مقدمه:
امام حسین (ع) نماد بزرگترین پاسدار دین و آزادگی است. امام خمینی (ره) سوم شعبان سال ۱۳۵۸ را به مناسبت ولادت امام حسین (ع) روز پاسدار نامیدند. این نامگذاری به پاسداشت جانفشانی های امام حسین (ع) در راه اسلام و همچنین ارج نهادن به سبزپوشان پاسدار در طول تاریخ انقلاب اسلامی است.پاسدارانی که در عرصه های مختلف از مرزهای ایران اسلامی دفاع کرده و در خدمت رسانی به مردم نقش پررنگی دارند. جشن ولادت سرداران کربلا در ۲۶ بقعه متبرکه استان خراسان جنوبی برگزار می شود.
لذا اینکه پاسدار کیست؟ مفهوم پاسداری چیست؟ وپاسداری از خود و خانواده وماهیت و فلسفه وجودی پاسدار و پاسداری به چه معناست؟
و اینکه ایثار و فداکاری؛ چگونه از ویژگی اصلی پاسداران است؟ ودر هنگام خطر مکر و مخالفت با دستورات الهی و پاسداری از دین باید چگونه باید باشد؟ همه مباحثی هستند که در قرآن و کلام معصوم علیهم السلام به این موارد اشاره گردیده است.
پاسداران و حافظان دین و جامعه
پیام امام خمینی (س) به مناسبت میلاد فرخنده سومین پیشوای شیعیان
روز مبارک سوم شعبان المعظم را که روز طلیعه پاسدار و پاسداری از مکتب مترقی اسلام است، به عموم هم میهنان و بخصوص پاسداران انقلاب اسلامی تبریک عرض [می کنم ] و بحق باید این روز معظم را «روز پاسدار» بنامیم. روز ولادت با سعادت بزرگ پاسدار قرآن کریم و اسلام عزیز است.پاسداری که هر چه داشت در راه هدف اهدا کرد و اسلام عزیز را از پرتگاه انحراف رژیم طاغوتی بنی امیه نجات داد. رژیم منحط بنی امیه می رفت تا اسلام را رژیم طاغوتی، و بنیانگذار اسلام را بر خلاف آنچه بوده معرفی کند.
هان، ای پاسداران عصر حاضر و انقلاب اسلامی! به امام امت و پاسدار قرآن کریم و اسلام عزیز اقتدا نموده حق پاسداری از انقلاب اسلامی را به خوبی ادا کنید؛ و از این منصب بزرگ، که منصب انبیای عظام و اولیای خداوند تعالی است به خوبی حفاظت کنید.
نکند خدای نخواسته کاری کنید که مقام پاسداری لکه دار شود؛ و مبادا در لباس پاسداری از شما عملی صادر شود که موجب سرشکستگی اسلام باشد و خدای نخواسته گفته شود پاسداران اسلام چون مأموران سازمان (سازمان امنیت کشور (ساواک)) هستند(1)
مفهوم پاسداری
پاسداری معنای گسترده ای دارد؛ پاسداری از مرزها، پاسداری از ارزش ها، پاسداری از جامعه اسلامی، پاسداری از نفس و... .پاسداری گاه با نیروی بازو و گاه با سخن گفتن و بیان حقایق صورت می گیرد. پاسدار انقلاب اسلامی، تنها یک لفظ نیست. یک واقعیت است.
بدین معنا که اگر کسی بخواهد برخلاف مسیر اسلام عملی انجام دهد، وظیفه هر مسلمانی است که از اسلام و ارزش های اسلام پاسداری کند. به تعبیر امام خمینی رحمه الله: «پاسداری از اسلام و قرآن کریم، همان صراط مستقیمی است که در نماز از خدا طلب می کنیم».(2)
بنابراین، پاسدار بودن فقط به داشتن لباس و نشان نظامی نیست. مرزبانان کشور، نیروهای انتظامی، دانشمندان عرصه علم و پژوهشگران، هر یک از کیان و استقلال و شرف کشور دفاع می کنند و پاسدار به شمار می آیند.
پاسدار کیست؟
پاسدار کسی است که در حساسترین لحظه‌های تاریخ، از میان خلق برمی‌خیزد و همچون دژی مستحکم، مردانه و شجاعانه برای رسیدن به حق و حقیقت و حفظ جامعه از سقوط و تباهی، گام برمی‌دارد.این تعریف، به خوبی نقش و جایگاه پاسدار را در جامعه نشان میدهد. پاسدار، نه فقط یک نظامی، بلکه یک انسان فداکار و ایثارگر است که در مواقع بحرانی، برای دفاع از ارزش‌ها و آرمان‌های جامعه، پا به میدان می‌گذارد.
پاسدار، کسی است که در لحظه‌های حساس، از خودگذشتگی نشان میدهد و برای حفظ امنیت و آرامش جامعه، جان خود را نیز فدا میکند. پاسدار، نماد شجاعت، ایثار و فداکاری است.
در تاریخ انقلاب اسلامی ایران، پاسداران نقش بسیار مهمی در حفظ و حراست از انقلاب و دستاوردهای آن داشته‌اند. در دوران دفاع مقدس، پاسداران با رشادت‌های خود، از مرزهای کشور دفاع کردند و در برابر دشمن ایستادند.
پس از جنگ نیز، پاسداران در عرصه‌های مختلف سازندگی و خدمت به مردم، حضور فعال داشته‌اند. امروزه نیز، پاسداران در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، در حال خدمت به مردم و جامعه هستند. پاسداران، همواره در کنار مردم و برای مردم هستند.
بنابراین، می‌توان گفت که پاسدار، کسی است که در هر زمان و مکانی، برای دفاع از حق و حقیقت و حفظ جامعه از خطر، آماده است. پاسدار، نماد ایثار و فداکاری است و همواره در قلب مردم جای دارد.
پاسداری از خود و خانواده
یَا اءَیُّهَا الَّذِینَ اَّمَنُوا قُوا اءَنفُسَکُمْ وَاءَهْلِیکُمْ نَاراً (3) ای کسانی که ایمان آورده اید، خودتان و کسانتان را از آتش دوزخ حفظ کنید.نکات :
1- ایمان داشتن کافى نیست، حفظ و پاسداری آن از خطرات و آسیب‌ها مهم است. پس باید مراقبت کرد.
