GCTدر آزمایش خون چیست؟
آزمایش GCT را با نام‌های «آزمایش قند دو مرحله‌ایی بارداری»، «آزمایش گلوکز بارداری» و «آزمایش چالش گلوکز» نیز خواهید شنید. این تست با هدف بررسی قند خون در دوران بارداری انجام می‌شود. با استفاده از نتایج آن می‌توان سلامتی مادر و جنین را بهتر و دقیق‌تر کنترل و بررسی کرد.
زمان انجام آزمایش دیابت بارداری
این آزمایش معمولا ۲۴ تا ۲۸ هفته پس از بارداری انجام می‌شود، اما در صورتی که می‌دانید در خطر بالای ابتلا به دیابت قرار دارید، بهتر است در همان دفعات ابتدایی که پس از مثبت شدن جواب بارداری تان به پزشک مراجعه می‌کنید این تست را انجام دهید.خطر ابتلا به دیابت دوران بارداری با چاقی مفرط و سابقه دیابت در خانواده می‌تواند افزایش یابد. همچنین توجه داشته باشید که نتایج غیر طبیعی این تست می‌تواند نشان از ابتلا به دیابت نوع دو قبل از باردار شدن باشد که قبل از بارداری شناخته نشده بود و دیابت دوران بارداری به حساب نمی‌آید.
بسیاری از خانم‌هایی که مبتلا به دیابت دوران بارداری هستند، فرزندان سالمی به دنیا می‌آورند و ابتلا به این بیماری مبنی بر به دنیا آوردن فرزندان ناقص نیست. البته این موضوع دلیل مناسبی برای انجام ندادن آزمایش قند بارداری نیست؛ زیرا در صورتی که مبتلا به قند دوران بارداری باشید و آن را کنترل نکنید، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات و پیچیدگی‌های جدی در روند بارداری و تولد فرزند شود.
تست غربالگری گلوکز چگونه انجام می شود؟
برای شروع تست غربالگری محلول شکر حاوی 50 گرم گلوکز به شما داده می شود. مزه آن مانند سودا (آب گازدار) خیلی شیرین است که به شکل نوشابه یا اسانس آب پرتغال یا لیمو می نوشید. شما باید آن را در پنج دقیقه میل کنید، در برخی از آزمایشگاه ها آن را به صورت خنک یا همراه با یخ به شما می دهند.پس از یک ساعت از دست شما نمونه خون گرفته می شود تا سطح قند خون شما مشخص شود. هدف تعیین میزان پردازش و تجزیه موثر قند خون توسط بدن است.
اگر میزان قند خون در جواب آزمایش بالا باشد (که معمولا در 15 تا 23 درصد موارد چنین است.) باید برای تشخیص دیابت بارداری آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته را دوباره انجام دهید. خبر خوب اینکه اغلب مادران بارداری که قند آن ها در تست غربالگری بالا نشان داده می شود به دیابت بارداری مبتلا نیستند.
آیا این آزمایش عوارضی دارد؟
برخی از مادران باردار با نوشیدن محلول گلوکز دچار حالت تهوع می شوند و برخی استفراغ می کنند. در صورت استفراغ آزمایش باید در یک روز دیگر و از ابتدا انجام شود. پس اگر بلافاصله پس از نوشیدن محلول گلوکز استفراغ کردید باید برای انجام آزمایش روز دیگری مراجعه کنید.
تفسیر تست چالش گلوکز (GCT)
نتایج آزمایش GCT بر حسب میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) یا میلی مول در لیتر (mmol/L) داده می شود.سطح قند خون زیر 140 میلی گرم در دسی لیتر (7.8 میلی مول در لیتر) استاندارد در نظر گرفته می شود.
سطح قند خون 140 میلی گرم در دسی لیتر (7.8 میلی مول در لیتر) تا کمتر از 190 میلی گرم در دسی لیتر (10.6 میلی مول در لیتر) نشان دهنده نیاز به آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته برای تشخیص دیابت بارداری است.
سطح قند خون 190 (10.6 میلی مول در لیتر) یا بالاتر نشان دهنده دیابت بارداری است. آزمایش بیشتر ممکن است مورد نیاز نباشد.
