سنگ کلیه چیست؟
هنگامی که میزان ادرار در بدن کاهش یابد، مواد معدنی در داخل کلیه به هم می چسبند و همین امر سبب ایجاد سنگ میشود. به سنگ هایی که در کلیه به وجود می آیند، سنگ کلیه گفته می شود. اگر بخواهیم تعریف دقیق تری از سنگ کلیه داشته باشیم به این صورت است که سنگ کلیه رسوبات سختی هستند که از مواد معدنی و نمکی تشکیل میشوند و در دستگاه ادراری ایجاد می میگردند. تشکیل سنگ کلیه در بدن ربطی به سن و سال ندارد و ممکن است در هر سنی آدمی را درگیر خود کند. اما بیشترین میزان درگیری با این عارضه در سن 30 سالگی به بعد دیده میشود. سنگ کلیه سبب ایجاد اختلال در عملکرد کلیه و حتی مجاری ادراری میگردد و مشکلات جدی را برای فرد در پی دارد. رایج ترین انواع سنگ کلیه عبارت اند از:
سنگ های اگزالات کلسیم
سنگ فسفات کلسیم
سنگ های استروویت
سنگ های اسید اوریک
سنگ سیستین
مواد غذایی سنگ ساز در کلیه
عملکرد کلیه ها به این صورت است که مواد زائد بدن را از طریق ادرار دفع می کنند و اگر حجم ضایعات زیاد باشد و ادرار کمتری در کلیه وجود داشته باشد، سبب ایجاد بلورهای اگزالات میگردد. اگزالات اضافی با کلسیم متصل میگردد و موجب ایجاد کریستال در ادرار میشود و همین امر منجر به ایجاد سنگ کلیه اگزالات کلسیم میشود. مواد غذایی که سبب ایجاد سنگهای کلیه می شوند عبارتند از:
اسفناج
اسفناج دارای مقادیری اگزالات محلول و نامحلول می باشد. بر اساس بررسی های انجام شده 100 گرم اسفناج منجمد دارای حدودا 90 میلی گرم کلسیم می باشد. برای پیشگیری از تجمع اگزالات بهتر است که اسفناج به همراه غذاهای غنی از کلسیم استفاده شود.
چغندر
چغندر و پودر چغندر دارای اگزالات فراوانی می باشند و و از این طریق سبب افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه میگردند در نتیجه بهتر است، افرادی که مستعد ایجاد سنگ کلیه یا سنگ صفرا هستند مصرف چغندر را به حداقل رسانده یا از مصرف آن خودداری کنند. یا اگر علاقه شدیدی به خوردن چغندر دارید بهتر است نصف لیوان چغندر پخته مصرف کنید و از نوشیدن آب چغندر به شدت پرهیز کنید.ریواس
ریواس یکی دیگر از سبزیجاتی می باشد که دارای مقادیر بسیار بالای ماده اگزالات است. اگر میخواهید از ریواس استفاده کنید باید میزان اگزالات موجود در آن را کاهش دهید. برای این امر یا باید ریواس را در آب بجوشانید و یا آن را در شیر بپزید.کلم پیچ
یکی دیگر از سبزیجات برگ سبز که دارای مقادیر زیاد از اگزالات است کلم پیچ می باشد که استفاده بیش از حد آن سبب ایجاد سنگ کلیه می شود به همین خاطر، افرادی که مستعد سنگ کلیه هستند باید از خوردن آن به مقدار زیاد خودداری کنند.سیب زمینی شیرین
سیب زمینی شیرین دارای مقادیری اگزالات می باشد، به همین خاطر افرادی که مشکلات کلیوی دارند، باید از خوردن سیب زمینی شیرین خودداری کرده و یا مصرف آن را محدود کنند.بادام زمینی
بادام زمینی که یکی از مواد رایج برای میان وعده به حساب می آید دارای مقادیر بالای اگزالات می باشد.در هر 100 گرم بادام زمینی بو داده حدودا 187.0 میلی گرم اگزالات وجود دارد و تحقیقات نشان می دهد بادام زمینی می تواند سبب نفروپاتی اگزالات شود. این حالت زمانی ایجاد میگردد که رسوبات کریستال اگزالات در کلیه ها شکل می گیرد و منجر به التهاب و آسیب سلول اپیتلیال کلیه می شود.پودر کاکائو
پودر کاکائویی که از دانه های کاکائو ارگانیک به دست می آید، دارای اگزالات کمتری نسبت به پودر کاکائویی است که حاصل دانه های کاکائویی است که به طور رایج رشد می کند. مصرف محصولات فرآوری شده کاکائو باید در افرادی که مستعد ایجاد سنگ در کلیه هستند محدود گردد.بادام درختی
افرادی که از عارضه سنگ کلیه و مشکلات آن رنج می برند باید به طور جدی از مصرف بادام درختی خودداری کنند، زیرا این بادام دارای مقادیر بالای اگزالات محلول و نامحلول است.بادام هندی
مصرف بیش از اندازه بادام هندی به خاطر داشتن مقادیر بالای اگزالات توصیه نمی گردد چرا که سطح اگزالات به واسطه ی مصرف این نوع بادام در بدن افزایش می یابد و سبب بروز مشکل میشود.تمشک
تمشک غنی از اگزالات و ویتامین ث می باشد و همین امر میتواند سبب ایجاد سنگ کلیه در بدن شود.لوبیای سیاه
لوبیای سیاه دارای اگزالات زیادی است. اگر میخواهید از لوبیا سیاه استفاده کنید بهتر است آن را در آب بجوشانید تا میزان اگزالات آن کاهش پیدا کند.مواد غذایی که سنگ کلیه کلسیم فسفات تولید میکنند
زمانی که کلسیم موجود در ادرار با فسفر متصل شود، موجب تشکیل سنگ کلیه فسفات کلسیم میگردد. مواد غذایی که موجب ایجاد سنگهای فسفات کلسیم می شوند عبارتند از:فرآورده های لبنی
شیر، پنیر و دیگر محصولات لبنی موجب ایجاد سنگ کلیه کلسیم فسفات میشوند، بهتر است میزان مصرف لبنیات در بدن را کنترل کرده و با برنامه از آنها استفاده کنید.تخم مرغ
تخم مرغ یکی از منابع پروتئین حیوانی به حساب می آید که می تواند در تشکیل سنگ کلیه فسفات کلسیم نقش زیادی داشته باشد پس بهتر است میزان مصرف تخم مرغ را محدود کنید.
