خانات و قطعات عباس آباد و غيره
موقوفه : خانات و قطعات عباس آباد و غيره
واقف : محمد رضا ( آقا ) بن آقا مند على
تاريخ وقف : 5 جمادى الثانيه 1220 ه . ق
نوع سند : رونوشت ادارى ( معارف )
شماره رايانهاى : 010
شماره پرونده : 83/100/ م 612
الحمد للّه الواقف على الضمائر و السرائر ، و الصلاة و السلام على سيد الانبياء محمد و آله الطاهرين ، و سلّم تسليما كثيرا كثيرا .
و بعد ؛ بر واقفان مواقف حق پرستى و زارعان مزارع هستى ، مخفى نماند كه به مضمون كريمه « و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون » (1) بايد انسان عنان عزيمت به صوب باصوابِ امتثال اوامر و نواهى معطوف ، و همت والا نهمت بر احقاق حقوق الهى كما هى مصروف داشته ، لا جرم سالكان مسالك شرع انور و ناسكان مناسك ملت خير البشر ـ عليه صلوات اللّه الملك الاكبر ـ به نيك و بد معاملات دارين پى برده و به ربح و خسران تجارت نشأتين ، واقف شده و خود را در عداد محبّان راسخ الوداد و مخلصان صادق الاعتقاد نبى و آله الامجاد شمرده .
از آن جمله حضرت ستوده خصلت ، سامى رتبت ، رفعت و مجدت و مكرمت پناه ، آقا محمد رضا ، ولد آقامند على ، به دلالت مواريث (2) ازلى و توفيقات لم يزلى موفق شده ، وقف مؤبّد و حبس مخلّد نمود همگى و تمامى شش قطعه از قطعات محله باغ منبّت من محلات عباس آباد اصفهان ، بدين موجب كه ذيل الكتاب تفصيل مىدهد كه :
[ مصارف : ]
2 ـ به مصرف مسجد مشهور به مسجد پناهى ساخته شده :
[ رقبات مفصله و ساير مصارف آنها : ]
حدى به خيابان چهارسوق بزرگ
حدى به حريم ضلع زاينده رود
حدى به خرابههاى ( ؟ ) غلامان شهره كه در قلم سوم مسطور است
حدى به كوچه و حريم پاى پير شهره كه در قلم چهارم مسطور است
كه به موجب وقفنامچه على حده ممهوره به مهر اهالى شرع انور وقف شده ، بايد متولى بعد از واقف بىزياد و كم به شرح مقرره در وقفنامچه عمل نمايد .
2 ـ قطعه دويم كه مشهور است به خانهاى غلامان ، شهره كه تخمينا هشت جريب مىباشد [ به حدود ذيل ] :
حدى به حريم ضلع زاينده رود
حدى به كوچه [ . ] غلامان شهره
حدى به كوچه و حريم پاى پير
حدى به باغ وقفى قلم اول
3 ـ قطعه سوم كه مشهور است به آقا كماليه شهره :
حدى به حريم و ضلع زاينده رود
حدى به كوچه غلامان
حدى به قطعه زمين ورثه مرحوم ميرزا آقاسى كه حال به تصرف ورثه مرحوم نظر ولد خالو ( ؟ ) سياه است .
حدى به قطعه زمين آقا على ورنسفاد ترابى
4 ـ قطعه چهارم مشهور به زمين ميرزا تقى خراسانى شهره پشت انبار [ به حدود ذيل ] :
حدى به شارع
حدى به عرصه خوبه انبار وقفى آقا كمال شهره
حدى به قطعه زمين متصرفى بازولى سر ( ؟ )
5 ـ قطعه پنجم مشهور به پاى پير شهره [ به حدود ذيل ] :
حدى به خيابان چهارسوق بزرگ
حدى به شارع و كوچهاى كه آب زمين آقا كمال و غيره جارى است و زمين حاجى حسين مرغ فروش شهره كه به تصرف ورثه مرحوم ملك على مىباشد .
حدى به زمين ابراهيم لر كه حال به تصرف ( بازولى ولد خالو ؟ ) سياه مىباشد .
