چگونه به کودک بياموزيم خود را سرگرم کند؟
نويسنده:ح.خجسته
بچه ها مدت ها قبل ازپاگذاشتن به دوران بزرگسالي فشاررواني را تجربه مي کنند. برخي کودکان مجبورند با مشکلاتي چون کشمکش هاي خانوادگي،طلاق،تغييرات دائمي مدرسه ، همسايه ها ، توافقات مراقبت از کودک،فشار گروه هاي هم سال و بعضي وقت ها حتي با خشونت درخانواده يا جامعه شان دست و پنجه نرم کنند.بيشتر والدين کودکان نوپا آرزو مي کنند که کودکشان بتواند تنهايي،خودش را سرگرم کند. اين خواسته والدين منطقي است،چون کودک نو پا مي تواند اسباب بازي ها را بردارد، با آن ها بازي کند، دنبال توپ بدود و کتاب ورق بزند.نوپاها آموخته اند که مي توانند خودشان کارهايي انجام دهند و اتفاقاً اغلب هم درانجام کارها توسط خودشان پافشاري و سماجت به خرج مي دهند .
با اين همه يک بچه يک ساله همچنان دوست دارد دور و بروالدينش بچرخد،ما مي توانيم به او کمک کنيم که بياموزد چگونه خود را سرگرم کند.جين فوي،متخصص کودکان در کاروليناي شمالي مي گويد:"کودکان نوپا اصولاً نمي توانند براي مدت طولاني به تنهايي بازي کنند".طولاني ترين زماني که مي توانيد از يک بچه يک ساله انتظار داشته باشيد به تنهايي بازي کند چيزي حدود 15دقيقه است،دادن چنين فرصتي به کودک کاري است که به انجام دادنش ،مي ارزد، اين کارتنها به اين دليل نيست که شما فرصت داشته باشيد شام را آماده کنيد يا اتاق را جارو و گردگيري کنيد. دکتر اسکالار متخصص رشد در مرکز مطالعات رشد و يادگيري دانشگاه کاروليناي شمالي در اين باره مي گويد:"تنها بازي کردن، تقويت کننده استقلال ، اعتماد به نفس، خلاقيت ،و مهارت هاي زباني است .اغلب مي بينيم که يک کودک 15ماهه موقعي که تنها بازي مي کند با خود چيزهايي زمزمه مي کند،چنين بازي هايي پايه و اساس رشد مهارت هاي زباني هستند.
دکتراسکالار مي گويد:"قابليت بچه ها براي تنها بازي کردن به حال ووضعيت آن ها هم بستگي دارد،اگربچه گرسنه، خسته يا مريض باشد کمتربه تنها بازي کردن رغبت خواهد داشت. علاوه براين شما از يک نوپاي کمي بزرگ تر هم نمي توانيد انتظار داشته باشيد که مدت طولاني تري تنها بازي کند."
دکتر فوي معتقد است:" يک کودک بيست و دو ماهه که از نظر شناختي و زباني قابليت هاي بيشتري از کودک يک ساله يا 15ماهه دارد تمايل روز افزوني براي کسب استقلال در خود مي بيند،بنابراين بيش از پيش دوست دارد با شکستن حد و مرزهايي که شما وضع کرده ايد آن ها را و شما را امتحان کند و بنابراين کودک نياز بيشتري به توجه و نظارت از نزديک را دارد".
براي افزايش ظرفيت کودکتان در تنها بازي کردن،چهارکلمه را به خاطر بسپاريد:" علاقه ، ايجاد عادت،سازماندهي، و جهت دهي". اول سعي کنيد کودکتان را به فعاليتي مشغول کنيد که به آن واقعاً علاقه دارد،اگر از نظرشما کمي شلوغ کاري اشکالي ندارد به او اجازه دهيد اگر دوست دارد ليوان ها و قاشق ها را جا به جا کند يا لباس ها را از کشوي کمد بيرون بکشد. ژوليت که يک پسر 15ماهه دارد دو کشوي پايين کابينت آشپزخانه را پرازبطري،قاشق و پيمانه هاي پلاستيکي کرده تا هنگامي که او مشغول درست کردن شام است ،پسرش با آن ها مشغول بازي شود و کاري به کار او نداشته باشد.