غذاهای دریایی
غذاهای دریایی جزو منابع پروتئینی غنی هستند که می توانند سبب سنگ کلیه فسفات کلسیم شوند در نتیجه بهتر است میزان مصرف آنها را محدود کنید به خصوص اگر از مشکلات سنگ کلیه رنج میبرید.مواد غذایی که سنگ کلیه اسید اوریک پورین تولید میکنند
پورین یک ماده شیمیایی طبیعی می باشد که در بعضی از غذاها یافت میشود و می تواند سبب ایجاد سنگ کلیه اسید اوریک شود. استفاده بیشتر مواد غذایی غنی از پورین موجب ببالا رفتن میزان تولید اسید اوریک شده و ادرار را اسیدی می کند و سبب تشکیل سنگ کلیه می شود. مواد غذایی که باعث ایجاد سنگ های اسید اوریک می شوند عبارتند از :گوشت قرمز
استفاده بیش از اندازه از گوشت قرمز به خاطر مقادیر بالای پورین سطح اسید اوریک را افزایش می دهد و هین امر سبب ایجاد سنگ کلیه و حتی وخیم تر شدن وضعیت سنگ در کلیه میگردد.شیرین کننده های مصنوعی
از شیرین کننده های مصنوعی برای شیرین کردن انواع دسرها، چای ها، نوشیدنی های رژیمی و بسیاری از غذاهای کم کالری استفاده می شود. شاید فکر کنید که این شیرین کننده ها بهتر از قند هستند، اما عوارض جانبی جدی برای سلامتی دارند. یکی از این عوارض کاهش میزان عملکرد کلیه ها می باشد و حتی میتوانند سبب ایجاد سنگ کلیه هم شوند.کافئین زیاد
مصرف بیش از اندازه قهوه، چای و نوشابه سبب ایجاد یک سری بیماری ها نظیر سنگ کلیه و بالا رفتن میزان کلسیم در ادرار میشود. بهتر است میزان مصرف این مواد غذایی را محدود کنید و از آنها به اندازه استفاده کنید.راهکارهایی برای دفع سنگ کلیه
عموما اشخاصی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا می شوند، باید از رژیم غذایی مناسبی را دنبال کنند تا از ابتلای مجدد به بیماری جلوگیری نمایند. رعایت کردن بعضی موارد می تواند در پیشگیری و همچنین درمان سنگ کلیه در منزل تاثیر گذار باشد. مثلا:1. حداقل روزانه ۱۲ لیوان آب بنوشید.
2. مصرف آب مرکبات مثل آب پرتقال را در رژیم غذایی روزانه خود جدی بگیرید و سعی کنید به میزان زیادی از آن استفاده کنید.
3. در هر وعده غذایی حداقل ۳ بار در روز یک غذای سرشار از کلسیم بخورید. ولی به یاد داشته باشید که کلسیم را بیش از اندازه مصرف نکنید.
4. از مصرف گوجه غافل نشوید. استفاده از آب گوجه فرنگی می تواند از تشکیل سنگ کلیه در افراد مستعد پیشگیری کند.
5. از استفاده از پروتئین های حیوانی خوداداری کنید و یا مصرف آنها را به حداقل برسانید.
6. از مصرف غذاهای دارای نمک و شکر زیاد اجتناب کنید.
7. از مصرف غذاها و نوشیدنی های غنی از اگزالات و فسفات دوری کنید.
8.از مصرف هر مواد غذایی و نوشیدنی که سبب کاهش آب در بدن می شود اجتناب کنید.
جمع بندی
سنگ کلیه یکی از مرسوم ترین و دردناک ترین عارضه هایی است که برخی از افراد به آن مبتلا می گردند. مصرف آب و مایعات زیاد بهترین راهکار برای پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه می باشد. اگر شما هم جز افرادی می باشد که با این مشکل دست و پنجه نرم می کنید و از این عارضه رنج میبرید، بهتر است از خوردن خوراکی های مضر برای این بیماری دوری کنید و با رعایت بعضی نکات، خطر ابتلا به سنگ کلیه را در بدن خود کاهش دهید.منبع: راسخون
