تغییر رنگ دندان در نوزادان و کودکان نوپا

ممکن است مشاهده تغییر رنگ در دندان‌های نوزاد یا کودک نوپای خود باعث نگرانی شما شود. اما در نظر بگیرید که این یک مسأله رایج بین کودکان است و در صورت مشاهده اگر به موقع و زود هنگام اقدام شود، قابل درمان است.

تغییر رنگ دندان‌ها یکی از شایع‌ترین مشکلات زیبایی در دندان‌های کودکان است. ایجاد رنگ‌های زرد، قهوه‌ای، سیاه یا خاکستری روی دندان‌ها به دلایل مختلفی از عوامل مربوط به سبک زندگی گرفته تا وارد آمدن ضربه و آسیب به دندان ایجاد می‌شود. ایجاد این لکه‌ها ممکن است دلایل ارثی و ذاتی داشته باشد یا به دلیل بروز برخی عوامل خارجی روی دندان ایجاد شوند. از آنجا که انواع مختلف لکه و تغییر رنگ در دندان کودکان به دلایل مختلف و متنوعی به وجود می‌آیند، هر نوع از این تغییر رنگ‌ها به اقدامات درمانی متفاوتی نیاز دارد.

در ادامه مطلب، علل تغییر رنگ دندان نوزادان و کودکان نوپا ، علائم آن ، همچنین روش‌های پیشگیری و درمان آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

چه عواملی باعث تغییر رنگ دندان در نوزادان و کودکان نوپا می‌شود؟

به طور کلی عوامل مادرزادی، پزشکی و عوامل ناشی از سبک زندگی می‌تواند باعث این پدیده شود. موارد زیر برخی از دلایل احتمالی تغییر رنگ و ایجاد لکه‌های دندان است.

مسواک زدن نامناسب

مسواک زدن نامناسب یکی از دلایل اصلی بوجود آمدن مشکلات دندانی است که باعث تجمع پلاک و ایجاد پوسیدگی می‌شود. همچنین باعث افزایش تعداد باکتری‌ها در داخل دهان شده که ممکن است منجر به تغییر رنگ دندان ها شود.

آب میوه‌های دارای قند

مصرف زیاد قند، احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. پوسیدگی ممکن است باعث تغییر رنگ دندان به خاکستری یا مشکی شود. همچنین آغشته کردن پستانک به مایعات شیرین یا عسل نیز باعث افزایش تعداد میکروب‌ها شده بنابراین احتمال تغییر رنگ دندان‌ها را افزایش می‌دهد.

داروها

تعدادی از داروهای خاص می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان‌ها شود. بعضی از داروها مانند تتراسایکلین اگر در دوران بارداری توسط مادر مصرف شود، ممکن است خطر تغییر رنگ دندان‌های نوزاد را به همراه داشته باشد. بر اساس مشاهدات، تتراسایکلین باعث تغییر رنگ قهوه‌ای دندان‌های کودک خردسال می‌شود حتی اگر توسط خود کودک مصرف نشده باشد.

بیشتر بخوانید:«صفر تا صد دندان شیری کودکان»

در نوزادانی که از مکمل‌های آهن استفاده می‌کنند نیز تغییر رنگ مشکی بر روی دندان‌ها ایجاد می‌شود.

داروی گلی بن کلامید (گلیبورید) که برای درمان دیابت استفاده می‌شود نیز ممکن است باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی دندان شود.

تروما

ضربه خوردن یا شکستگی دندان می‌تواند به اعصاب و خونرسانی دندان آسیب برساند و باعث نکروز دندان (دندان غیر زنده) شود که با گذشت زمان، ممکن است باعث تغییر رنگ دندان از قرمز به خاکستری می‌شود.

نقایص رشدی

نقایص مادرزادی دندان می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان شود. به عنوان نمونه می‌توان به بیماری نقص تشکیل مینای دندان (amelogenesis imperfecta) که یک ناهنجاری ارثی است و به هیپوپلازی یا نقص مینای دندان نیز شناخته می‌شود، نام برد. از علائم این بیماری می‌توان به وجود فرو رفتگی‌ها، شیارهای عمیق و لکه‌های زرد یا قهوه‌ای در سطح دندان اشاره کرد.