2- اولین گام در اصلاحات، اصلاح و پاسداری از خود و بستگان و سپس اصلاح و پاسداری از جامعه است. در این آیه، اصلاح خود و بستگان و سپس در آیه نهم، اصلاح جامعه از طریق جهاد با کفّار و منافقان آمده است.
3- ایمان به معاد و دوزخ، نقش مهمى در ایجاد تقوا و اصلاح خود و دیگران دارد. «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ»
4- تربیت و پاسداری دینى فرزندان، بر عهده مدیر خانواده است. 5- نفس انسان، سرکش است و نیاز به حفاظت و پاسداری دارد.
5- اولى‌ترین فرد به حفظ و پاسداری انسان، خود انسان است.
6- تا زنجیر از پاى خود باز نکنیم،و پاسدار خوبی برای خود نباشیم نمى‌توانیم دیگران را آزاد کنیم. خودسازى و پاسداری از شرط موفقیّت در ساختن خانواده و جامعه است (4)
آیات مرتبط با پاسداری از دین و آیین
حفاظت الهی از قرآن کریم«وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» (5) البته ما قرآن را بر تو نازل کردیم و ما هم آن را محققا محفوظ خواهیم داشت.این آیه به صراحت بیان میکند که خداوند خود حافظ و نگهبان قرآن کریم است و از هرگونه تحریف و تغییری مصون می‌دارد. و به عنوان اولین و مهمترین اصل در بحث پاسداری از دین، بر حفاظت الهی از کلام وحی تأکید میکند.
علاوه بر وعده خداوند مبنى بر حفاظت از قرآن، مسلمانان از آغاز، قرآن را حفظ کرده ودر نوشتن وحفظ آن جدّى بودند، حتّى آموزش قرآن را مهریه زنان قرار مى‌دادند، در نمازها مى‌خواندند و کاتبان وحى افراد متعدّد بودند که یکى از آنان حضرت على علیه السلام بود وامامان اهل‌بیت علیهم السلام مردم را به همین قرآن موجود دعوت مى‌کردند.
به علاوه حدیث ثقلین از شخص پیامبر که فرمودند: من دو چیز گرانبها در میان شما مى‌گذارم و مى‌روم؛ یکى قرآن و دیگرى اهلبیتم، که این دو هرگز از هم جدا نمى‌شوند و اگر شما به هر دو تمسک کنید، هرگز گمراه نخواهید شد. گواه دیگرى بر سلامت قرآن است و به راستى مگر مى‌توان گفت رسالت پیامبر ثابت ولى کتابش متغیر است؟!
1- خداوند متعال خود حافظ و نگهبان قرآن کریم است و این کتاب آسمانی را از هرگونه تحریف و تغییری مصون داشته است. این موضوع در آیه «إِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» (6) به صراحت بیان شده است.
2- کلمه «لَحَافِظُونَ» در آیه مذکور، که اسم فاعل و رمز دوام است، نشان میدهد که حفاظت از قرآن کریم دائمی و همیشگی است و تا روز قیامت ادامه خواهد داشت.
3- یکی از امتیازات بزرگ قرآن کریم، مصونیت آن از تحریف است. این موضوع نه تنها در آیات قرآن بلکه در روایات و احادیث اسلامی نیز به آن اشاره شده است.
2- مصونیت قرآن از تحریف، یکی از پیشگویی‌های این کتاب آسمانی است که به حقیقت پیوسته و نشان از حقانیت آن دارد.
4- اگرچه خداوند خود حافظ قرآن است، اما این موضوع نافی مسئولیت مسلمانان در حفظ و پاسداری از این کتاب آسمانی نیست. مسلمانان نیز باید با تلاوت، تدبر و عمل به دستورات قرآن، در حفظ و نشر آن بکوشند.
حفاظت از قرآن کریم، از مهمترین وظایف مسلمانان است. این کتاب آسمانی نه تنها باید از تحریف و تغییر مصون باشد، بلکه باید در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان نیز جاری و ساری باشد. عمل به دستورات قرآن و نشر آموزه‌های آن، از مصادیق بارز پاسداری از این کتاب مقدس است.
مقابله با دشمنان دین
«یُرِیدُونَ أَن یُطْفِئُوا نُورَ اللَّـهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَیَأْبَى اللَّـهُ إِلَّا أَن یُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ» (7) این آیه به توطئه‌های دشمنان برای خاموش کردن نور الهی و نابودی دین اشاره میکند و در مقابل، بر اراده خداوند برای کامل کردن و گسترش دین خود تأکید می‌ورزد.پس این آیه به وظیفه مؤمنان در مقابله با دشمنان دین و خنثی کردن توطئه‌های آنان اشاره دارد که از مصادیق بارز پاسداری از دین است.
1. توطئه دائمی دشمنان
«یُرِیدُونَ» (فعل مضارع) نشان دهنده استمرار و تداوم توطئه‌های دشمنان برای خاموش کردن نور الهی است. پاسداری از دین ایجاب میکند که همواره نسبت به توطئه‌های دشمنان هوشیار باشیم و برای مقابله با آنها آماده باشیم.
2. هدف دشمنان: نابودی دین
«أَن یُطْفِئُوا نُورَ اللَّـهِ» بیانگر هدف نهایی دشمنان، یعنی نابودی دین و خاموش کردن نور هدایت الهی است.پاسداری از دین به معنای دفاع از اصل دین و جلوگیری از نابودی آن توسط دشمنان است.
3. ابزار دشمنان: تبلیغات و جنگ نرم
«بِأَفْوَاهِهِمْ» اشاره به استفاده دشمنان از تبلیغات و جنگ نرم برای رسیدن به اهداف خود دارد.پاسداری از دین شامل مقابله با تبلیغات سوء دشمنان و خنثی کردن توطئه‌های آنها در جنگ نرم نیز می‌شود.
4. بی‌اثر بودن تلاش دشمنان
تشبیه تلاش دشمنان به فوت کردن به خورشید («یُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ») نشان میدهد که این تلاش‌ها همواره بی‌نتیجه بوده و نور الهی همواره پابرجاست. این نکته به مؤمنان امید و انگیزه میدهد که در مسیر پاسداری از دین، از تلاش دشمنان نهراسند و به پیروزی نهایی ایمان داشته باشند.
