صنعت مسگری در شهرهای اصفهان، زنجان، کرمان، شیراز، کاشان و یزد، از دوران اسلامی تاکنون رونق چشمگیری داشته است. در بسیاری از این شهرها، بازاری با عنوان «بازار مسگرها» به هنرمندان این حرفه اختصاص یافته بود. در این بازارها، ده ها مسگر با مهارت و نیروی بازو، انواع ظروف، وسایل و اشیای مسی را می ساختند. هنوز هم می توان در این بازارها آثار برجای مانده از این هنر را مشاهده کرد. همچنین، کشف دو کوره ذوب فلز در محوطه سه هزار ساله «اسپیدژ» در سیستان و بلوچستان نشان می دهد که مردم این منطقه، پیش از تاریخ، در هنر مسگری و فلزکاری مس تجربه و مهارت داشته اند.
مس یکی از قدیمی ترین فلزاتی است که توسط انسان کشف شده و کاربرد وسیعی در ساخت انواع وسایل تزئینی و ظروف پخت و سرو غذا دارد. ظروف مسی به دلیل انتقال حرارت بسیار بالا، پخت یکنواخت غذا را ممکن می کنند و تجربه آشپزی در آن ها بسیار مطلوب است. علاوه بر این، این ظروف خاصیت ضد میکروبی نیز دارند.
امروزه ظروف مس توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرده و خرید آن ها روز به روز افزایش یافته است. این ظروف به دلیل خواص متعدد سلامتی که برای بدن دارند، گزینه ای مناسب برای آشپزی به شمار می روند. از جمله فواید آن ها می توان به تأثیرات ضدافسردگی، ضدسرطان، تقویت سیستم ایمنی بدن و تنظیم هورمون ها اشاره کرد. علاوه بر این خواص درمانی، ظروف مسی با ظاهر منحصر به فرد خود جلوه ای شیک و جذاب به آشپزخانه می بخشند.
با این حال، نکته مهم در استفاده از ظروف مسی، حفظ درخشندگی و تمیزی آنهاست. پس از مدتی استفاده، این ظروف از درخشش اولیه خود فاصله می گیرند و تمیز کردنشان به سادگی امکان پذیر نیست. در ادامه، چند روش کاربردی و مؤثر برای تمیز کردن ظروف مسی ارائه خواهیم داد.
طریقه آماده سازی ظروف مسی برای اولین استفاده
ظروف مسی مانند ظروف چدنی، گرانیتی و تفلون نیازمند مراقبت و آماده سازی خاصی قبل از استفاده هستند. اگر قصد دارید از ظروف مسی استفاده کنید، بهتر است از شعله پخشکن بهره ببرید؛ این کار از تماس مستقیم آتش با ظرف جلوگیری کرده و از آسیب دیدن بدنه جلوگیری می کند.قبل از استفاده، سطح داخلی و خارجی ظرف مسی را با اسفنج و کمی مایع ظرفشویی به خوبی تمیز کنید. سپس یک تا دو لیوان شیر درون ظرف بریزید لازم به ذکر است در صورت عدم دسترسی به شیر، می توانید آب جایگزین کنید و ظرف را روی حرارت کم قرار دهید تا مایع جوش بیاید. پس از جوشیدن، مایع را خالی کرده و ظرف را دوباره با اسفنج و کمی مایع ظرفشویی بشویید.
اکنون ظرف مسی شما آماده استفاده است.
علت سیاه شدن ظروف مسی
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که ظروف مسی تان پس از مدتی استفاده رنگ تیره پیدا کرده و براقیت اولیه خود را از دست داده اند. بدون آشنایی با فلز مس، ممکن است فکر کنید که جنس ظرف تقلبی است و دلتان از این مسئله گرفته شود. اما واقعیت این است که جای نگرانی نیست! با انجام فرآیند سفیدکاری ظروف مسی و استفاده از خدماتی با قیمت مناسب، می توان درخشندگی اولیه این ظروف را دوباره بازگرداند.مس و ظروف مسی ذاتاً خاصیت اکسیداسیون دارند؛ به این معنی که وقتی در معرض رطوبت و هوای نم دار قرار می گیرند، شروع به اکسید شدن می کنند. در آشپزخانه، به دلیل رطوبت بالا، این فرآیند سریع تر اتفاق می افتد و از آنجا که ظروف برای پخت غذا هم استفاده می شوند، تماس بیشتری با رطوبت دارند.
تیره شدن ظروف مسی امری طبیعی است و جای نگرانی ندارد. با استفاده از چند ترفند خانگی یا روش های تخصصی، می توان دوباره درخشندگی اولیه آن ها را بازگرداند. یکی دیگر از دلایل سیاه شدن سریع ظروف مسی، عدم آگاهی از روش صحیح استفاده است. برای مثال، قرار دادن ظروف روی حرارت زیاد و مستقیم می تواند به لایه رویی مس آسیب برساند و باعث کدر شدن آن شود.