حدى به كوچه باغ پير و حريم باغ و پاى پير كه در قلم اول مذكور شد .
6 ـ قطعه ششم كه مشهور است به قناس و چولگر پاى پير شهره [ به حدود ذيل ] :
حدى به زمين حاجى حسين كه به تصرف ورثه ملك على (3) است .
حدى به تيرچوب راه آب پاى پير
حدى به قطعه زمين ورثه پهلوان صالح
حدى به كوچه
* * *
لا يباع و لا يوهب و لا يرهن و لا يورث ورثا .
[ بقيه مصارف : ]
أ ـ متولى بايد اول بجهت حق التوليه ، هشت يك برداشته .
ب ـ و يك هشت يك بجهت روشنايى روضه نجف اشرف رسانيده .
ج ـ و يك هشت يك ديگر بجهت روضه على بن موسى الرضا عليهالسلام .
د ـ و يك هشت يك بجهت خمس سادات آل محمد صلىاللهعليهوآله رساند .
ه ـ و چهار هشت ديگر را بجهت واقف ، صوم و صلاة از شخص مؤمنى استيجار نموده هر ساله و هرگاه كفايت به صوم نكند ، هر قدر كه باشد از براى صلاة در سه ماه يا شش ماه بايد بگيرد و بايد متولى تخلف نورزد .
4 ـ مصارف قطعه سيم و چهارم و پنجم كه تخمينا به مساحت دوازده جريب است ، به جريب سابق ، نماء اين سه قطعه را بعد از وضع معمورى و غير معمورى به هشت حصه بايد تقسيم نمايد :
أ ـ يك حصه بجهت حق التوليه .
ب ـ و يك حصه ديگر فيما بين چهار اولاد اناث قسمت شود و به فوت هر يك ، حصه ورثه متوفى ، سرشكن ديگران شود و رجوع به بطن ثانى ندارد .
ج ـ و شش حصه ديگر مخصوص اولاد ذكور مىباشد ، بدين موجب بايد قسمت شود :
آقا محمد على بطن مقدم : ثلث ؛ على محمد بطن ثانى : ثلث ؛ حسينعلى بطن ثالث : ثلث . و به طريق اولاد اناث هر كدام متوفى شوند ، رسدش بايد سربخش برادرهاى ديگر بشود و متولى بايد متوجه قسمت شود تا اولاد سه پشت منقرض [ شوند ] .
5 ـ و مصرف قطعه ششم بعد از وضع ده يك متولى و اخراجات معمورى و غير معمورى ، باقى را در وجه اخراجات فاطمه خانم زوجه دائمه واقف بايد صرف شود تا مدتى كه زوجه مزوجه نشود و بعد از آن ، هرگاه مزوجه بشود صرف اولاد بطنيه از صلب واقف (4) شود .
* * *
و ايضا وقف نمود دو باب خانه واقع است در محله مستهلك ، و در محله درب جديد عباسى محدود به حدود ذيل :
1 ـ حدود خانه مستهلك :
حدى به خيابان چهارسوق كوچك
حدى به خانه آقا على ورنسفاد ترابى ( ؟ )
حدى به خانه ورثه ملا باقر بساط انداز
حدى به دست كوچك ورثه ملا باقر
2 ـ حدود خانه واقعه در محله درب جديد عباس كه مشتمل است بر سه دست :
حدى به خانه ورثه حاجى قاسم و حاجى عبد الغفار
حدى به خانه آقا حسين خياط و كرياس دالان متعلقه به خود موقوف
حدى به خانه آقا نصير جلك باف
حدى به خانه ورثه آقا رفيع و ورثه ميرزا على اكبر بناء
با كافه ملحقات شرعيه از ممرّ و مدخل و كلما يتعلق بها ، به اين نحو كه خانه مستهلك وقف اولاد ذكور و آن خانه ديگر ، وقف ذكور و اناث است ، لكن اگر اولاد اناث متوفى شدند به اولاد آنها رجوعى ندارد و بايد اولادِ اولادِ اناث در اين خانه سكنى ننمايند .