اراده الهی: تکمیل نور خود
«وَیَأْبَى اللَّـهُ إِلَّا أَن یُتِمَّ نُورَهُ» بیانگر اراده قطعی خداوند برای تکمیل و گسترش نور دین خود است، هرچند دشمنان آن را نپسندند.این نکته تأکید میکند که پاسداری از دین، در واقع همراهی با اراده الهی و تحقق وعده او در پیروزی نهایی دین اسلام است.پس در این آیه از سوره توبه با بیان نکات کلیدی در مورد توطئه‌های دشمنان و اراده الهی، به مؤمنان انگیزه و امید می‌بخشد تا در مسیر پاسداری از دین، ثابت‌قدم باشند و از هیچ تلاشی فروگذار نکنند. این آیه به ما یادآوری میکند که پاسداری از دین، وظیفه‌ای دائمی و همگانی است و نیازمند هوشیاری، آمادگی و عمل به موقع است.
اهمیت خمس در دینداری
«وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّـهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَىٰ وَالْیَتَامَىٰ وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ إِن کُنتُمْ آمَنتُم بِاللَّـهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا یَوْمَ الْفُرْقَانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللَّـهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» (8)و بدانید هر چیزی را که [از راه جهاد یا کسب یا هر طریق مشروعی] به عنوان غنیمت و فایده به دست آوردید [کم باشد یا زیاد] یک پنجم آن برای خدا و رسول خدا (صلی الله علیه وآله) و خویشان پیامبر، و یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان است، .
اگر به خدا و آنچه بر بنده اش روز جدا کننده حق از باطل، روز رویارویی دو گروه [مؤمن وکافر در جنگ بدر] نازل کردیم، ایمان آورده اید [پس آن را به عنوان حقّی واجب به خدا و رسول و دیگر نامبردگان بپردازید]؛ و خدا بر هرکاری تواناست.
این آیه بر اهمیت پرداخت خمس به عنوان یکی از ارکان دینداری تأکید میکند و آن را نشانه صداقت در ایمان می‌داند. این آیه نشان میدهد که پاسداری از دین تنها به انجام عبادات و شعائر محدود نمی‌شود، بلکه شامل عمل به دستورات مالی اسلام و پرداخت حقوق الهی نیز می‌شود.
غلبه اراده الهی بر توطئه‌ها
عبارت «وَاللَّـهُ غَالِبٌ عَلَىٰ أَمْرِهِ» (9) به معنای غلبه اراده و قدرت خداوند بر همه چیز است و هیچ کس نمی‌تواند با او مقابله کند. این عبارت، نقش مهمی در تقویت روحیه مؤمنان در مسیر پاسداری از دین ایفا میکند و به آنها اطمینان میدهد که خداوند همواره پشتیبان و یاور آنها خواهد بود.1. امیدواری به پیروزی نهایی
این عبارت به مؤمنان امید میدهد که در مسیر پاسداری از دین، حتی اگر با مشکلات و چالش‌های بسیاری روبرو شوند، در نهایت پیروزی از آنِ آنها خواهد بود؛ زیرا اراده خداوند بر همه چیز غالب است و هیچ قدرتی نمی‌تواند مانع تحقق آن شود.
2. عدم ترس از دشمنان
این عبارت به مؤمنان شجاعت و اعتماد به نفس می‌بخشد و از آنها می‌خواهد که در برابر دشمنان دین، هراسی به دل راه ندهند؛ زیرا خداوند پشتیبان آنهاست و هیچ توطئه‌ای از سوی دشمنان نمی‌تواند به نتیجه برسد.
3. توکل بر خداوند
این عبارت به مؤمنان یادآوری میکند که در همه حال، باید بر خداوند توکل کنند و از او یاری بخواهند؛ زیرا او تنها قدرت مطلق است و می‌تواند همه مشکلات را برطرف کند.
4. صبر و استقامت
این عبارت به مؤمنان توصیه میکند که در مسیر پاسداری از دین، صبور و استوار باشند و در برابر مشکلات و سختی‌ها، از خود ضعف نشان ندهند؛ زیرا خداوند با صابران است و آنها را در این راه، کمک و یاری خواهد کرد.
5. تحقق وعده‌های الهی
این عبارت به مؤمنان اطمینان میدهد که وعده‌های خداوند در مورد پیروزی نهایی دین اسلام، حتماً محقق خواهد شد و هیچ چیز نمی‌تواند مانع آن شود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز با استناد به همین آیه شریفه و آیات مشابه، همواره بر غلبه اراده الهی و پیروزی نهایی جبهه حق تأکید می‌کنند و به مؤمنان امید و انگیزه می‌بخشند.
رهبر انقلاب می فرمایند امروز دنیای اسلام افق روشنی در مقابل خود مشاهده میکند. دشمنان بزرگ و مستکبران گردن‌کلفت عالم که همه‌ی دنیا در اختیار آنها هست، امروز در مقابل خیزش امتهای مسلمان و بیداری ملتهای مسلمان احساس ناتوانی می کنند؛ راه بر روی آنها بسته است و این نشان‌دهنده‌ی وعده‌ی الهی است که فرمود:
«و لینصرنّ اللَّه من ینصره انّ اللَّه لقویّ عزیز».(10) و فرمود: «و نرید ان نمنّ علی الّذین استضعفوا فی الأرض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین».(11) اینها وعده‌ی الهی است.
و فرمود: «و اللَّه غالب علی أمره».(12) این وعده‌های الهی به برکت بیداری و حرکت مسلمانها بتدریج خود را نشان میدهد.(13)
بیداری اسلامی, وعده‌های الهی
آیات و عبارات ذکر شده در متن، همگی بر اهمیت پاسداری از دین و آیین تأکید دارند و وظایف مختلفی را که بر عهده مؤمنان در این زمینه است، بیان می‌کنند.
از حفاظت از کلام وحی گرفته تا مقابله با دشمنان، عمل به دستورات الهی و توکل بر قدرت لایزال او، همگی از مصادیق پاسداری از دین به شمار می‌روند.