ماجرا از این قرار است که مس، یکی از نرم ترین فلزات است و سطح آن به آسانی خراشیده می شود. همین نرمی باعث می شود که مس در تماس با رطوبت و اکسیژن واکنش شیمیایی دهد و کربنات مس با رنگ سبز و تیره روی آن شکل بگیرد؛ همان چیزی که به آن «پتینه» می گویند و همان کدری و سیاهی است که روی مس دیده می شود.
نکته جالب و شگفت آور این است که همین لایه تیره، در واقع نقش محافظت کننده دارد و مانع خوردگی و پوسیدگی لایه زیرین مس می شود. به همین دلیل، ظرف مسی پس از سال ها دفن شدن در خاک، با پرداخت دوباره، دوباره براق و زیبا می گردد.
راهکارهایی برای مقابله با سیاه شدن ظروف مسی
ظروف مسی با زیبایی و کاربرد فراوان خود، بار دیگر جای خود را در خانه ها پیدا کرده اند و امروزه شاهد استفاده از آن ها در پذیرایی، پخت و پز، دکوراسیون هستیم. با این حال، این ظروف نسبت به سایر فلزات نیازمند مراقبت و نگهداری بیشتری هستند و روش تمیز کردن آن ها با سایر ظروف تفاوت دارد.این مطلب برای کسانی نوشته شده است که می خواهند با روش های تمیز کردن و نگهداری ظروف مسی آشنا شوند. خبر خوب این است که تمام راهکارهایی که ارائه می شود ساده و قابل اجرا هستند و احتمالاً شما همین حالا همه ابزار و وسایلی را که نیاز دارید در اختیار دارید.
روش های متعددی برای تمیز کردن مس و بازگرداندن درخشش به ظروف مسی وجود دارد که هرکدام از ترکیبات و تکنیک های خاص خود بهره می برند. در ادامه، تعدادی از بهترین این روش ها معرفی شده اند. پیش از به کارگیری هر یک از این روش ها، بهتر است ظروف مسی را به طور کامل شسته و هرگونه آلودگی و چربی از سطح آن ها پاک شود.
استفاده از سرکه، آرد و نمک
آرد و نمک را به مقدار برابر با هم مخلوط کنید، سپس به تدریج سرکه اضافه کنید تا خمیری یکدست شکل بگیرد. مواد را خوب ترکیب کرده و با قلم مو سطح ظرف مسی را به این خمیر آغشته کنید. پس از حدود ۳۰ دقیقه، خمیر را از ظرف پاک کرده و آن را به طور کامل بشویید.در این ترکیب، سرکه همراه با نمک به عمق سطح ظرف نفوذ می کند و نمک به عنوان یک ساینده عمل می کند. آرد نیز خاصیت سایندگی بالایی دارد و وقتی با سرکه و نمک ترکیب می شود، مخلوطی عالی برای پاک کردن سطح مس ایجاد می کند. این روش بسیار مؤثر است و ظروف مسی را دوباره درخشان و براق می کند.
تمیز کردن ظروف مسی با لیمو و نمک
تمیز کردن ظروف مسی با استفاده از ترکیب لیمو و نمک نیز امکان پذیر است. لیمو به دلیل خاصیت لکه بری بالا، در پاک کردن انواع ظروف کاربرد دارد و ترکیب آن با نمک می تواند لکه های تیره و کدر سطح مس را از بین ببرد. خاصیت اسیدی لیمو همراه با اثر سایندگی نمک، باعث پاک سازی مؤثر سطح ظرف می شود و از خوردگی آن نیز جلوگیری می کند.برای استفاده از این روش، لیمو را به نمک آغشته کرده و بر روی سطح ظرف بکشید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که لکه ها و تیرگی ها به طور کامل پاک شوند.
برق انداختن ظروف مسی با جوش شیرین
یکی از روش های بسیار مؤثر برای تمیز کردن ظروف مسی، استفاده از ترکیب جوش شیرین و سرکه است. برای این کار، کافی است خمیری از این دو ماده بسازید و با قلم مو آن را بر سطح ظرف بمالید. خمیر را به مدت حدود ۳۰ دقیقه روی ظرف نگه دارید و سپس با یک حوله تمیز سطح ظرف را پاک کنید.این روش با خاصیت پاک کنندگی و سایندگی ملایم خود، درخشش اولیه ظروف مسی را دوباره باز می گرداند و به آن ها جلوه ای تازه می بخشد.
تمیز کردن ظروف مسی با جوش شیرین و لیمو
یکی دیگر از روش های مؤثر برای پاک کردن ظروف مسی، استفاده از ترکیب جوش شیرین و لیمو است. جوش شیرین به عنوان ساینده و لیمو به دلیل خاصیت اسیدی، می توانند به عمق سطح ظرف نفوذ کرده و لکه ها و آلودگی ها را از بین ببرند.برای این کار، مقداری جوش شیرین در ظرفی بریزید و آب لیموی تازه را به آن اضافه کنید تا خمیری یکدست حاصل شود. سپس با دستمال یا قلم مو، خمیر را بر سطح ظروف مسی بمالید و اجازه دهید حداقل ۳۰ دقیقه روی سطح باقی بماند. پس از گذشت این زمان، خمیر را به طور کامل پاک کرده و ظرف را بشویید.
