت ماهیچه ها معمولاً نشان می دهد که فرد دچار آپنه خواب نیست. در این اندازه گیری نمره AHI 5 و یا بالاتر غیر طبیعی است.2

پی نوشت ها
1.www.pezeshket.com
2.www.darmankade.com
3.www.beytoote.com