ماهیت و فلسفه وجودی پاسدار و پاسداری
امام خمینی رحمه الله، پاسدار و پاسداری را ادامه زنجیره نبوت و امامت از حضرت آدم علیه السلام تا حضرت محمد صلی الله علیه وآله و از حضرت محمد صلی الله علیه وآله تا امام حسین علیه السلام و از امام حسین علیه السلام تا انقلاب مهدی و برپایی کامل حکومت عدل الهی می داند و پاسدار را پاسدار حق و قرآن و اسلام برمی شمارد.ایشان، پاسداران را سربازان خدا و سربازان امام زمان معرفی می کند. امام خمینی رحمه الله، پاسداری از اسلام را بالاترین پاسداری می داند و آشکارا به پاسداران دستور می دهد که اسلام را حفظ کنند و به نسل آینده انتقال دهند.(14)
فلسفه وجودی سپاه پاسداران، حفظ دست آوردها و اهداف موردنظر انقلاب اسلامی است. انقلابی که ریشه های فساد و وابستگی را قطع و نهال پاک ایمان و استقلال را در کشور و در دل امت ایران، بارور و با رحمت ولایت، آن را آبیاری کرد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوره های گوناگون زمانی، درگیر مبارزه با انواع توطئه ها و تهدیدهای دشمنان بر ضد انقلاب اسلامی بوده و برای خنثی سازی آنها تلاش کرده است. (15)
ارزش و مقام پاسدار و پاسداری
امام خمینی رحمه الله، معمار بزرگ انقلاب، ارزش پاسدارانی را که برای خدا خدمت می کنند، چنین بیان می کند:پاسداران، از ارکان کشور هستند؛ مجاهدانی که هم در پشت جبهه ها و هم در جبهه های نبرد علیه کفار مجاهدت می کنند.پاسداران، همان مجاهدان فی سبیل اللّه هستند که مقامشان بزرگ تر از آن است که گوهر زیبای عمل خود را به عیار پست دنیا محک بزنند. آنان، فرزندان دفاع مقدس و پرچم داران عزت مسلمین و سپر حوادث کشورند.(16)
پاسدار در کلام معصوم علیهم السلام
1- ارزش پاسداری و مرزبانیپیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید:یک روز مرزبانی در راه خدا از یک ماه شب زنده داری و روزه داری بهتر است.(17)
2- چشمان نگهبان
پیامبر اسلام می فرماید:دو چشمند که آتش به آنها نمی رسد: چشمی که از ترس خدا بگرید و چشمی که شبها در راه خدا نگهبانی دهد.(18)
3- پاسداری و دفاع از ما
رسول اکرم (ص ) کسی را که در پاسداری و دفاع از مالش کشته شود، شهید شمرده است ((مَنْ قُتِلَ دُونَ مالِهِ فَهُوَ شَهیدٌ))(19)
آبـرو در اسـلام بـه قـدری ارزشـمـنـد اسـت کـه هـر گـاه امـر دایـر شـود بـیـن حـفـظ مال و آبرو، باید مال را فدای آبرو کرد. همان حضرت می فرماید:
قُوا بِاَمْوالِکُمْ عَنْ اَعْراضِکُمْ.(20) آبرویتان را به وسیله اموالتان حفظ کنید. گـاهـی پـاسـداری، مـحـافـظـت و حـراسـت از نـعـمـتـهـایـی اسـت کـه خـداونـد مـتـعـال در اخـتـیـار انسان قرار داده است و جا دارد که انسان از آنها به عنوان امانتهای الهی محافظت کند. رسول خدا(ص ) می فرماید:
اَحْسِنُوا جِوارَ نِعَمِ اللّهِ لاتَنْفِرُوا فَقَلَّما زالَتْ عَنْ قَوْمٍ فَعادَتْ اِلَیْهِمْ. (21) قـدر نـعـمـتـهـای خـدا را بـدانید و آن را از خود مرانید؛ زیرا کمتر ممکن است نعمتی از قومی زایل شود، سپس به آنان بر گردد.
امام علی (ع ) نیز می فرماید: لَنْ یَقْدِرَ اَحَدٌ اَنْ یُحَصِّنَ النِّعَمَ بِمَثْلِ شُکْرِها. (22) هرگز کسی نمی تواند از نعمتها محافظت و نگهداری کند به [چیزی ] مانند شکر آنها.
گوهر گرانبهای دین و آیین، آرمانها و ارزشهای اسلامی، نعمت انقلاب، ولایت و رهبری از مـهـم تـریـن و ارزنـده ترین این نعمتهاست که شایسته است انسان در حفظ و حراست آنها از جان و مال و آبروی خود مایه بگذارد.
زمانی نیز منظور از پاسداری، محافظت و حراست از مرزها و سرحدّات کشور اسلامی است. مـوضـوع مـقـاله، پاسداری از دین و انقلاب ، نظام مقدس جمهوری اسلامی و مرزهای کشور اسلامی است.
خطر مکر با دستورات الهی و پاسداری از دین
آیه شریفه «وَمَکَرُوا وَمَکَرَ اللَّـهُ ۖ وَاللَّـهُ خَیْرُ الْمَاکِرِینَ» به صراحت بیان میکند که مکر و حیله در برابر خداوند، عاقبتی جز شکست و زیان ندارد.(23)این آیه و داستان‌های مشابه در قرآن و روایات، هشداری جدی به کسانی است که قصد دارند با ترفند و حیله، از انجام وظایف الهی شانه خالی کنند یا به نوعی، دین را دور بزنند.
این آیه به ما می‌آموزد که فریب و حیله در برابر خداوند، در واقع فریبی است که انسان به خودش می‌زند. کسی که فکر میکند با انجام ظاهری برخی از اعمال دینی و عدم رعایت کامل دستورات الهی، می‌تواند خدا را فریب دهد، در حقیقت خود را فریب داده است و از پاداش و رحمت الهی محروم خواهد شد.
مبارزه با ظاغوت برای حفظ دین
1. دعوت انبیا به توحید و مبارزه با طاغوتآیه شریفه «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّهٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّـهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ» (24) به صراحت بیان میکند که هدف از بعثت انبیا، دعوت مردم به پرستش خداوند و دوری از طاغوت بوده است. این نشان میدهد که مبارزه با طاغوت و هرگونه انحراف از توحید، از وظایف اصلی پاسداران دین در طول تاریخ بوده است.
