داستان کوه گنبد باز نطنز چیست؟

گنبد باز نطنز از آثار تاریخی کمتر شناخته شده ایران است که معماری فوق‌العاده‌ای دارد. این گنبد شگفت‌انگیز، از مهم‌ترین آثار دوران صفوی به‌شمار می‌رود. در این مطلب قرار است با این اثر تاریخی بیشتر آشنا شویم، همراه ما باشید.
دوشنبه، 21 مهر 1404
تخمین زمان مطالعه:
پدیدآورنده: نیر زارع کابدول
موارد بیشتر برای شما
داستان کوه گنبد باز نطنز چیست؟
گنبدِ باز نطنز، از آثار تاریخی کمترشناخته‌شدهٔ ایران است که معماری فوق‌العاده‌ای دارد. این گنبد شگفت‌انگیز، یکی از مهم‌ترین آثار دوران صفوی به‌شمار می‌رود. داستان‌های بسیاری دربارهٔ گنبد باز نقل شده که هرکدام خواندنی است و باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای داشت؛ چراکه ریشهٔ نام‌گذاری این بنا (وجه تسمیه) از همین داستان‌ها گرفته شده است. در ادامه، همراه ما باشید تا بیشتر با این جاذبهٔ تاریخی دورهٔ شاه عباس صفوی آشنا شوید.


تاریخچه گنبد باز

در روزگار شاه عباس صفوی، مقبره‌ای ساخته شد که امروزه با نام «گنبد باز» در نطنز شناخته می‌شود. وجه تسمیه و داستان‌های پرشماری که دربارهٔ این بنا نقل شده، بسیار شنیدنی است؛ روایت‌هایی که سینه‌ به‌ سینه در میان مردم نطنز جابه‌جا شده و به نسل امروز رسیده است.
شاه عباس برای شکار جانوران بزرگ به مناطق شمالی ایران مانند گرگان و مازندران سفر می‌کرد، اما شکار پرندگان را در اصفهان و پیرامون نطنز مناسب می‌دانست. او علاقه‌ای ویژه به بازهای شکاری داشت؛ تا جایی که سفیران کشورهای گوناگون، از جمله گرجستان و روسیه، بازهای چابک و تربیت‌شده را به او پیشکش می‌کردند.
در میان این پرندگان، بازِی به نام «لَوند» بیش از همه دل شاه عباس را بُرد .لوند به دلیل تیزپروازی و چابکی‌اش، محبوبیت ویژه‌ای یافت. گنبد باز نطنز، در حقیقت یادبود و آرامگاه همین باز شکاری محبوب و قدرتمند است.


مسیرهای دسترسی به گنبد باز نطنز

برای بازدید از این گنبد، دو مسیر اصلی و فرعی وجود دارد:

مسیر اصلی
این مسیر در بخش شمالی واقع شده و با شیبی تند، فاصلهٔ کمی تا شهر نطنز دارد. مسافت این راه تا قله کوه نسبتاً طولانی است و برای پیمودن آن باید حدود ۱۲۰۰ متر پیاده‌روی کنید. از این مسیر، نمای کامل شهر نطنز به‌وضوح قابل مشاهده نیست.

مسیر فرعی
مسیر فرعی از کنار منطقه‌ای کوهپایه‌ای به نام «قدمگاه» می‌گذرد. این مسیر دارای شیبی ملایم‌تر و مسافتی در حدود ۹۰۰ متر است. در حین عبور از مسیر فرعی، نمای زیبا و کاملی از شهر نطنز پیش چشم بازدیدکننده پدیدار می‌شود.


معماری گنبد باز

معماری گنبد باز نطنز از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است. این بنا متشکل از یک گنبد آجری هشت‌ضلعی است که بر سکویی دایره‌شکل بنا شده است. قطر این سکوی دایره‌ای ۱۰ متر و ارتفاع آن بین ۳ تا ۸ متر متغیر است.
ستون‌های نگهدارنده گنبد در فاصله‌ای حدود یک متری از لبه پرتگاه قرار گرفته‌اند و مصالح به‌کار رفته در ساخت بنا، آجر و ملات گچ است.
ورودی‌های گنبد دارای ابعاد استانداردی هستند: ارتفاع ۱۸۰ سانتی‌متر، طول ۱۰۰ سانتی‌متر و عرض ۸۰ سانتی‌متر.
در ضلع شمال غربی گنبد، درگاهی تعبیه شده که از طریق یازده پلهٔ مارپیچ به بخش فوقانی گنبد متصل می‌شود. در سقف فضای داخلی نیز دریچه‌ای مدور طراحی شده که از طریق آن می‌توان هم نمای داخلی ساقه گنبد و هم نمای خارجی آن را مشاهده کرد.