رژیم غذایی نامناسب

مواد غذایی با تراکم رنگی بالا مانند تمشک، شاه توت، بلوبری، لبو، انگور و غیره، به دلیل وجود رنگدانه‌های زیاد داخل آن‌ها ممکن است باعث تغییر رنگ دندان شوند.

یرقان (زردی)

یرقان یا زردی باعث افزایش غلظت بیلی روبین در خون می‌شود. این بیماری که اصطلاحا هایپربیلیروبینمی (hyperbilirubinemia) نامیده می‌شود، می‌تواند باعث تجمع بیلی روبین در بافت‌های مختلف بدن شود. وقتی سطح بیلی روبین برای چندین هفته افزایش یابد، ممکن است روی دندان‌ها رسوب کند و منجر به رنگ سبز شود. این نوع تغییر رنگ اغلب دائمی است زیرا در اثر تغییرات دائمی در رنگ مینای دندان و عاج دندان ایجاد می‌شود.

علائم تغییر رنگ دندان‌ها

لکه‌های دندان را به طور کلی می‌توان به دو نوع دسته بندی کرد:

تغییر رنگ خارجی دندان

این نوع تغییر رنگ ها در اثر عوامل خارجی مانند غذا، نوشیدنی، دارو، باکتری و غیره ظاهر می‌شوند. از بین بردن آن‌ها نسبتاً آسان است زیرا آن‌ها بر روی خارجی ترین لایه سطح دندان که مینا نامیده می‌شود اثر می‌گذارند.

تغییر رنگ داخلی دندان

این نوع تغییر رنگ ها در لایه‌های عمقی تر دندان ایجاد می‌شوند و به همین دلیل از بین بردن آن‌ها به سختی انجام می‌شود. دلایل مختلفی مثل عفونت یا عوامل مادرزادی (ژنتیکی) می‌تواند باعث ایجاد آن‌ها شود.

بر اساس شواهد مربوطه، تغییر رنگ دندان در نه طیف رنگی مختلف قابل مشاهده است: سیاه، قهوه‌ای، آبی، سبز، خاکستری، نارنجی، صورتی، قرمز و زرد. عوامل و شرایط متفاوتی ممکن است منشأ ایجاد هر رنگ باشد.

لکه‌های رنگ زرد یا نارنجی

این نوع لکه‌ها معمولاً وقتی ظاهر می‌شوند که پلاک‌هایی که روی دندان قرار دارند، رنگ مواد غذایی یا نوشیدنی‌هایی که کودک مصرف می‌کند، را جذب کنند.

مسواک زدن صحیح می‌تواند آنها را از بین ببرد. از دادن غذاها و نوشیدنی‌هایی که مقدار زیادی رنگ‌های خوراکی به آن‌ها اضافه شده خودداری کنید. اگر خودتان نمی‌توانید تغییر رنگ ها را کنترل کنید، از یک دندانپزشک راهنمایی بگیرید.

تمیز نکردن دندان‌ها به طور منظم به وسیله مسواک و عدم استفاده از نخ دندان، باعث می‌شود تا جرم و پلاک‌های دندانی اطراف دندان کودک جمع شود. پلاک‌های دندان مواد بی‌رنگی هستند اما جرم‌های ایجادشده اطراف دندان زردرنگ هستند. با تجمع و سخت شدن این جرم‌ها اطراف دندان، دندان‌ها دچار تغییر رنگ و لکه می‌شوند.

پلاک‌های دندانی و جرم‌ها مملو از باکتری هستند، این باکتری‌های نه تنها باعث ایجاد لکه روی دندان می‌شوند بلکه ممکن است باعث ایجاد بیماری‌های لثه نیز بشوند و در نهایت باعث از دست رفتن دندان‌ها می‌شوند.

لکه‌های سیاه یا تیره

متداول ترین نوع تغییر رنگ در نوزادان این نوع می‌باشد. اگر کودک شما از مکمل‌های آهن استفاده می‌کند، به احتمال زیاد لکه‌های سیاه ایجاد می‌شود.

همچنین ممکن است به دلیل نکروز دندان که در اثر ضربه خوردن یا شکستگی دندان بوجود می‌آید لکه‌های سیاه ظاهر شوند.