بنابراين مي بينيم که چطورسرگرم کردن بچه به کار مورد علاقه اش مي تواند او را به سمت تنها بازي کردن سوق بدهد.چنان که گفتيم دومين نکته اي که بايد به ذهن بسپاريد "ايجاد عادت" است.وقتي کودک شما کاملاً مشغول بازي شد،به آرامي کمي دورشويد يا يک مجله به دست بگيريد .وقتي او اسباب بازي به سمت شما مي اندازد تا شما را به بازي بکشاند،به راحتي اسباب بازي را به خودش برگردانيد و جمله کوتاهي درباره بازيش بگوييد و لبخند بزنيد. طي روزها و هفته هاي بعد به تدريج و آرام آرام سعي کنيد فاصله فيزيکي و ذهني خود را از او بيشترکنيد و بيشتر پي کارخودتان باشيد،اما هرگز کودکتان را بدون مراقبت رها نکنيد.دقت داشته باشيد در محلي که کودک مشغول بازي است شيء يا موقعيتي وجود نداشته باشد که امنيت و سلامت کودک را به خطربيندازد.
کودک يک ساله درکي از خطرندارد .نکته ديگري که در اين مورد برشمرديم "سازماندهي " فعاليت کودک بود.پرکردن اطراف کودک ازاسباب بازي هاي جورواجوري که دوست شان دارد منجر به دستپاچگي و گيج شدن او مي شود. به جاي اين کار،هربارتنها يک اسباب بازي در اختيار او بگذاريد و به نوبت اسباب بازي ها را عوض کنيد.تري مي گويد:" من وقتي مي خواهم کتابي بخوانم يا حساب خريد هاي روزانه ام را بکنم؛ازهمين روش استفاده مي کنم،کتابم را به اتاق فرزندم مي برم و آن جا اول عروسک پشمالويش را به او مي دهم، بعد ازچند دقيقه توپ را و بعد از مدتي دو تا کتاب دراختيارش مي گذارم،به اين ترتيب او مرتب مشغول بازي است وبا هر اسباب بازي به نوبت حسابي بازي مي کند و سرگرم مي شود،و من هم به کارم مي رسم.
يک کودک يک ساله نياز به جهت دهي دارد، از اين رو وقتي احساس مي کنيد کودکتان آرام آرام علاقه اش را به بازي با يک اسباب بازي از دست مي دهد،با پرسيدن يک سؤال دوباره او را تحريک کنيد.مثلاً وقتي کودکتان مشغول بازي با بلوک هايش است،درحين اين که مشغول کار خودتان هستيد بدون اين که مستقيماً وارد بازي با او شويد با او صحبت کنيد.مثلاً مي توانيد بگوييد:" عجب! تو سه تا مکعب رو روي هم گذاشتي. مي توني يکي ديگه هم بهشون اضافه کني؟"سعي کنيد برنامه تنها بازي کردن بخشي از برنامه روزانه بچه باشد. کلر لرنر، متخصص رشد کودکان در واشينگتن مي گويد :"کليد تقويت توانايي تنها بازي کردن در بچه ها اين است که با افزايش تدريجي زمان تنها بازي کردن،او را به اين کار عادت دهيد."البته ممکن است اولين تلاش هاي شما براي وادار کردن کودک به تنها بازي کردن بيش از چند دقيقه نتيجه ندهد و کودک پس از دقايقي کوتاه داد و فرياد راه بيندازد و شما را بطلبد،دراين هنگام سعي کنيد سريع به او پاسخ ندهيد، به او فرصتي بدهيد تا خودش با مسأله کنار بيايد،يک زمان مناسب براي ايجاد عادت تنها بازي کردن،بعد از حمام يا ناهاراست،اين زماني است که کودک راضي و خشنود به نظر مي رسد.زمان هايي که خودتان خسته هستيد اين کار را انتخاب نکنيد . دکتر فوي مي گويد:"خستگي و تنشي که شما در درونتان احساس مي کنيد ممکن است در رفتار کودکتان منعکس شود."درضمن به خاطر بسپاريد که اين فرايند هميشه با يک الگو و با يک کيفيت ثابت نخواهد بود. کودکي که يک روز خيلي خودش را به تنهايي سرگرم مي کند،روزبعد ممکن است کاملاً ازاين کارامتناع کند،اما شما بايد تلاش کنيد که فرصت هاي لازم را براي او فراهم کنيد تا تنها بازي کردن را به مرور بياموزد .پيش ازاين که شما فکرش را بکنيد خواهيد ديد که توانسته ايد 15دقيقه تمام به حال خودتان باشيد و کودک کاري به کار شما نداشته و شادمانه خود را در دنياي بازي غرق کرده است !
