عمر طولاني امام عصر (عج) ؛چگونه؟!
يكي از ويژگي‌هاي خاص امام مهدي(عج)، عمر طولاني ايشان است. با توجه به اهميت اين مسئله و پرسش‌هايي كه در اين زمينه مطرح مي‌شود، اين ويژگي را به طور مفصل بررسي مي‌كنيم.(1)
امام صادق عليه السلام فرموده است: خداوند متعال سه ويژگي از سه نفر از پيامبران را در قائم ما قرار داده است: ولادتش را همچون ولادت موسي عليه السلام ، طولاني بودن غيبتش را همچون طولاني بودن غيبت عيسي عليه السلام ، و عمراو را همچون عمر [طولاني] نوح عليه السلام قرار داده است. خداوند به بنده صالح خود (خضر عليه السلام ) عمر طولاني داد تا دليلي بر طولاني بودن عمر او (قائم) باشد.(2)
شيخ مفيد در فصل ششم از كتاب الفصول العشره في الغيبة، شبهه‌هايي درباره طول عمر حضرت را مطرح كرده و از راه‌هاي مختلف، به آنها پاسخ داده است.(4)
شيخ طوسي نيز يك بار در اوايل كتاب الغيبة،(5) و يك‌بار در اواخر اين كتاب، به اين موضوع اشاره كرده است.(6)
1.حضرت آدم عليه السلام 930(7) تا 1030سال(8)
2.حضرت حوا عليه السلام 931 تا 1031سال(9)
3.شيث، پسر آدم 912(10) تا 1040سال(11)
و... .
علي محمدعلي دخيل در كتاب خود، بيش از دويست نفر از دراز عمران تاريخ را كه بين 130 تا 3600 سال عمر كرده‌اند، نام برده است.(12)
باتوجه به فهرست طولاني اسامي افرادي كه در گستره تاريخ، از ابتداي آفرينش تا سده‌هاي اخير، چند برابر عمر متوسط انسان‌ها، زندگي كرده‌اند، نتيجه مي‌گيريم كه داشتن عمر طولاني، امري غير‌ممكن و بي‌سابقه نيست و از نظر عقل و منطق كاملاً قابل تصور است كه امام مهدي(عج) نيز بيش از هزار سال عمر كند.
شهيد سيد محمدباقر صدر در اين زمينه مي‌نويسد:
اگر ما آن نظر علمي را بپذيريم كه مي‌گويد ناتواني و پيري، نتيجه نبرد و كشمكش با عوامل مشخص خارجي است، معنايش اين مي‌شود كه از جنبه نظري، امكان دارد وقتي بافت‌هاي تشكيل‌دهنده جسم انسان را از عوامل تأثيرگذار، دور نگه داريم، حيات طولاني شود و در نهايت بر پديده پيري فايق آيد.
اگر نظريه ديگر را بپذيريم كه مي‌گويد پيري يك قانون طبيعي براي سلول‌ها و بافت‌هاي زنده است، به اين نتيجه مي‌رسيم كه آنها تخم نيستي را با خود حمل مي‌كنند و زماني به مرحله ناتواني و پيري رسيده و در نهايت مي‌ميرند، ولي ما مي‌گوييم: حتي اگر اين نظريه را هم بپذيريم، معنايش اين نيست كه هرگز اين قانون طبيعي انعطاف‌پذير نباشد، بلكه اين قانون بر فرض ثبوت، قانون انعطاف‌پذيري است؛ زيرا ما در زندگي خود مي‌بينيم و دانشمندان در آزمايشگاه‌هاي علمي خود مشاهده مي‌كنند كه پيري يك پديده فيزيولوژي است و وابسته به زمان نيست. گاهي زود فرامي‌رسد و گاهي با فاصله زماني بيشتري آشكار مي‌شود. گاهي فردي بسيار مسن، نشانه‌اي از پيري بر تن ندارد. به اين موضوع، پزشكان هم اعتراف دارند، بلكه دانشمندان توانسته‌اند عملاً از انعطاف‌پذيري اين قانون كه تصور مي‌رود طبيعي باشد، بهره برده و عمر برخي حيوانات را صدها بار نسبت به عمر طبيعي‌شان بيشتر كنند و اين‌كار با ايجاد زمينه‌ها و عواملي بوده است كه كاربرد قانون پيري را به تأخير مي‌اندازد... . درباره «عمر حضرت مهدي(عج) و در پاسخ به ابهامات، بايستي گفت طول عمر براي انسان، از نظر منطق و علم، امري ممكن است و علم تلاش مي‌كند به‌تدريج اين امكان نظري را به امكان عملي تبديل سازد. بنابراين جايي براي بعيد شمردن تحقق اين مسئله براي شخص امام زمان باقي نمي‌ماند، جز اين اعجاب كه چگونه حضرت مهدي(عج) توانسته است بر علم پيشي گيرد و قبل از اينكه دست علم به سطح اين تحول، يعني امكان فعلي برسد، آن حضرت توانسته باشد امكان نظري را به امكان عملي تغيير دهد؟!