به دندانپرشک متخصص کودکان مراجعه کنید تا از بین بردن آن‌ها توسط او مورد بررسی قرار گیرد.

لکه‌های سفید یا لکه‌های خالدار قهوه‌ای

چنین تغییر رنگی در دندان‌ها ممکن است نشانه فلوروزیس باشد. این پدیده وقتی اتفاق می‌افتد که کودک خردسال، مقدار زیادی خمیردندان حاوی فلوراید بالا استفاده کرده و آن را قورت داده باشد. همچنین ممکن است آب آشامیدنی مصرف شده توسط او حاوی مقدار زیادی فلوراید باشد.

تا زمانی که کودک یاد بگیرد هنگام مسواک زدن، به جای قورت دادن خمیر دندان، آن را از دهان خارج کند، از خمیر دندان با غلظت کم فلوراید استفاده کنید. اگر آب آشامیدنی منطقه شما دارای مقدار زیادی فلوراید است، از منابع جایگزین به عنوان آب آشامیدنی استفاده کنید.

پوسیدگی: اگر بهداشت دهان و دندان رعایت نشود، پلاک و جرم اطراف دندان‌ها جمع می‌شود. پلاک و جرم پر از باکتری هستند؛ اگر این باکتری‌ها تمیز نشوند باعث از بین رفتن مینا و پوسیدگی دندان کودک می‌شوند.

بیماری سلیاک: این بیماری عدم تحمل پروتئین گلوتن در بدن کودک است. این اختلال مزمن گوارشی می‌تواند باعث آسیب مینای دندان و ایجاد لکه‌های زرد یا قهوه‌ای روی دندان می‌شود.

روش‌های درمانی تغییر رنگ دندان‌ها

اگر دندان‌های نوزاد یا کودک خردسال به دلیل مصرف مواد غذایی خاص مثل شاه توت،لبو وغیره دچار تغییر رنگ شده باشد، این امر موقتی خواهد بود. با این حال درصورتیکه احساس می‌کنید مشکلی وجود دارد و تغییر رنگ عمیق است به دندانپزشک مراجعه کنید.

مواد سفید کننده دندان که بدون نسخه عرضه می‌شوند به هیچ عنوان برای نوزادان و کودکان خردسال مناسب نیستند. لازم است حتما دندانپرشک متخصص اطفال در مورد نحوه درمان کودک شما تصمیم گیری نماید، چنانچه وی می‌تواند ترکیبی از روش‌های مختلف درمانی را مورد استفاده قرار دهد.

* مقداری جوش شیرین و آب
از مقدار اندکی جوش شیرین و آب نیز می‌توان برای مسواک زدن دندان‌ها استفاده نمود. حتی اگر پس از به کار بستن این اقدامات نیز لکه‌ها باقی ماندند، حتما قرار ملاقاتی با دندان پزشک کودکان ترتیب دهید. وی با استفاده از ابزار حرفه ای برای ساییدن، لکه‌ها را از میان خواهد برد. به یاد داشته باشید که تجمع لکه و پلاک می‌تواند منجر به فساد دندان شود.

* در مورد دندان‌هایی که به صورت جزئی دارای لکه‌های زرد هستند، ممکن است دندانپزشک به شما پیشنهاد کند دندان‌های کودک خود را برای مدتی با خمیر دندان بزرگسالان مسواک بزنید.

* در خصوص تغییررنگ های خارجی، در برخی موارد دندانپزشک ممکن است به شکل تخصصی تمیز کردن دندان‌ها را توصیه کند.

* در بعضی موارد، هنگامی که دندان‌ها از نظر زیبایی ناخوشایند هستند، دندانپزشک ممکن است سفید کننده‌های دارای تأییده پزشکی را مد نظر قرار دهد.

* هنگامیکه دندان‌ها دچار شکستگی شده یا به دلیل آسیب دیدگی ناشی از پوسیدگی، فلوروزیس یا ضعف مینای دندان، بد شکل به نظر برسند، ممکن است دندانپزشک توصیه به استفاده از روکش های هم رنگ با دندان کودک و یا مواد ترمیمی هم رنگ دندان جهت بازسازی شکل اولیه دندان ها کند .