تمیز کردن ظروف مسی با سس قرمز
یکی از روش های جالب و مؤثر برای پاک کردن ظروف مسی و بازگرداندن درخشش آن ها، استفاده از سس قرمز است. برای این کار، کافی است سطح ظرف مسی را به طور کامل با سس قرمز بپوشانید و پس از چند دقیقه، با یک دستمال نرم آن را پاک کنید.این روش به دلیل ترکیبات طبیعی موجود در سس، لکه ها و تیرگی های سطح ظرف را از بین می برد و به آن جلوه ای تازه و درخشان می بخشد.
سفید کردن ظروف مسی با اسیدسولفوریک
یکی از روش های بسیار مؤثر برای سفید کردن ظروف مسی، استفاده از اسیدسولفوریک است. توجه داشته باشید که این اسید می تواند به سایر ظروف فلزی آسیب برساند، بنابراین تنها برای مس به کار برده شود. قبل از استفاده، حتماً از دستکش های لاستیکی مقاوم استفاده کرده و دستور العمل های درج شده روی ظرف یا بسته بندی ماده را رعایت کنید.برای استفاده، اسیدسولفوریک را با آب مخلوط کرده و ظرف مسی را درون محلول قرار دهید. محلول شروع به جوشیدن می کند و پس از پایان این فرآیند، ظرف را بهطور کامل بشویید تا کاملاً تمیز و درخشان شود.
رطوبت و ظروف مسی
سطح خارجی ظروف مسی معمولاً قرمز رنگ است و نسبت به رطوبت حساس می باشد. تماس با رطوبت می تواند باعث ایجاد سیاهی روی سطح ظرف شود. بنابراین، بلافاصله پس از تماس ظرف با آب یا هر مایع دیگر، آن را با یک پارچه نرم خشک کنید تا از تغییر رنگ و آسیب دیدن جلوگیری شود.تأثیر غذاهای ترش
پخت غذاهای ترش یا غذاهایی که دارای آب لیمو هستند، به دلیل خاصیت اسیدی، می تواند باعث سیاه شدن داخل ظروف مسی شود. بنابراین بهتر است از پخت این نوع غذاها در ظروف مس خودداری کنید.سیم ظرفشویی دشمن ظروف مسی
شستن ظروف مسی با سیم ظرفشویی باعث سیاه شدن آن ها می شود. برای جلوگیری از این مشکل، همیشه از اسفنج های نرم استفاده کنید.محیط نگهداری ظروف مسی
ظروف مسی بهتر است در محیط خشک نگهداری شوند تا فلز مس کمتر در معرض هوا قرار گرفته و اکسید نشود.استفاده از سلوفان
برای ظروف مسی که کمتر استفاده می شوند، پوشاندن کامل با سلوفان می تواند از تماس آن ها با هوا جلوگیری کرده و از سیاه شدنشان پیشگیری کند.در ادامه رعایت این نکات باعث می شود ظروف مسی دیرتر دچار لکه و تغییر رنگ شوند:
هنگام خرید ظروف مسی، ۲ تا ۳ لیوان شیر و کمی آب درون آن بریزید و بجوشانید. پس از جوشیدن، مایع را خالی کرده و ظرف را به خوبی بشویید.
مس دارای رسانایی حرارتی بسیار بالاست و حرارت را سریع منتقل می کند. بنابراین هنگام پخت غذا، حرارت را ملایم کنید تا روکش قلع داخل ظرف آسیب نبیند.
غذاهای دارای خاصیت اسیدی به سرعت به ظروف مسی آسیب می زنند. بهتر است موادی مانند لیمو یا خورشت های ترش را در مراحل پایانی پخت اضافه کنید.
ظروف مسی دارای روکش قلع هستند و شست و شو با سیم ظرفشویی باعث از بین رفتن این لایه می شود. برای شست و شو، ظرف را ابتدا خیس کرده و سپس با اسکاج نرم بشویید.
اگر داخل ظرف مسی ساییده شده و قلع آن از بین رفت، باید مجدداً قلع کاری شود تا قابلیت استفاده مجدد داشته باشد.
مالیدن روغن گیاهی به سطح ظرف، از سیاه شدن آن جلوگیری می کند.
ظروف مسی را در محیط خشک نگهداری کنید؛ زیرا رطوبت مهم ترین عامل سیاه شدن آن ها است.
منبع: پژوهش راسخون
.jpg "معرفی انواع ورق فولادی؛ مقایسه روش تولید، کاربرد و قیمت")