2. طاغوت، مانع بندگی خدا
بسیاری از حاکمان و قدرت‌های جهانی، اگرچه ممکن است ظاهری از دینداری داشته باشند، اما در عمل، طاغوت هستند؛ زیرا مانع از بندگی خالصانه خداوند و اجرای احکام الهی می‌شوند. پاسداران دین وظیفه دارند در برابر چنین طاغوت‌هایی ایستادگی کنند و از حقوق مردم و اجرای عدالت دفاع کنند.
3. اهمیت اجتناب از طاغوت در دینداری
دینداری واقعی، تنها به انجام برخی از شعائر و مناسک محدود نمی‌شود، بلکه شامل اجتناب از طاغوت و هرگونه انحراف از مسیر حق نیز می‌شود. کسی که به طاغوت گرایش داشته باشد، نمی‌تواند بنده واقعی خدا باشد.
4. لزوم روشنگری و امر به معروف و نهی از منکر
امام حسین (ع) با قیام خود در کربلا، نمونه‌ای بارز از مبارزه با طاغوت و احیای امر به معروف و نهی از منکر را به نمایش گذاشتند. پاسداران دین نیز وظیفه دارند با روشنگری و تبیین حقایق، مردم را از خطر طاغوت و انحرافات آگاه کنند و در برابر بی‌عدالتی و ظلم ایستادگی کنند.
پس مبارزه با طاغوت و حفظ دین در برابر انحرافات، از وظایف اصلی پاسداران دین است. این وظیفه، نه تنها در زمان غیبت امام معصوم (ع)، بلکه در همه زمان‌ها و شرایط، بر عهده کسانی است که دغدغه دین و جامعه را دارند. پاسداران دین باید با بصیرت و آگاهی، در برابر طاغوت‌های زمان خود ایستادگی کنند و از حقوق مردم و اجرای عدالت دفاع کنند.
پاسداری از دین، اطاعت کامل از خداوند
پاسداری از دین، تنها به انجام برخی از شعائر و مناسک محدود نمی‌شود، بلکه شامل اطاعت کامل از دستورات خداوند در همه زمینه‌ها می‌شود. کسی که قصد دارد با حیله و ترفند، از انجام برخی از وظایف دینی شانه خالی کند، در واقع به دین خیانت کرده و از مسیر پاسداری از آن خارج شده است.آیه «وَمَکَرُوا وَمَکَرَ اللَّـهُ وَاللَّـهُ خَیْرُ الْمَاکِرِینَ»(25) و داستان‌های مشابه، به ما یادآوری می‌کنند که پاسداری از دین، نیازمند اطاعت کامل از دستورات خداوند و پرهیز از هرگونه حیله و ترفند است. کسانی که قصد دارند با مکر و حیله، از انجام وظایف دینی شانه خالی کنند، در واقع به خود و دین خود خیانت کرده‌اند و از مسیر سعادت و رستگاری دور شده‌اند.
پاسداری از دین، وظیفه‌ای همگانی:
اینطور نیست که حالا ما پاسدار شدیم، بتوانیم هرطور می‌خواهیم استفاده کنیم. یا حتی مثلاً رئیس شدیم، یا روحانی شدیم، یا امام جمعه شدیم، یا وکیل و وزیر و سفیر شدیم، یعنی این پست‌ها برای انسان مصونیت نمی‌آورد.حتی زن پیغمبر، خدا در قرآن به زن پیغمبر می‌گوید: فکر نکنی زن پیغمبر هستید، باید خط ویژه بروید. اگر شما خلاف کنید دو برابر باقی زن‌ها عقوبت دارید. «یَا نِسَاءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِّنَ النِّسَاءِ ۚ» (26) ای زنان پیغمبر! شما با باقی زن‌ها فرق می‌کنید.
«یَا نِسَاءَ النَّبِیِّ مَن یَأْتِ مِنکُنَّ بِفَاحِشَهٍ مُّبَیِّنَهٍ یُضَاعَفْ» (27) اگر شما خلافکار شدید، «یُضَاعَفْ» گناه شما مضاعف است. دو برابر است!
اگر یک روحانی سیگار بکشد، این جرمش بیش از یک کت و شلواری است. این روحانی اگر در مسجد سیگار بکشد، جرمش بیشتر می‌شود.
در مسجد اگر در محراب سیگار بکشد، جرمش بیشتر می‌شود. باید مواظب باشیم، زن و شوهری که با هم مشکل دارند، اگر رو به روی بچه‌ها با هم دعوا کنند و حرف ناروا بزنند، این گناه زن و شوهر بیش از… چون بچه دید که مادرش به پدر چه گفت. یا بابا به مامان چه گفت.
معلم اگر خلاف کند، گناهش بیش از شاگرد است. عالم بیش از غیر عالم است. پیش‌نماز غیر از پس نماز است. یک کسی که… در جمهوری اسلامی اگر به اسم اسلام خلاف کنیم، فردا بگویند: بله، در جمهوری اسلامی ما بپرسیم از سازمان‌های بین‌المللی بپرسیم، بیشترین تخلف در کدام کشور می‌شود.
اگر گفتند کمترین تخلف در ایران شد، الحمدلله! معلوم می‌شود مردم ایران پاسدار هستند. یعنی از دینشان، از تقواشان، از ایمانشان، از شهوتشان، از چشمشان حفظ می‌کنند.
اما اگر دیدیم نه کمترین خلاف در فلان کشور ولی بیشترین خلاف است. الآن اینهایی که تریاک تولید می‌کنند، اینها مسلمان هستند. پاسدار دین هستند. می‌گویند: بله، این منطقه اسلام نشین، مسلمان نشین، تریاک تولید میکند. بیشترین اختلاس کجا می‌شود؟
در دنیا کدام گوشه دنیا جنگل‌ها را بیشتر می‌برند؟ این برگ‌های درخت برای ما اکسیژن ندارد، برای امت اکسیژن می‌سازد. شما برگ‌های درخت‌ها را قطع می‌کنید، خلاف می‌کنید. پاسداری از جنگل‌ها، پاسداری از…
یک کسی را حضرت دید، در یک آبی رفت، غسل میکند. امام فرمود: چرا در این آب غسل می‌کنی؟ این آب آشامیدنی است. در آب آشامیدنی حق غسل کردن نداری.