* * *
و توليت را به نفس نفيس خود واقف قرار داد و بعد از واقف ، نوبت توليت با اكبر و اسنّ و ارشد اولاد است به شرط تقدم بطن اعلى بر اسفل و ذكور بر اناث ، و تقدم اسنّ و ارشد بر غير اسنّ و ارشد ، و به شرط تقدم اولادِ ذكور از صلب ولد اسنّ بر غير .
و با اجتماع اولاد اناث در جميع اصلاب و ارحام ، اولاد اناث از صلب ذكور ، مقدم بر اولاد اناث از رحم اناث است .
و با انقراض نسل ، توليت مفوّض است به اعلم و ارشد از سلسله عليه جليله مرحمت و غفران پناه ، جنت و رضوان آرامگاه ، مولانا محمد باقر سبزوارى و هكذا الى أن يرث اللّه الارض كلها .
[ مصرف ديگر : ]
* * *
و مدّت توليت به غير ( ؟ ) مفوّض به طريق عُمرا ننمايند ، و زياده از يك سال به كسى اجاره ندهند ، و به ارباب استيلاء منفعت را وانگذارند (5) ، و به شخصى كه متقلب باشد و خرابى برساند و از يدش عين موقوفه را و وجه اجاره را انتزاع نمودن مشكل باشد ، نبايد داد .
و بهتر آن است كه خود متولى متوجه زراعت و ضبط بوده باشد و حصه هر يك را به صاحبانش برساند .
و عالى شان معلّى مكان ، شرافت و نجابت توأمان ، ميرزا ربيع ، خلف مرحمت پناه ميرزا محمد صادق ناظر است كه بايد متولى به اطلاع او عمل نمايد ، و بعد وفات ناظر مشار اليه ، به اولاد ذكور او ، اصلح و ارشد ، نظارت مفوّض است ، و هكذا نسلاً بعد نسل به شرط تقدم اول بر ثانى ، و هكذا .
و خلاف نماينده ، به لعنت خدا و نفرين رسول صلىاللهعليهوآله گرفتار و در يوم يقوم الحساب در حضور ائمه اطهار عليهمالسلام ، شرمسار و داخل جماعتى بوده باشد كه معاونت يزيد لعين نموده و به جنگ حضرت ابا عبد اللّه الحسين عليهالسلام رفته ، و گيرنده موقوف (6) به عُنف يا به تلبيس داخل جماعت مزبور است ايضا .
توضيح آنكه نواد[ ه ]هاى دخترى بعد از انقراض دخترها ، داخل در موقوف عليهم نمىباشند (7) و به اولاد ذكور ثلاثه بايد منفعت تقسيم شود ، و اولاد ذكور نسلاً بعد نسل داخل موقوف عليهم مىباشند ، و از وقف مزبور حصه مىبرند ، و با انقراض نسل به طلبه علوم دينيه به طريق مسطور فوق ، متولى تقسيم نمايد .
[ . ] خامس عشر شهر جمادى الثانيه سنه 1220 .
[ سجلات : ] (8)
[ فراز سند : ]
( صفحه اول ) اداره معارف و اوقاف اصفهان
سواد : ـــ نمره : ـــ مورخه : ـــ ادارهوزارت : ـــ كه اصل آن به نمره : ـــ ثبت شد .
[ رونوشت سجلات : ]
[ سجع ] مهر : « بسم اللّه الرحمن الرحيم » .
2 ) بسم اللّه الرحمن الرحيم و به نستعين ؛ الحمد للّه الواقف على السريرات العالم بصدق النيات و الصلاة و السلام على اشرف الموجودات و آله الطاهرين عن رجس الشبهات . و بعد ، لقد اعترف بوقفية تمام هذه الرقبات الواقف الساعى الى تحصيل الحسنات ، و جرت الصيغة و اخبر بنية التولية حتى افيض عليه آثار الخيرات ، العبد الجانى مؤمن الشريف الكرمانى .
[ سجع ] مهر : « يا امير المؤمنين » .
3 ) بسم اللّه تعالى شأنه ؛ الحمد للّه الذى واقف على الضمائر و السرائر ، و الصلاة و السلام على اشرف الانبياء محمد و آله و سلم تسليما . اما بعد ، لقد اعترف الواقف الموفّق بمضمون هذه الصحيفة كما رقم فيه من البداية الى النهاية لدى .