منبع:نشريه راه کمال ،شماره 33
/ن
با اين همه يک بچه يک ساله همچنان دوست دارد دور و بروالدينش بچرخد،ما مي توانيم به او کمک کنيم که بياموزد چگونه خود را سرگرم کند.جين فوي،متخصص کودکان در کاروليناي شمالي مي گويد:"کودکان نوپا اصولاً نمي توانند براي مدت طولاني به تنهايي بازي کنند".طولاني ترين زماني که مي توانيد از يک بچه يک ساله انتظار داشته باشيد به تنهايي بازي کند چيزي حدود 15دقيقه است،دادن چنين فرصتي به کودک کاري است که به انجام دادنش ،مي ارزد، اين کارتنها به اين دليل نيست که شما فرصت داشته باشيد شام را آماده کنيد يا اتاق را جارو و گردگيري کنيد. دکتر اسکالار متخصص رشد در مرکز مطالعات رشد و يادگيري دانشگاه کاروليناي شمالي در اين باره مي گويد:"تنها بازي کردن، تقويت کننده استقلال ، اعتماد به نفس، خلاقيت ،و مهارت هاي زباني است .اغلب مي بينيم که يک کودک 15ماهه موقعي که تنها بازي مي کند با خود چيزهايي زمزمه مي کند،چنين بازي هايي پايه و اساس رشد مهارت هاي زباني هستند.
دکتراسکالار مي گويد:"قابليت بچه ها براي تنها بازي کردن به حال ووضعيت آن ها هم بستگي دارد،اگربچه گرسنه، خسته يا مريض باشد کمتربه تنها بازي کردن رغبت خواهد داشت. علاوه براين شما از يک نوپاي کمي بزرگ تر هم نمي توانيد انتظار داشته باشيد که مدت طولاني تري تنها بازي کند."
دکتر فوي معتقد است:" يک کودک بيست و دو ماهه که از نظر شناختي و زباني قابليت هاي بيشتري از کودک يک ساله يا 15ماهه دارد تمايل روز افزوني براي کسب استقلال در خود مي بيند،بنابراين بيش از پيش دوست دارد با شکستن حد و مرزهايي که شما وضع کرده ايد آن ها را و شما را امتحان کند و بنابراين کودک نياز بيشتري به توجه و نظارت از نزديک را دارد".
براي افزايش ظرفيت کودکتان در تنها بازي کردن،چهارکلمه را به خاطر بسپاريد:" علاقه ، ايجاد عادت،سازماندهي، و جهت دهي". اول سعي کنيد کودکتان را به فعاليتي مشغول کنيد که به آن واقعاً علاقه دارد،اگر از نظرشما کمي شلوغ کاري اشکالي ندارد به او اجازه دهيد اگر دوست دارد ليوان ها و قاشق ها را جا به جا کند يا لباس ها را از کشوي کمد بيرون بکشد. ژوليت که يک پسر 15ماهه دارد دو کشوي پايين کابينت آشپزخانه را پرازبطري،قاشق و پيمانه هاي پلاستيکي کرده تا هنگامي که او مشغول درست کردن شام است ،پسرش با آن ها مشغول بازي شود و کاري به کار او نداشته باشد.