«لا تفسد علی الناس ماءهم»(28) (از آلوده کردن آب دشمنان بپرهیزید. ) آب مردم را فاسد نکن. بعضی‌ها جارو می‌کنند، زباله‌هایشان را در جوی آب می‌ریزند. خلاف است! حتی داریم آب دهانت را حق نداری در چاه بیاندازی. ممکن است خواسته باشند در آینده از این چاه آب بردارند. آب دهانت را حق نداری در چاه بیاندازی.
در بیابان اگر زیر درختی مردم می‌نشینند و از سایه آن استفاده می‌کنند، آنجا کسی حق ادرار کردن ندارد. پاسداری یک شغل نیست.
همه ما، الآن این پلک پاسدار است. چون این پلک نباشد آدم هی نگاه میکند. نباید به هرچیزی نگاه کرد. من باید از چشمم حفاظت کنم. ممکن است کسی شغلش پاسدار باشد، خوب از کشور پاسداری می‌کنی دستت درد نکند.
غیظ هم که کردی خودت را حفاظت می‌کنی. یا غیظ که کردی هرکار بخواهی می‌کنی. عصبانی شدی هرچه می‌خواهی می‌گویی. حتی در روزه به ما می‌گویند: کسی که روزه می‌گیرد، فقط نباید شکمش روزه باشد. چشمش هم باید روزه بگیرد. همینطور که هرچیزی را نمی‌خوری، هر چیزی را هم نبین و هر کاری را هم نگو. این پاسداری است.
اینکه می‌گویند: شراب حرام است خودش یک پاسداری است. پاسداری از عقل، اگر کسی می‌تواند حفاظت کند او باید مسئول باشد. باید پست را به پاسدار واقعی داد. چون یوسف به پادشاه مصر گفت:
«اجْعَلْنِی عَلَىٰ خَزَائِنِ الْأَرْضِ» (29) مسأله گندم و ارتزاق، رزق مردم را در اختیار من بگذار. چرا؟ برای اینکه من پاسدار هستم. « إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ» حفیظ یعنی پاسدار هستم. من می‌توانم گندم‌ها را طوری جیره‌بندی کنم که در حق کسی اجحاف نشود. ظلم نشود. بلد هستم چه کنم.
1- هیچ مقام و موقعیتی، از جمله پاسداری، ریاست، روحانیت، امامت جمعه، وکالت، وزارت و سفارت، برای انسان مصونیت از خطا و گناه ایجاد نمی‌کند.
2- کسانی که در موقعیت‌های برجسته قرار دارند، در صورت خطا و گناه، مسئولیت مضاعف دارند و عقوبت آنها بیشتر است. برای مثال، گناه زن پیامبر، روحانی، معلم، عالم و... بیشتر از دیگران است.
3- پاسداری از دین شامل حفظ محیط زیست، مانند جنگل‌ها و منابع آب نیز می‌شود. قطع درختان و آلوده کردن آب، خلاف شرع و از مصادیق عدم پاسداری از دین است.
4- مسئولیت‌ها باید به افراد شایسته و پاسدار واقعی دین سپرده شود. حضرت یوسف (ع) با معرفی خود به عنوان فردی "حفیظ" (نگهبان و پاسدار) و "علیم" (دانا)، مسئولیت خزائن زمین را بر عهده گرفت.
5- میزان تخلفات و جرایم در یک جامعه، معیاری برای سنجش میزان پاسداری مردم از دین است. هرچه تخلفات کمتر باشد، نشان‌دهنده پاسداری بیشتر از دین است.
پس پاسداری از دین، وظیفه‌ای همگانی است و شامل همه جوانب زندگی فردی و اجتماعی می‌شود. این امر، نیازمند مراقبت دائمی از رفتار و گفتار، رعایت اخلاق اسلامی، حفظ محیط زیست و پرهیز از هرگونه سوء استفاده از موقعیت‌های اجتماعی و سیاسی است.
پاسداری فقط پاسداری مرز نیست
پاسداری فقط پاسداری مرز نیست. پاسداری یک معنای وسیعی دارد. هر یک از ما پاسداریم نسبت به دیگران. من باید نصیحت بکنم به شما؛ شما به من نصیحت کنید.من به شما بگویم که امروز که روز امتحان است خوب از امتحان بیرون بیایید. شما هم به من همین معنا را بگویید. من به شما عرض کنم که با مظلومها، با زیردستهای خودتان، خوب رفتار کنید؛ عادلانه رفتار کنید. شما هم به من بگویید همۀ ما مسئولیم: کُلُّکُم رَاعٍ و کُلُّکُم مَسؤولٌ(30)
همه مان مثل شبانها هستیم؛ و همه مان مسئول هستیم از این شبانی. همان طوری که می دانید شبان نسبت به آن گوسفندهایی که زیردستش است محبت دارد، آنها را در جایی که علفزار باشد، در جایی که آب خوب باشد، می برد و آنجا تربیت می کند.
همۀ ما نسبت به هم اینطور باید باشیم؛ مثل شبانی که گوسفندهای خودش را با محبت، بدون آزار، تربیت می کند، ما هم اینطور باشیم.
نبادا که یکی از ما خدای نخواسته حالا که آزاد است به آن دوست زیردستش، به آن شخص زیر دستش، تعدی بکند، تجاوز بکند. تعدی و تجاوز عبارت از همانهایی است که اسلام منع کرده است.(31)
لزوم پاسداری از نفس
من امیدوارم که همان طوری که شما پاسدارهای اسلام هستید، پاسداری از خودتان هم بکنید، پاسداری از نفس خودتان بکنید؛ نگذارید نفس سرکشی بکند، هر کاری می خواهد بکند. مهار کنید نفس خودتان را که تابع اسلام باشد. هرچه خدا می خواهد عمل بکنید.(32)ادای حق پاسداری با خدمت عاشقانه
اگر پاسدارهای اسلامی ما پاسداری از خودشان هم بکنند که در این خدمتی که هستند یک خدمت صادقانه، یک خدمت عاشقانه برای اسلام و یک خدمتی که مستقیم در راه اسلام باشد اگر بکنند، اینها پاسداری را حقش را عمل کردند...لهذا شما جوانها که پاسدار جمهوری اسلامی هستید و روحانیون که پاسدار احکام اسلام و قرآن هستند وظیفه تان زیاد و شغلتان شریف. شغل شغل شریف؛ برای اینکه پاسداری از اسلام یک شغل بسیار شریفی است؛ و مسئولیتش هم زیاد است.