* در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است برای از بین بردن تغییررنگ، از روش میکروابریژن (microabrasion) روی سطح مینای دندان استفاده نماید. در این روش یک لایه بسیار نازک در حد چند صدم میلیمتر از روی سطح دندان برداشته می‌شود.

از بین بردن تغییررنگ ها و سفید کردن دندان‌ها فقط باید توسط دندانپزشک انجام شود.

روشهای سفید کردن

دندانپزشک های کودکان از روشهای سفیدسازی بخصوصی برای رفع لکه های سخت استفاده می‌نمایند.

سفیدسازی در مطب: روشهای حرفه ای برای سفیدسازی که توسط دندانپزشک و در مطب انجام خواهد شد.

سفیدسازی های شبانه: معمولا از آن به منظور تغییر رنگ ایجاد شده روی دندان ناشی از تتراسایکلین به کار گرفته می‌شود.

چگونه می‌توان از تغییر رنگ دندان‌ها پیشگیری کرد؟

با رعایت برخی اقدامات مناسب می‌توان از تغییر رنگ دندان نوزادان و کودکان خردسال جلوگیری کرد. سعی کنید نکات زیر را در برنامه روزانه کودک خود مد نظر قرار دهید:

* دندان‌های کودک خردسال خود را دو مرتبه در روز مسواک بزنید. کودکان با سنین بالاتر را می‌توان تشویق کرد تا خودشان زیر نظر والدین مسواک بزنند. از دندانپزشک خود در مورد روش‌های صحیح تمیز کردن دندان کودک مشاوره بگیرید.

* قبل از رویش دندان‌ها، لثه‌ها و دهان کودک را با استفاده از یک گاز استریل، تمیز کنید.

به کودک خود نوشابه‌های گازدار و آب میوه‌های شیرین ندهید. نوک پستانک را به مایعات شیرین یا عسل آغشته نکنید.

* معاینات دندانپزشکی برای نوزادان و کودکان به همان اندازه که برای بزرگسالان ضروری است، در مورد آنها نیز مهم می‌باشد. بعد از اولین رویش دندان کودک خود، معاینات منظم دندانپزشکی را هر شش ماه یکبار انجام دهید.

* اگر مشاهده کردید که مصرف مکمل‌ها باعث تغییر رنگ دندان‌ها شده،‌ تمیز کردن دندان‌ها بلافاصله بعد از مصرف مکمل‌ها باید جزء عادات همیشگی شما قرار بگیرد. این کار را با پاک کردن، مسواک زدن یا شستشوی دهان و دندان انجام دهید زیرا مانع از بوجود آمدن لکه‌ها روی دندان‌ها می‌شود.

* هنگام خواب شب به کودک شیشه شیر ندهید زیرا می‌تواند عامل اصلی ایجاد پوسیدگی در اوایل دوران کودکی شود. وجود شیر و شکر، محیط داخل دهان را درشرایط ایده‌ال برای رشد باکتری‌ها قرار میدهد.

* از خمیردندان با غلظت فلوراید کم برای کودک استفاده کنید تا زمانی که او یاد بگیرد موقع مسواک زدن خمیر دندان را بجای بلعیدن ، از دهان خارج کند .

به کودکتان تف کردن را آموزش دهید تا بتواند خمیردندان و همچنین آب دهان شسته شده اش را تف کند، تا خمیر دندان برای مدتی طولانی در تماس با دندانش قرار نگیرد، چرا که همین عمل خود می‌تواند منجر به تغییر رنگ دندان شود و همچنین به یاد داشته باشید که خمیردندان را دور از دسترس اطفال قرار دهید، چرا که آنها تمایل زیادی به خوردن آن دارند.

نظارت منظم بر سلامت دهان و دندان کودک یا نوزاد خود موجب آگاهی از تغییرات کوچک یا بزرگ می‌شود. اجازه ندهید تغییر رنگ دندان باعث استرس و نگرانی شما شود. بلکه موضوع را با دندانپزشک متخصص خود مطرح نمایید. در اغلب مواقع تغییر رنگ دندان در صورت تشخیص زود هنگام قابل درمان است.

منبع:
سایت دکتر فریدونی
سایت دکتر قریشی
سایت دنت بوک