در واقع در سونوگرافی داپلر طول موج مشخصی به رگ تابیده می‌شود و بر اساس سرعت و مسیر حرکت گلبول‌های قرمز در رگ‌ها، سرعت برگشت امواج به دستگاه متغیر خواهد بود. زمانی که این امواج فراصوت به دستگاه بر می‌گردند تصاویر رنگی روی مانیتور ثبت می‌شود.
امواجی که به مبدل نزدیک می‌شوند به رنگ قرمز و امواجی که از آن دور می‌شوند به رنگ آبی دیده می‌شوند. اگر باردار هستید یا قصد دارید که حامله شوید پیشنهاد می کنیم جهت آشنایی با سونوگرافی داپلر و چگونگی تفسیر آن، این مقاله را تا انتها بخوانید.
سونوگرافی داپلر برای چیست؟
سونوگرافی داپلر روشی بی خطر و غیر تهاجمی برای ارزیابی جریان خون در عروق است.
در سونوگرافی داپلر موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند
بررسی عروق کاروتیدبررسی وریدهای اندام ها و لگن از نظر وجود لخته
بررسی شرایین کلیوی و عروق جنینی و جفتی و رحمی و تخمدانی
از آنجایی که بحث ما در این مقاله پیرامون مسائل بارداری است به بررسی سونوگرافی داپلر در عروق جنینی و جفتی و رحمی می پردازیم.
با این روش جریان خون دربند ناف، عروق مغز جنین و رحم مادر بررسی می‌شود و بر اساس آن می توان میزان اکسیژن و مواد مغذی را که در اختیار جنین قرار می گیرد را متوجه شد.
انواع سونوگرافی داپلر در بارداری
سونوگرافی داپلر در دوران بارداری به نوع دستگاه و مرحله بارداری بستگی دارد. در زیر به صورت جزئی آن ها را توضیح خواهیم داد:
سونوگرافی داپلر
این سونوگرافی را می توان به صورت همزمان با سونوگرافی طبیعی انجام داد. رادیولوژیست یک ژل بر روی شکم و ناحیه لگن شما می زند. سپس مبدل سونوگرافی را بر روی معده و لگن می کشد، همانطور که در مورد سونوگرافی شکمی معمولی نیز انجام می شود.
داپلر از طریق واژینال
همانطور که از نام آن پیداست، در اینجا پروب داپلر در داخل واژن قرار گرفته و بصورت مستقیم تصویربرداری می کند. این روش به پزشک کمک می کند بارداری خارج از رحم را بررسی کند.
داپلر جنینی
از این دستگاه برای نظارت بر ضربان قلب نوزاد استفاده می شود.
آمادگی قبل از سونوگرافی داپلر
همانطور که می دانید، آزمایش داپلر در دوران بارداری درست مثل سونوگرافی معمولی است و آمادگی خاصی نیاز ندارد. سونوگرافر ژلی بر روی شکم شما میمالد و دستگاه دستی را به نام پروب ترانس بر روی پوست شما حرکت می دهد. دستگاه سونوگرافی از طریق این پروب امواج صوتی فرکانس بالا را به بدن می رساند. امواج صوتی به طول های مختلف در داخل بدن حرکت می کنند و منعکس می شوند. امواج منعکس شده توسط پروب گرفته شده و به دستگاه فرستاده می شود.سپس دستگاه داده ها را محاسبه می کند و آن را به یک ویدئو از آنچه در داخل رحم شما اتفاق می افتد تبدیل می کند. همچنین می تواند این ویدیو را به یک تصویر تبدیل کند. پزشکان با تجزیه و تحلیل رنگ هایی که روی صفحه نمایش دیده می شوند، نتایج را برای شما توضیح می دهند. اکثر دستگاه های سونوگرافی مدرن دارای عملکرد داپلر هم هستند، بنابراین همه کاری که باید انجام دهند این است که در طول سونوی معمولی، داپلر نیز انجام شود و در مورد سیستم گردش خون جنین اطلاعات لازم را ثبت کنند. اسکن داپلر در عرض چند دقیقه در طول اسکن سونوگرافی معمولی انجام می شود.
تفسیر نتیجه سونوگرافی داپلر در بارداری
همانطو که گفته شد در سونوگرافی داپلر موارد زیر بررسی و به صورت زیر تفسیر می شوند:
بررسی تعداد عروق بند ناف
در حالت نرمال بند ناف به صورت سه رگی (دو شریان و یک ورید) در جنین دیده می‌شود. ولی در 1 مورد از ٢٠٠ بارداری یکی از شرایین بند ناف تشکیل نشده یا تحلیل می‌رود و بند ناف به صورت دو رگ (یک شریان و یک ورید) رویت می‌گردد.