اين همانند كسي است كه در كشف داروي بيماري صرع و سرطان، بر علم پيشي گرفته باشد. اگر مشكل همين باشد كه چگونه اسلام ـ اسلامي كه عمر اين رهبر را طراحي كرده است ـ در اين زمينه بر حركت علم پيشي گرفته و چنين تحولي را ايجاد كرده است، جوابش اين است كه اين تنها موردي نيست كه اسلام از كاروان علم پيشي گرفته است. آيا شريعت اسلام، در مجموع، سال‌هاي سال بر حركت علم و تحولات طبيعي فكر انسان پيشي نگرفت؟
آيا شريعت اسلام به طرح شعارهاي زيربنايي درامور اجرايي نپرداخت، كه انسان‌ها پس از گذشت صدها سال، شايستگي رسيدن به آن را يافتند؟ آيا شريعت اسلام قوانيني حكيمانه نياورده است كه انسان تا زمان گذشته نزديك، اسرار علل آن را نمي‌توانست درك كند؟(13)
1. براساس دلايل قطعي و ترديدناپذير، تعداد پيشوايان معصوم از نسل پيامبراكرم صلي الله عليه و آله كه جانشينان آن حضرت به شمار مي‌روند، مشخص و معين است و هرگز از دوازده نفر تجاوز نخواهد كرد.
2. با شهادت امام يازدهم، امام حسن عسكري عليه السلام ، استمرار سلسله ولايت، تنها با وجود امام مهدي(عج) امكان‌پذير خواهد بود.
3. امام مهدي عليه السلام ، تحقق‌بخش وعده الهي، يعني حاكميت قسط و عدل و استقرار حكومت صالحان بر زمين است.
4. با توجه به نكات ياد شده، براي استمرار سلسله امامت و تحقق وعده الهي در حاكميت صالحان، لازم است كه خداوند متعال براساس قدرت بي‌منتهاي خود، عمري طولاني به امام مهدي عليه السلام عطا كند تا آن حضرت بتواند در روز موعود و پس از فراهم شدن زمينه‌هاي لازم، قيام عدالت‌گستر خود را آغاز كند.
بيان شهيد صدر در اين زمينه چنين است:
... معجزه طول عمر، از نظر يك مسلمان كه عقيده خود را از قرآن و سنت برگرفته است، دور از انتظار و منحصر به فرد نيست. مثلاً قانون طبيعت اين است كه جسمي كه حرارت بيشتري دارد، در جسمي كه حرارت كمتري دارد اثر مي‌گذارد تا برسد به جايي كه هر دو يكسان شوند. قاطعيت اين قانون از قانون پيري هم بيشتر است، درحالي‌كه مي‌دانيم اين قانون براي حفظ زندگي حضرت ابراهيم عليه السلام از تأثير افتاد؛ زيرا تنها راه براي نگهداري او بود. وقتي آن حضرت به آتش درافتاد، وحي آمد: «يا نارُ كوني بَرْداً و سَلاماً؛ اي آتش! بر ابراهيم، خنك و سلامت باش.» و ابراهيم، سالم، بدون هيچ گزندي از آتش بيرون آمد! و همچنين است ديگر قوانين طبيعي كه براي شماري از پيامبران و حجت‌هاي الهي در زمين از كار افتاد: دريا براي موسي شكافته شد؛ روميان تصور كردند عيسي را دستگير كرده‌اند. درحالي‌كه اشتباه مي‌كردند؛ پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله درحالي‌كه گروه زيادي از قريش خانه‌اش را در محاصره داشتند و ساعت‌ها در كمين او بودند از خانه بيرون آمد و از ميان آنان گذشت، درحالي‌كه خداوند، وي را از ديد آنها پنهان داشت.