سجع مهر ، محل مهر لا يقرء .
4 ) هو ؛ مقتضاى عبارت وقفنامه در دو موضع ، در باب قطعه سيم و چهارم و پنجم اين است كه بعد از فوت اولاد اناث منفعت موقوفات ، متعلق به اولاد ذكور مىباشد و هر يك از ذكور كه فوت شوند ، سهم او متعلق به برادر است مادامى كه برادر حىّ است و به اولاد متوفى رجوع ندارد ، و در باب خانه ، اولاد اناث حقى ندارد بعد از فوت مادر ، و منفعت با ذكور اولاد است بعد از فوت اناث . حرّره الجانى 21 من ربيع الثانى 1272 .
سجع مهر ، محل مهر لا يقرء .
5 ) از قرارى كه در ذيل اين نوشته در بيان مصارف نماء قطعه دوم قلمى شده كه چهار سهم از نماء آن را صرف در صوم و صلاة واقف و يك سهم از هشت سهم را از بابت خمس بنى خمس واقف ، تسليم سادات نمايند . وقف قطعه دوم باطل [ و] موقوف از بابت ارث ، عايد به ورثه واقف مىشود . حرّره خادم الشريعة فى الثانى و العشرين من شهر المحرم فى سنه 1255 .
سجع مهر : « محمد باقر بن محمد (9) الموسوى » ؛ و مهر ( ؟ ) عزيز اللّه ولد عبد الرحيم ، ملازم سركار ؛ مهر لا يقرء ؛ على اكبر ، اخ آقا خداداد مزبور ؛ مهر خداداد ، برادر زوجه واقف مزبور ؛ و مهر ( ؟ ) ربيع ، اخ واقف موفق .
6 ) بسم اللّه تعالى ؛ به تاريخ ذيل بر حسب اين وقفنامه تمامى منافع اين سه قطعه كه سيم و چهارم و پنجم است متعلق به عالى حضرت آقا احمد ، ولد مرحوم آقا رضا است كه ولد موجود از اولاد بلاواسطه مرحوم واقف است . حرّره الحقير فى 6 شهر جمادى الثانيه سنه 1272 .
7 ) مجملاً مشار اليه بر حسب اين وقفنامه ، بالفعل متولى و موقوف عليه است و منافع اين قطعات متعلق به مشار اليه يعنى آقا احمد است ، فى التاريخ ، خانهها يعنى دو دست خانه كه مرقوم شده است داخل وقف است .
سجع دو مهر لا يقرء .
8 ) آنچه مرقوم فرمودهاند صحيح است ، حرّره فى 6 من ذى حجه 1265 .
سجع مهر : « سيد على الحسينى » .
9 ) وقف خانهها نظر به اطلاق آنچه در توضيح ذيل قلمى شده است كه نوادههاى دخترى بعد از انقراض دخترها داخل موقوف عليهم نمىباشند و به اولاد ذكور ثلاثه بايد منفعت تقسيم شود و اولاد ذكور نسلاً بعد نسل ، داخل موقوف عليهم مىباشند و از وقف مزبور حصه مىبرند ، و با انقراض نسل ، به طلبه علوم دينيه به طريق مسطور فوق متولى تقسيم نمايد ، منقطع الآخر نيست و از اين راه عيبى نخواهد داشت و صحيح خواهد بود در ظاهر رتبت مقدسه آنچه مذكور شد بر فرض تحقق وقف مذكور و ثبوت آن است بر وجه مسطور . و كان ذلك تحريرا بتاريخ 24 شهر ذى القعدة الحرام من سنه 1265 .
سجع مهر : « هو العلى الاكبر » .
10 ) اعترف آقا احمد بوقف ما رقم فى الهامش لدى فى خامس و العشرين من شهر صفر 1268 .
سجع مهر : « اسماعيل عبد الكريم » .
11 ) اعترف آقا احمد بوقف ما رقم فى الهامش لدى فى 25 صفر 1268 .
سجع مهر لا يقرء .