تشخیص چسبندگی غیرطبیعی جفت
تشخیص چسبندگی غیرطبیعی جفت به رحم یکی دیگر از مواردی است که با سونوگرافی کالر داپلر قابل تشخیص است. در این موارد فضاهای عروقی متعدد در داخل جفت و عروق فراوان در حد فاصل بین جفت و رحم مشاهده می‌شود. علاوه بر آن فضای نرمال پشت جفت از بین می‌رود.درنهایت دست اندازی پرزهای جفتی به داخل رحم با دیدن همان فضاهای عروقی متعدد و عروق پل زننده در ضخامت جفت، مطرح کننده چسبندگی غیرطبیعی جفت به رحم می‌باشد.
شریان نافی و بررسی داپلر شرسان مغزی
شریان نافی درواقع نشان دهنده وضعیت عروق بستر جفت می‌باشد و در حالت نرمال جریان خون با مقاومت پایینی دارد. اگر به دلیل بیماری‌های عروقی مادر مانند فشارخون بالا و دیابت بستر نرمال عروقی جفت از بین برود مقاومت شریان نافی بالا رفته و اکسیژن رسانی به جنین مختل می‌شود.
شاخص ضربان شریانی
در حالت طبیعی عروق مغزی جنین جریان خون با مقاومت بالایی دارد. زمانی که اکسیژن رسانی به جنین کم می‌شود برای این که خون کافی به مغز جنین برسد سیستم دفاعی بدن مقاومت عروق مغزی را کاهش می‌دهد و به اصطلاح شاخص ضربان شریانی یا همان PI شریان مغزی میانی کاهش می یابد و این کاهش PI در جنین‌های دچار کاهش رشد اهمیت دارد.
اختلال خون رسانی جنین بر اساس سن بارداری
در سونوگرافی کالر داپلر از دو شاخص یعنی شاخص مقاومتی (RI) و شاخص ضربان شریانی (PI) برای تفسیر استفاده می‌شود. در حالت نرمال در شریان نافی و شرایین رحمی مادر این شاخص‌ها پایین و در شریان مغزی میانی جنین این شاخص‌ها بالا می‌باشد.
ضرورت انجام سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر برای موارد مختلف و در شرایط مختلف تجویز می‌شود. حال به مواردی که پزشک انجام این آزمایش را تجویز می‌کند می پردازیم.
- در زمان بارداری
- اگر مادر باردار سیگار یا مواد حاوی نیکوتین مصرف کند.
- اگر مادر دوقلو یا چند قلو باردار باشد.
- تشخیص چسبندگی جفت
- اگر میزان رشد جنین به کندی انجام شود.
- مادران بارداری که قبلا سقط جنین داشته باشند.
- اگر نوزاد قبلی در بدو تولد مرده باشد.
- اگر شریان بند ناف جنین یا جریان خون عروق خونی بند ناف مشکل داشته باشد.
- اگر حساسیت گروه خونی مادر و جنین (RH) اتفاق افتاده باشد.
- اگر مادر درگیر فشار خون بالا در بارداری یا دیابت بارداری باشد.
- اگر شاخص توده بدنی (BMI) مادر خیلی بالا یا پایین باشد.
- مادرانی که در هفته بیستم بارداری به سندروم گونه سیلی خورده مبتلا شوند.
بطور کلی با مشاهده علائم زیر این سونوگرافی انجام می‌شود
- علائم مشکلات قلبی: تنگی نفس، تورم در پاها یا شکم و خستگی
- علائم بیماری شریانی محیطی (PAD) :تهوع، ضعف در پاها، گرفتگی دردناک در باسن یا عضلات ساق پا در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله، احساس سرما در پاها و تغییر رنگ یا برق شدن پوست پاها
و در صورتی که فرد بیمار یکی از این موارد را داشته باشد:
- سکته کرده باشد.
- به رگ‌های خونی صدمه وارد شده باشد.
- اگر باردار باشد و پزشک تشخیص داده باشد که مادر یا جنین ممکن است مشکل جریان خون داشته باشد.
مزایای سونوگرافی داپلر
- به سرعت، رگ‌ها و جریان‌های متلاطم شناسایی می‌شود.
- اگر در جریان خون و شریان بند ناف جنین مشکلی باشد مشخص می‌کند.
- جهت جریان و شتاب خون را بررسی می‌کند.
- تصویری از جریان خون در شریان‌ها و قلب را نشان می‌دهد.