در همه اين نمونه‌ها قانون طبيعت براي حمايت و حفاظت يك شخص از كار مي‌افتد؛ زيرا حكمت الهي اقتضاي زنده ماندن او را داشته است و قانون پيري هم مي‌تواند در زمره يكي از [اين] نمونه‌ها باشد.(14)
1.پيش‌بيني عمر طولاني امام مهدي(عج)
امام صادق عليه السلام فرموده است: خداوند متعال سه ويژگي از سه نفر از پيامبران را در قائم ما قرار داده است: ولادتش را همچون ولادت موسي عليه السلام ، طولاني بودن غيبتش را همچون طولاني بودن غيبت عيسي عليه السلام ، و عمراو را همچون عمر [طولاني] نوح عليه السلام قرار داده است. خداوند به بنده صالح خود (خضر عليه السلام ) عمر طولاني داد تا دليلي بر طولاني بودن عمر او (قائم) باشد.(2)
2.پيشينه گفت‌و گو از عمر طولاني امام مهدي عليه السلام
شيخ مفيد در فصل ششم از كتاب الفصول العشره في الغيبة، شبهه‌هايي درباره طول عمر حضرت را مطرح كرده و از راه‌هاي مختلف، به آنها پاسخ داده است.(4)
شيخ طوسي نيز يك بار در اوايل كتاب الغيبة،(5) و يك‌بار در اواخر اين كتاب، به اين موضوع اشاره كرده است.(6)
3.پاسخ به شبهه طول عمر امام مهدي(عج)
يك ـ شواهد تاريخي از عمرهاي طولاني
1.حضرت آدم عليه السلام 930(7) تا 1030سال(8)
2.حضرت حوا عليه السلام 931 تا 1031سال(9)
3.شيث، پسر آدم 912(10) تا 1040سال(11)
و... .
علي محمدعلي دخيل در كتاب خود، بيش از دويست نفر از دراز عمران تاريخ را كه بين 130 تا 3600 سال عمر كرده‌اند، نام برده است.(12)
باتوجه به فهرست طولاني اسامي افرادي كه در گستره تاريخ، از ابتداي آفرينش تا سده‌هاي اخير، چند برابر عمر متوسط انسان‌ها، زندگي كرده‌اند، نتيجه مي‌گيريم كه داشتن عمر طولاني، امري غير‌ممكن و بي‌سابقه نيست و از نظر عقل و منطق كاملاً قابل تصور است كه امام مهدي(عج) نيز بيش از هزار سال عمر كند.
دوـ امكان علمي عمر طولاني
شهيد سيد محمدباقر صدر در اين زمينه مي‌نويسد:
اگر ما آن نظر علمي را بپذيريم كه مي‌گويد ناتواني و پيري، نتيجه نبرد و كشمكش با عوامل مشخص خارجي است، معنايش اين مي‌شود كه از جنبه نظري، امكان دارد وقتي بافت‌هاي تشكيل‌دهنده جسم انسان را از عوامل تأثيرگذار، دور نگه داريم، حيات طولاني شود و در نهايت بر پديده پيري فايق آيد.
اگر نظريه ديگر را بپذيريم كه مي‌گويد پيري يك قانون طبيعي براي سلول‌ها و بافت‌هاي زنده است، به اين نتيجه مي‌رسيم كه آنها تخم نيستي را با خود حمل مي‌كنند و زماني به مرحله ناتواني و پيري رسيده و در نهايت مي‌ميرند، ولي ما مي‌گوييم: حتي اگر اين نظريه را هم بپذيريم، معنايش اين نيست كه هرگز اين قانون طبيعي انعطاف‌پذير نباشد، بلكه اين قانون بر فرض ثبوت، قانون انعطاف‌پذيري است؛ زيرا ما در زندگي خود مي‌بينيم و دانشمندان در آزمايشگاه‌هاي علمي خود مشاهده مي‌كنند كه پيري يك پديده فيزيولوژي است و وابسته به زمان نيست. گاهي زود فرامي‌رسد و گاهي با فاصله زماني بيشتري آشكار مي‌شود. گاهي فردي بسيار مسن، نشانه‌اي از پيري بر تن ندارد. به اين موضوع، پزشكان هم اعتراف دارند، بلكه دانشمندان توانسته‌اند عملاً از انعطاف‌پذيري اين قانون كه تصور مي‌رود طبيعي باشد، بهره برده و عمر برخي حيوانات را صدها بار نسبت به عمر طبيعي‌شان بيشتر كنند و اين‌كار با ايجاد زمينه‌ها و عواملي بوده است كه كاربرد قانون پيري را به تأخير مي‌اندازد... . درباره «عمر حضرت مهدي(عج) و در پاسخ به ابهامات، بايستي گفت طول عمر براي انسان، از نظر منطق و علم، امري ممكن است و علم تلاش مي‌كند به‌تدريج اين امكان نظري را به امكان عملي تبديل سازد. بنابراين جايي براي بعيد شمردن تحقق اين مسئله براي شخص امام زمان باقي نمي‌ماند، جز اين اعجاب كه چگونه حضرت مهدي(عج) توانسته است بر علم پيشي گيرد و قبل از اينكه دست علم به سطح اين تحول، يعني امكان فعلي برسد، آن حضرت توانسته باشد امكان نظري را به امكان عملي تغيير دهد؟!