باید حفظ کنید این حدود و ثغور اسلامی را. فقط این نباشد که ما پاسدار هستیم، ما هم بگوییم ما روحانی هستیم، شما هم بگویید ما پاسدار، و خدای نخواسته به وظایفی که پاسداران و روحانیون باید عمل بکنند ما یکوقت خدای نخواسته نکنیم. باید همان طوری که مدعی هستیم ما که ما پاسدار هستیم و پاسدار جمهوری اسلام و پاسدار احکام اسلام هستیم،.
باید خودمان ابتدائاً مرزمان همان مرز اسلام باشد، راهمان همان راه مستقیم اسلام باشد؛ تا این ادعای ما پیش خدا قبول بشود. اگر فرض بفرمایید که مردم هم مطلع نشوند که ما برخلاف داریم عمل می کنیم، خدا که می داند؛ در محضر خداست.
در پیشگاه خدا ما نمی توانیم آن وقت ادعا کنیم که ما پاسدار هستیم. برای اینکه ما که خودمان برخلاف موازین اسلام خدای نخواسته عمل بکنیم، بعد بخواهیم ادعا کنیم که ما نگهبان اسلام هستیم، کسی که خودش برخلاف اسلام عمل می کند نمی تواند بگوید من نگهبان هستم؛
یک کسی که خودش دزد است نمی تواند بگوید من نگهبان هستم، من پاسبان هستم. پاسبان وقتی دزد باشد پاسبان نیست؛ دزد است. پاسدار خدای نخواسته اگر برخلاف موازین اسلام باشد، پاسدار نیست. این یک آدمی است که برخلاف اسلام است.(33)
انطباق اعمال پاسداران با اسلام
پاسداری از جمهوری اسلام و مکتب اسلام این است که ما اعمالمان همان طوری که اسلام مقرر فرموده است باشد. اگر اعمال پاسدارهای جمهوری اسلام همان اعمال اسلام باشد، موافق رضای خدا باشد، با بندگان خدا رفتارش رفتار برادرانه باشد، حتی [با ]آنهایی هم که معصیت کار هستند.(34)مسئولیت پاسداران در درگاه خداوند
بنابراین، از من تا آقا، تا همۀ اقشار ملت، الآن پاسداری از اسلام به این معنا[ست ]که همچو پاسداری بکنیم که بهانه دست این اشخاصی که بهانه گیر هستند و جرم من را و جرم شما را پای مکتب حساب می کنند، یک همچو بهانه ای دست اینها ندهیم. از خودمان پاسداری کنیم.بدانیم که ما تحت مراقبت دشمن هستیم؛ تحت مراقبت دوست هستیم؛ تحت مراقبت اولیای خدا هستیم؛ تحت مراقبت خدا هم هستیم. عالم محضر خداست، الآن ما در محضر خدا هستیم. خدا همه جا هست؛ حضور دارد. اگر خلافی بکنیم، در حضور خدا خلاف کردیم؛ در محضر خدا خلاف کردیم.
و با ادعای به اینکه جمهوری اسلامی است و الآن هم رژیم، رژیم جمهوری اسلامی است، اگر خدای نخواسته ما به وظایفی که باید پاسدار عمل کند [عمل نکنیم]، من هم پاسدارم، آقا هم پاسدار است، و شما همه، همۀ ملت اسلام پاسدار اسلامند:
کُلُّکُم رَاعٍ و کُلُّکُم مَسؤول همه باید رعایت بکنند، همه مسئول هستند، اگر بنا باشد که خدای نخواسته در یک قطعه از زمان که حساسترین قطعات زمان است .
بر کشور ما و بر اسلام، اگر خدای نخواسته از پاسدار، چه پاسدار روحانی، که آنها هم همه پاسدارند ـ روحانیون ـ و چه شما آقایان که پاسدار هستید، اگر از این دو قشر پاسدار اشتباه و خطایی واقع بشود، اینهایی که دشمن اند پای اسلام حساب می کنند. دوستها نه، دشمنها پای اسلام حساب می کنند و مکتب ما را می کوبند، و این یک مسئولیت بزرگی است برای همه.(35)
دعای امام سجاد علیه السلام درباره مرزبانان
ـ پروردگار من! مرزهای اسلام را از حمله دشمنان در پناه خود محفوظ بدار و مرزبانان ما را در ایفای وظایفی که به عهده دارند، حمایت کن و عطایا و مواهب خود را درباره آنان تکمیل فرمای. بر شمار سربازان ما که از مرزهای ما پاس می دارند، بیفزای و حربه آنان را بر ضد دشمن کارگر کن و سنگرشان را از آسیب شکست در امان دار و جمعیتشان را هنگام دفاع از پریشانی ایمن ساز و به تدبیر خویش، صفوفشان را به هم پیوند ده و رشته وحدت و وصلتشان را از هم مگسل و هدفشان را همواره یکتا گردان و در سایه صبر و صولت، پیروزشان فرمای و حیله های نظامی شان را همیشه با پیروزی مقرون دار.ـ پروردگارا! جان سربازان ما را که در مرزها خدمت می کنند، با فروغ علم بیفروز و آنچه را نمی دانند، به آنان بیاموز و آنچه را نمی شناسند، به آنان بشناسان و چشمشان را در بینایی توانا گردان تا آن حقایقی را که نمی توان دید، ببینند. در آن هنگام نیز که سربازان ما بر قلب دشمن حمله می آورند، یاد دنیا را از ضمیرشان به در آور تا به دلربایی های فریبنده اش فریب نخورند و خود را نبازند. جمال زیور و زر را در برابرشان از جلوه برانداز تا به هوای زیور و زر به دشمن پشت نکنند و از توش و توان در نمانند...(36)
نتیجه:
1- در آرم سپاه پاسداران، مفهوم "لا" به عنوان نمادی از نفی و نیستی، عمق و ماهیت این نهاد را آشکار می‌سازد. "لا" به معنای نفی همه وابستگی‌ها و تعلقات است و این مفهوم، جوهره اصلی آزادی و استقلال را تشکیل میدهد. آزادی واقعی در رهایی از بند هرگونه غیر خدا و استقلال، ریشه در نفی همه وابستگی‌ها دارد.2. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، برآمده از دل مردم مؤمن و متکی به آنان است. این نهاد، در کنار پیشکسوتان عرصه نظامی، یعنی ارتش جمهوری اسلامی ایران و گردان‌های رزمی - مهندسی جهاد سازندگی، مجموعه‌ای قدرتمند را تشکیل داده است که امروزه به یکی از بزرگترین قدرت‌های نظامی جهان تبدیل شده است.