توجه داشته باشید که برخی از آزمایشگاه‌ها هنگام بررسی دیابت بارداری از حداقل 130 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (7.2 میلی‌مول در لیتر) استفاده می‌کنند، بنابراین برای تفسیر دقیق آزمایش با پزشک خود مشورت کنید.
پس از تشخیص دیابت بارداری
وقتی بعد از انجام آزمایش دیابت بارداری مشخص شد که شخص به این بیماری مبتلاست، معمولا پزشک انجام معاینات مداوم را تجویز می کند، به خصوص در سه ماهه آخر بارداری. در طی این آزمایش ها و معاینات پزشک سطح قند خون بیمار را بررسی می نماید و ممکن است توصیه کند که شخص به طور روزانه سطح قند خون خود را اندازه گیری کند.اگر نتوانید با توصیه های پزشک قند خون تان را در حد نرمال نگهدارید، ممکن است نیاز به انسولین باشد. اگر علاوه بر دیابت بارداری به دیگر بیماری ها و مشکلات دوران حاملگی نیز دچار باشید، بنابر تشخیص پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایش های تکمیلی برای ارزیابی سلامت جنین باشد. در این آزمایشات عملکرد جفت(Placenta) ارزیابی می شود.
جفت اندامی است که وظیفه آن رساندن اکسیژن و مواد غذایی به جنین از طریق وصل کردن جریان خون جنین به جریان خون مادر است. اگر کنترل دیابت بارداری با مشکل مواجه باشد، این مسئله ممکن است بر روی جفت تاثیر منفی داشته و رساندن اکسیژن و مواد غذایی به جنین را به خطر اندازد. همچنین ممکن است آزمایش هایی نیز برای بررسی و ارزیابی سلامت جنین صورت گیرد.
آزمایش قند خون پس از زایمان
پس از زایمان و نیز ۶ تا ۱۲ هفته پس از وضع حمل آزمایش قند خون توسط پزشک صورت می گیرد تا اطمینان حاصل شود که سطح قند خون مادر به میزان طبیعی باز گشته است یا خیر. اگر در این آزمایش ها قند خون طبیعی باشد، که در بیشتر موارد چنین است فرد لازم است حداقل هر سه سال یک بار آزمایشات لازم برای بررسی ابتلا به دیابت را انجام دهد.اگر آزمایش های بعدی نشان دهنده دیابت یا پیش دیابت (پره دیابت، وضعیتی که در آن سطح قند خون بالاتر از میزان طبیعی است اما آنقدر بالا نیست که دیابت محسوب شود) بود، لازم است در خصوص اقدامات لازم به منظور پیشگیری از بروز دیابت و یا کنترل دیابت مشورت نمایید.
چه عواملی باعث دیابت در دوران بارداری می شود؟
- داشتن شاخص توده بدنی 30 یا بالاتر (چاقی)
- کمبود فعالیت بدنی
- دیابت بارداری در بارداری های اولیه
- داشتن یک وضعیت پزشکی مرتبط با پیشرفت دیابت، مانند سندرم متابولیک یا سندرم تخمدان پلی کیستیک
- دیابت در یک خویشاوند خونی
- قبلاً نوزادی با وزن بیش از (4.1 کیلوگرم) به دنیا آورده بود
- زنانی که دیابت بارداری داشته اند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
عوارض دیابت در دوران بارداری
همان طور که گفته شد اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری، نوزادان سالمی به دنیا می آورند. با این حال، بدون مدیریت دقیق، دیابت بارداری می تواند منجر به عوارض بارداری مانند یک بیماری جدی که باعث فشار خون بالا و سایر علائم تهدید کننده زندگی برای مادر و جنین می شود (پره اکلامپسی)، شود.دیابت بارداری همچنین می‌تواند خطر داشتن نوزادی با وزن بیش از حد معمول هنگام تولد را افزایش دهد، که ممکن است خطر آسیب‌های هنگام تولد را افزایش دهد یا باعث زایمان سزارین شود.
در صورت تشخیص دیابت بارداری در شما، می توانید با مدیریت دقیق سطح گلوکز خون خود در طول باقیمانده بارداری از عوارض جلوگیری کنید.
متخصصان زنان و زایمان همچنین توصیه می کنند که زنان مبتلا به دیابت بارداری از 4 تا 12 هفته پس از زایمان تست تحمل گلوکز را به مدت دو ساعت انجام دهند که دیابت نوع 2 را تشخیص می دهد.
