جستاري در زندگي امام صادق عليه السلام

در روز شنبه، هفدهم ربيع الاول سال 83 هجري قمري، در خانه ي امام باقر عليه السلام فرزندي مبارک چشم به جهان گشود که او را «جعفر» ناميدند. هفدهم ربيع الاول که سالروز ولادت پيامبر رحمت، حضرت محمد صلي الله عليه و آله بود نزد اهل بيت عليهم السلام داراي قدر و منزلتي خاص بود. تولد فرزندي که آثار صداقت در چهره ي مبارک او هويدا بود، بر سرور و شادماني آنها افزود.
صابر، فاضل، طاهر و صادق از جمله القاب او مي باشد. مادر بزرگوار آن امام همام، نجيبه جليله جناب فاطمه، ام فروه مي باشد. در فضيلت آن بانوي بزرگوار، همين سخن از امام صادق عليه السلام کافي است که فرمود: «کانت امي ممن آمنت و اتقت و احسنت و الله يحب المحسنين» يعني مادرم، از جمله زناني بود که ايمان آورد و تقوي و پرهيزگاري را اختيار کرد و احسان و نيکوکاري نمود و خداوند متعال نيکوکاران را دوست دارد.
امام صادق عليه السلام با توجه به فرصت به دست آمده در زمان خود، سعي در ترويج و تحکيم مباني و احکام دين مبين اسلام کرد و ثمره اين تلاشها و کوشش ها، غني شده مکتب تشيع مي باشد؛ به گونه اي که اين مذهب به «مذهب جعفري» معروف شد.
پرورش شاگردان و تربيت افرادي که بتوانند در مقابل تهاجمهاي فرهنگي آن زمان از حريم اسلام دفاع کنند، از مهمترين اقدامات آن امام همام به شمار مي رود. مکتب حيات بخش او جرعه نوشان تعاليم دين اسلام را سيراب مي کرد. حتي کساني که خود را بنيانگذار مکتبي مي دانند، افرادي هستند که در درس امام صادق عليه السلام حضور يافتند و از خرمن و علم او خوشه اي چيدند و وامدار شاگردي آن حضرت هستند.

عفو وگذشت

مکارم اخلاقي آن امام عليه السلام، همچون ساير ائمه عليهم السلام، چراغي فروزان فرا راه افراد گمشده، در بيابان تاريک رذيلت ها مي باشد. زهد و ساده زيستي، مدارا با مردم، عفو و گذشت او و ... دعوت عملي آن حضرت به مکارم اخلاق بود، درباره عفو و بخشش آن بزرگوار، نقل شده است که شخصي خدمت آن حضرت رسيد و عرض کرد :«پسر عمويت فلان شخص ، نام شما را برد و هر چه توانست، به شما ناسزا گفت و از شما بدگويي کرد». حضرت به کنيز خود فرمود که آب برايش حاضر کند؛ پس وضو گرفت و مشغول نماز شد. آن شخص مي گويد: «با خود گفتم که حضرت به او نفرين خواهد کرد. [اما ديدم که] آن حضرت دو رکعت نماز خواند و فرمود:
اي پروردگار من! اين حق من بود که بر او بخشيدم! و جود و کرم تو از من بيشتر است؛ پس او را ببخش و به سبب اعمالش او را مؤاخذه نکن و او را به واسطه کردارش، جزا مده و سپس آن حضرت پيوسته بر او دعا مي کرد و از حال او تعجب کردم». (1)
سيره اخلاقي آن بزرگوار، براي شيعيان و پيروانش درس آموز است و کسي مي تواند ادعاي شيعه بودن نمايد، که به سيره و دستورهايش عمل کند.

سفارش به نماز

نماز، رکن و ستون دين اسلام است. انبياء الهي و ائمه عليهم السلام، سعي کردند که انسان ها به وسيله ي رابطه با خداوند متعال، سعادت دنيا و آخرت را نصيب خود کنند. نماز، بهترين جلوه بندگي در مقابل معبود است.
در لحظات آخر زندگي، به فرمان حضرت امام صادق عليه السلام، خويشان جمع شدند تا آخرين سفارش آن امام همام عليه السلام را بشنوند و با نگاه به چهره ي نوراني او، براي ظلمت هاي زندگي، نوري برگزيد. آن حضرت، نگاهي به آنها نمود و فرمود: «ان شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلوه» همانا شفاعت ما به کسي که نماز را سبک بشمرد، نمي رسد. (2)

غروب خورشيد

آن حضرت، در ماه شوال سال 148 هجري قمري در سن شصت و پنج سالگي و به سبب انگور زهرآلود به فرمان منصور دوانيقي به شهادت رسيد و در قبرستان بقيع مدفون گرديد. رزقنا الله زيارته و شفاعته.

پي نوشت :

1. منتهي الامال، شيخ عباس قمي ، ج 2، باب هشتم، در تاريخ امام صادق عليه السلام.
2. همان

منبع: بر گرفته از ماه نامه ي خلق
/س