3. ای پاسداران عصر حاضر و انقلاب اسلامی! شما وارثان راه امام حسین (ع) هستید، همان کسی که به حق، پاسدار حرمت انسانیت و آزادمردی بود. به پاسداران قرآن کریم اقتدا کنید و حق پاسداری از اسلام و انقلاب اسلامی را به شایستگی ادا نمایید. این جایگاه عظیم، جایگاه پیامبران و اولیای خداوند است، پس آن را به درستی پاس بدارید.
4. آنان که از مرگ می‌ترسند، از کربلا رانده می‌شوند. پاسداران، جنگاوران عرصه جهادند که راه حقیقت را از میان آتش و خطر یافته‌اند. آنان ترس را مغلوب ساخته‌اند تا فتوت و مردانگی آشکار شود و به سرچشمه فنا و نیستی راه یابند.
5. امروزه، پاسداران مرز علم و دانش، ایران را به قدرتی هم‌سنگ با بزرگترین قدرت‌های جهان تبدیل کرده‌اند. این قدرت، نه از فناوری پیشرفته یا توسعه اقتصادی، بلکه از نیروی الهی نشأت می‌گیرد که دیر یا زود، همه دنیا را به سوی ما جذب خواهد کرد و پرچم اسلام را بر فراز همه بلندی‌های جهان به اهتزاز در خواهد آورد.
6. جنگ تحمیلی، که آتشی از سوی نمرودیان بود، عرصه‌ای برای شکوفایی استعدادهای رزمی و وجدان‌های بیدار آزادمردان شد. از سوی دیگر، این جنگ، نیرنگ دشمنان و پوشالی بودن قدرت آنان را برملا ساخت. اکنون، ای جوانان دانشمند و غیور ایرانی! نوبت شکوفایی استعدادهای علمی در زمینه فناوری و انرژی هسته‌ای است. آفرین بر شما که چه خوب از مرزهای دانش کشور پاسداری می‌کنید.
7. آمادگی رزمی برای هر زمانی لازم است، اما آنچه اکنون ضروری است، تلاش در عرصه علم و توسعه فناوری و فن‌آوری هسته‌ای است. دانشمندان ایرانی در عرصه فن‌آوری هسته‌ای، از حریم و استقلال و کیان کشور دفاع و پاسداری می‌کنند. ای پاسداران عرصه علم! آیا تنها آمریکایی‌های متمدن می‌توانند فن‌آوری هسته‌ای در اختیار داشته باشند و ما که در جهان سوم، یعنی جهان غیرمتمدن‌ها(!) زندگی می‌کنیم، باید رنج قربانی شدن زیر چکمه‌های ژنرال‌های پنتاگون و نژادپرستان صهیونیست را بر خود هموار کنیم تا نظم اجتماعی لیبرالی که به گفته پوپر، بزرگترین دستاورد بشر است، نابود نشود؟
پی نوشت ها:
1.صحیفه امام؛ ج 8، ص 305 – 306.2.برگرفته از سخنان امام خمینى رحمه الله در جمع عشایر کهنوج و اساتید دانشگاه، 4/3/1358.
3.تحریم: 6.
4.تفسیر نور جلد 10 - صفحه 131.
5. یوسف/12.
6.حجر/9
7. توبه/32
8. انفال/41.
9.یوسف/21
10 . سوره مبارکه الحج آیه ۴۰
11 . سوره مبارکه القصص آیه ۵
12 . سوره مبارکه یوسف آیه ۲۱
13. بیانات در دیدار مسئولان نظام به مناسبت عید فطر(۱۳۸۷/۰۷/۱۰)
14.برگرفته از سخنان امام خمینى رحمه الله در جمع فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، 2/7/1358.
15.مام خمینى رحمه الله، سپاه پاسداران در اندیشه امام خمینى رحمه الله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، 1379،
16.برگرفته از سخنان امام خمینى رحمه الله در جمع مسئولان نهضت سوادآموزى در سراسر کشور، 6/10/1359.
17.ابن ابى جمهور، عوالى اللئالى العزیزیة فى الاحادیث الدینیه، تحقیق: مجتبى عراقى، قم، سیدالشهدا، 1403 ه . ق، ج1، ص 87.
18.ترمذى، سنن الترمذى، تحقیق: احمد محمد شاکر، بیروت، دار احیاء التراث، بى تا، ج 3، ص 96.
19. نهج الفصاحه، ابوالقاسم پاینده ، حدیث 2820.
20. همان، حدیث حدیث 2104.
21. همان، حدیث 97.
22. شرح غررالحکم ، ج 5 ، ص 68.
23.آیه 54 سوره آل عمران.
24. آل‌عمران/54.
25. نحل/36.
26.احزاب/32
27.احزاب/30
28. فروع کافی ، ج۳ ، ص۶۵ ، ح۹
29. یوسف/55
30.صحیح مسلم : ج 3 ص 1459 ح 20 ، سنن أبی داوود : ج 3 ص 130 ح 2928 کلاهما عن ابن عمر . ]
31.صحیفه امام، ج 7، ص 491
32. همان، ج8، ص122
33. همان، ج 8، ص 278ـ280
34. همان، ج 8، ص 379
35. همان، ج 8، ص 388
36.جواد فاضل، صحیفه سجادیه، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1372، چ 16، ص 263.
منابع:
http://www.imam-khomeini.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=25715
http://www.imam-khomeini.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=25715
https://wiki.ahlolbait.comآیه 32 سوره توبه
https://www.balagh.ir/content/11974
https://fa.shafaqna.com/news/292278/
http://www.imam-khomeini.ir/fa/k1
https://www.balagh.ir/content/2658
https://fa.wiki.khomeini.ir/wiki/
https://wiki.ahlolbait.comپاسدار