12 ) قد اعترف غب التعريف بالوقف المرقوم و القبض لدى فى 6 من ذى حجه 1269 .
سجع مهر لا يقرء .
13 ) هو ؛ اعترف غبّ التعريف بالوقف المسطور و القبض لدى الخاطى فى سادس من ذ[ ى ] الحجة 1265 .
سجع مهر : « عبده محمد جعفر [ بن ] سيد على الحسينى » .
14 ) آقا احمد اعتراف به وقفيت [ . . . ] نمودند ، العبد المذنب محمد مؤمن اشتهاردى فى 17 شهر ذى حجة الحرام 1265 .
سجع مهر لا يقرء .
15 ) آقا احمد اعتراف به وقفيت نمود فى شهر ذى حجة الحرام 1265 .
16 ) چون عزت آثار ، آقا على محمد ، ملقب به آقا احمد ، ولد مرحوم مغفور آقا رضا واقف احداث عمارت فوقانى و چاه و منبع و حوض دارين و دروب و پنجره و غيره نموده بود در شش دانگ ، يك باب خانه واقعه در محله درب جديد عباس ، محدود به حدود متن كه سابق مشتمل بر سه دست بوده است و الآن دو دست شده است ، خواست كه آن اعيان مستحدثه را وقف نمايد به طريقى كه باقى خانه مسطوره وقف شده بوده است ؛ لهذا حاضر شد آقا على محمد مزبور و وقف صحيح شرعى و حبس مؤبدنمود كل اعيان مستحدثه را به طريق مرقوم در همين وقفنامچه و صيغه شرعيه جارى و واقع شد فى 4 شهر ذى الحجة الحرام سنه 1265 .
17 ) قد اعترف آقا احمد بما رقم فيه اى ما فى الذيل و أن تصرفه بالفعل فيه من باب التولية ، فى 22 شهر رجب سنه 1265 .
سجع مهر .
18 ) جرت الصيغة الوقف فى الهامش لدى فى تاريخ 4 شهر ذى الحجة سنه 1265 .
سجع مهر لا يقرء .
19 ) جرت صيغة (10) الوقف فى الهامش لدى فى تاريخ 4 شهر ذى الحجة سنه 1265 .
20 ) بسمه تعالى ؛ قد اعترف آقا احمد سيّما بما نمى اليه فى الهامش فى 23 شهر رجب 1265 .
سجع مهر لا يقرء .
21 ) وقع الوقف المسطور فى الهامش لدى تحريرا فى تاريخ 4 شهر ذى الحجة الحرام من شهور 1265 .
22 ) سواد مطابق با اصلى است كه دريافت شد و نزد اينجانب است كه در موقع لزوم ابراز شود . امضا محمد حسين رجالى متولى [ . . ] .
[ سجع مهر / بيضوى : ] « محمد حسين » .
23 ) سواد مطابق اصلى است كه مشار اليه [ . . ] و توضيحا آنكه در سه صفحه سواد شد .
7/1/14 ، [ امضا : ] « نورانى » .
[ سجع مهر / چند ضلعى : ] « دفتر معارف و اوقاف اصفهان ، 1312 » .
[ دو تمبر / چهارگوش : ] « وزارت ماليه ، ( نشان شير و خورشيد ) ، دولت عليّه ايران ، 6 قران » .
[ تمبر / چهارگوش : ] « دولت عليّه ايران ، ( نشان شير و خورشيد ) ، [ . ] قران » .
[ سجع دو مهر / چند ضلعى : ] « محاسبات اداره معارف اصفهان ، 1309 » .
[ سجع مهر : ] « اوقاف اصفهان » .
پی نوشت ها :
1) الذاريات : 56 .
2) در متن « المواريث » مندرج است .
3) در متن « يك على » مشهود است .
4) در متن ، اينجا كلمه « صرف » زائد آمده است .
5) در متن « وانگذارد » مشهود است .
6) در متن كلمه « را » زائد آمده است .
7) در متن « نمىباشد » آمده است .
8) سند در سه برگه مىباشد و سجلات عمومى سند فقط در برگه اول درج شده است .
9) در متن كلمه « محمد » خط خورده است .
10) در متن « الصيغة » مشهود است .