بنابراين مي بينيم که چطورسرگرم کردن بچه به کار مورد علاقه اش مي تواند او را به سمت تنها بازي کردن سوق بدهد.چنان که گفتيم دومين نکته اي که بايد به ذهن بسپاريد "ايجاد عادت" است.وقتي کودک شما کاملاً مشغول بازي شد،به آرامي کمي دورشويد يا يک مجله به دست بگيريد .وقتي او اسباب بازي به سمت شما مي اندازد تا شما را به بازي بکشاند،به راحتي اسباب بازي را به خودش برگردانيد و جمله کوتاهي درباره بازيش بگوييد و لبخند بزنيد. طي روزها و هفته هاي بعد به تدريج و آرام آرام سعي کنيد فاصله فيزيکي و ذهني خود را از او بيشترکنيد و بيشتر پي کارخودتان باشيد،اما هرگز کودکتان را بدون مراقبت رها نکنيد.دقت داشته باشيد در محلي که کودک مشغول بازي است شيء يا موقعيتي وجود نداشته باشد که امنيت و سلامت کودک را به خطربيندازد.
کودک يک ساله درکي از خطرندارد .نکته ديگري که در اين مورد برشمرديم "سازماندهي " فعاليت کودک بود.پرکردن اطراف کودک ازاسباب بازي هاي جورواجوري که دوست شان دارد منجر به دستپاچگي و گيج شدن او مي شود. به جاي اين کار،هربارتنها يک اسباب بازي در اختيار او بگذاريد و به نوبت اسباب بازي ها را عوض کنيد.تري مي گويد:" من وقتي مي خواهم کتابي بخوانم يا حساب خريد هاي روزانه ام را بکنم؛ازهمين روش استفاده مي کنم،کتابم را به اتاق فرزندم مي برم و آن جا اول عروسک پشمالويش را به او مي دهم، بعد ازچند دقيقه توپ را و بعد از مدتي دو تا کتاب دراختيارش مي گذارم،به اين ترتيب او مرتب مشغول بازي است وبا هر اسباب بازي به نوبت حسابي بازي مي کند و سرگرم مي شود،و من هم به کارم مي رسم.
يک کودک يک ساله نياز به جهت دهي دارد، از اين رو وقتي احساس مي کنيد کودکتان آرام آرام علاقه اش را به بازي با يک اسباب بازي از دست مي دهد،با پرسيدن يک سؤال دوباره او را تحريک کنيد.مثلاً وقتي کودکتان مشغول بازي با بلوک هايش است،درحين اين که مشغول کار خودتان هستيد بدون اين که مستقيماً وارد بازي با او شويد با او صحبت کنيد.مثلاً مي توانيد بگوييد:" عجب! تو سه تا مکعب رو روي هم گذاشتي. مي توني يکي ديگه هم بهشون اضافه کني؟"سعي کنيد برنامه تنها بازي کردن بخشي از برنامه روزانه بچه باشد. کلر لرنر، متخصص رشد کودکان در واشينگتن مي گويد :"کليد تقويت توانايي تنها بازي کردن در بچه ها اين است که با افزايش تدريجي زمان تنها بازي کردن،او را به اين کار عادت دهيد."البته ممکن است اولين تلاش هاي شما براي وادار کردن کودک به تنها بازي کردن بيش از چند دقيقه نتيجه ندهد و کودک پس از دقايقي کوتاه داد و فرياد راه بيندازد و شما را بطلبد،دراين هنگام سعي کنيد سريع به او پاسخ ندهيد، به او فرصتي بدهيد تا خودش با مسأله کنار بيايد،يک زمان مناسب براي ايجاد عادت تنها بازي کردن،بعد از حمام يا ناهاراست،اين زماني است که کودک راضي و خشنود به نظر مي رسد.زمان هايي که خودتان خسته هستيد اين کار را انتخاب نکنيد . دکتر فوي مي گويد:"خستگي و تنشي که شما در درونتان احساس مي کنيد ممکن است در رفتار کودکتان منعکس شود."درضمن به خاطر بسپاريد که اين فرايند هميشه با يک الگو و با يک کيفيت ثابت نخواهد بود. کودکي که يک روز خيلي خودش را به تنهايي سرگرم مي کند،روزبعد ممکن است کاملاً ازاين کارامتناع کند،اما شما بايد تلاش کنيد که فرصت هاي لازم را براي او فراهم کنيد تا تنها بازي کردن را به مرور بياموزد .پيش ازاين که شما فکرش را بکنيد خواهيد ديد که توانسته ايد 15دقيقه تمام به حال خودتان باشيد و کودک کاري به کار شما نداشته و شادمانه خود را در دنياي بازي غرق کرده است !
منبع:نشريه راه کمال ،شماره 33
/ن