اين همانند كسي است كه در كشف داروي بيماري صرع و سرطان، بر علم پيشي گرفته باشد. اگر مشكل همين باشد كه چگونه اسلام ـ اسلامي كه عمر اين رهبر را طراحي كرده است ـ در اين زمينه بر حركت علم پيشي گرفته و چنين تحولي را ايجاد كرده است، جوابش اين است كه اين تنها موردي نيست كه اسلام از كاروان علم پيشي گرفته است. آيا شريعت اسلام، در مجموع، سال‌هاي سال بر حركت علم و تحولات طبيعي فكر انسان پيشي نگرفت؟
آيا شريعت اسلام به طرح شعارهاي زيربنايي درامور اجرايي نپرداخت، كه انسان‌ها پس از گذشت صدها سال، شايستگي رسيدن به آن را يافتند؟ آيا شريعت اسلام قوانيني حكيمانه نياورده است كه انسان تا زمان گذشته نزديك، اسرار علل آن را نمي‌توانست درك كند؟(13)
سه ـ امكان عمر طولاني با اعجاز الهي
1. براساس دلايل قطعي و ترديدناپذير، تعداد پيشوايان معصوم از نسل پيامبراكرم صلي الله عليه و آله كه جانشينان آن حضرت به شمار مي‌روند، مشخص و معين است و هرگز از دوازده نفر تجاوز نخواهد كرد.
2. با شهادت امام يازدهم، امام حسن عسكري عليه السلام ، استمرار سلسله ولايت، تنها با وجود امام مهدي(عج) امكان‌پذير خواهد بود.
3. امام مهدي عليه السلام ، تحقق‌بخش وعده الهي، يعني حاكميت قسط و عدل و استقرار حكومت صالحان بر زمين است.
4. با توجه به نكات ياد شده، براي استمرار سلسله امامت و تحقق وعده الهي در حاكميت صالحان، لازم است كه خداوند متعال براساس قدرت بي‌منتهاي خود، عمري طولاني به امام مهدي عليه السلام عطا كند تا آن حضرت بتواند در روز موعود و پس از فراهم شدن زمينه‌هاي لازم، قيام عدالت‌گستر خود را آغاز كند.
بيان شهيد صدر در اين زمينه چنين است:
... معجزه طول عمر، از نظر يك مسلمان كه عقيده خود را از قرآن و سنت برگرفته است، دور از انتظار و منحصر به فرد نيست. مثلاً قانون طبيعت اين است كه جسمي كه حرارت بيشتري دارد، در جسمي كه حرارت كمتري دارد اثر مي‌گذارد تا برسد به جايي كه هر دو يكسان شوند. قاطعيت اين قانون از قانون پيري هم بيشتر است، درحالي‌كه مي‌دانيم اين قانون براي حفظ زندگي حضرت ابراهيم عليه السلام از تأثير افتاد؛ زيرا تنها راه براي نگهداري او بود. وقتي آن حضرت به آتش درافتاد، وحي آمد: «يا نارُ كوني بَرْداً و سَلاماً؛ اي آتش! بر ابراهيم، خنك و سلامت باش.» و ابراهيم، سالم، بدون هيچ گزندي از آتش بيرون آمد! و همچنين است ديگر قوانين طبيعي كه براي شماري از پيامبران و حجت‌هاي الهي در زمين از كار افتاد: دريا براي موسي شكافته شد؛ روميان تصور كردند عيسي را دستگير كرده‌اند. درحالي‌كه اشتباه مي‌كردند؛ پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله درحالي‌كه گروه زيادي از قريش خانه‌اش را در محاصره داشتند و ساعت‌ها در كمين او بودند از خانه بيرون آمد و از ميان آنان گذشت، درحالي‌كه خداوند، وي را از ديد آنها پنهان داشت.
در همه اين نمونه‌ها قانون طبيعت براي حمايت و حفاظت يك شخص از كار مي‌افتد؛ زيرا حكمت الهي اقتضاي زنده ماندن او را داشته است و قانون پيري هم مي‌تواند در زمره يكي از [اين] نمونه‌ها باشد.(14)
پی نوشت ها :
1.ابراهيم شفيعي سروستاني ،معرفت امام زمان،ج1،صص52-64.
2.شيخ طوسي،کتاب الغيبه ،ص108.
3.کمال الدين و تمام النعمه ،ج2،باب 43،صص533-639.
4.الفصول العشره في الغيبه،مندرج در مؤتمرالعالمي لالفية الشيخ المفيد، ج3،صص91-103.
5.کتاب الغيبه ،صص78-87.
6.همان،صص258-260.
7.تورات،سفر پيدايش ،باب پنجم،بند 5.
8.محمد بن جرير طبري،تاريخ طبري،ج1،صص 81-83.
9.همان،ص84.
10.تورات،سفر پيدايش ،باب پنجم،بند 5.
11.علي بن ابراهيم قمي، تفسير القمي ،ج2،ص243.
12.عيل محمد علي دخيل،الامام المهدي ،صص146-186.
13.سيد محمد باقر صدر،رهبري بر فراز قرون،صص66-69.
14.همان،صص73-75.