دو روایت دربارهٔ گنبد باز

دربارهٔ گنبد باز نطنز، دو روایت مختلف همواره نقل شده است؛ اما صحت و سنجش اینکه کدام یک از این داستان‌ها به واقعیت نزدیک‌تر است، تاکنون روشن نشده است.

روایت اول
گفته می‌شود روزی که شاه عباس قصد داشت از چشمه‌ای در همان حوالی شکارگاه آب بنوشد، باز لوند مانع او شد. این اتفاق چندین بار تکرار شد تا آنجا که شاه با خشم، دستور کشتن باز را صادر کرد. پس از اجرای دستور، هنگامی که شاه به کنار چشمه رسید، متوجه شد ماری سمی در آب مرده و زهر آن با آب آمیخته شده است. در این لحظه، شاه از فرمان خود سخت پشیمان شد، زیرا فهمید باز با فداکاری جان او را نجات داده است. به دستور وی، بنای یادبودی بر فراز کوه برای گرامیداشت این باز ساخته شد.

روایت دوم
در این نقل، آمده است که شاه عباس به باز لوند علاقه‌ای فراوان داشت. در یکی از سفرها، باز در همین منطقه از دنیا رفت و شاه به پاسداشت یاد او و برای تسکین غم خود، دستور داد مقبره‌ای در آن مکان بسازند.


جمع‌بندی

گنبد باز نطنز، از آثار تاریخی کم نظیر دورهٔ صفویه به‌شمار می‌رود که برای بازدید از آن، باید از کوهی با ارتفاع دو هزار متر صعود کنید. با این حال، اگر عاشق تاریخ و معماری باشید، این صعود در برابر غنای فرهنگی و عظمت تاریخی این بنای بی‌نظیر، ارزش تلاش خود را دارد و بی‌تردید، خستگی راه از تنتان به در خواهد شد.


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط
موارد بیشتر برای شما
پوستر سلام بر فاطمه به خط رقاع و ثلث
پوستر سلام بر فاطمه به خط رقاع و ثلث
در جواب تعریف دیگران چه بگوییم
در جواب تعریف دیگران چه بگوییم
لایه‌ بردار چقدر روی پوست بماند؟
لایه‌ بردار چقدر روی پوست بماند؟
در جواب تعریف از زیبایی چه بگوییم
در جواب تعریف از زیبایی چه بگوییم
آیین اختتامیه چهل و هشتمین دوره مسابقات معارفی قرآن کریم در قم | بیانات سخنرانان مراسم و اسامی برگزیدگان
آیین اختتامیه چهل و هشتمین دوره مسابقات معارفی قرآن کریم در قم | بیانات سخنرانان مراسم و اسامی برگزیدگان
برگزاری کرسی تلاوت فاطمی و کرسی تلاوت مهدوی همزمان با بخش معارفی چهل و هشتمین دوره مسابقات قرآن کریم در حرم حضرت معصومه و جمکران
برگزاری کرسی تلاوت فاطمی و کرسی تلاوت مهدوی همزمان با بخش معارفی چهل و هشتمین دوره مسابقات قرآن کریم در حرم حضرت معصومه و جمکران
چند نما زیبا از چهل و هشتمین دوره مسابقات قرآن کریم بخش معارف قرآن کریم و صحیفه سجادیه و نهج البلاغه به میزبانی قم
چند نما زیبا از چهل و هشتمین دوره مسابقات قرآن کریم بخش معارف قرآن کریم و صحیفه سجادیه و نهج البلاغه به میزبانی قم
جدول تعهدات بیمه تکمیلی دی ۱۴۰۴: پوشش‌ها و جزئیات کامل را ببینید
جدول تعهدات بیمه تکمیلی دی ۱۴۰۴: پوشش‌ها و جزئیات کامل را ببینید
در جواب تشکر از هدیه چه بگوییم
در جواب تشکر از هدیه چه بگوییم
نگاهی متفاوت به فیلم سینمایی "مجنون"
نگاهی متفاوت به فیلم سینمایی "مجنون"
سیره عبادی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها؛ اسوه بندگی و عرفان عملی
سیره عبادی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها؛ اسوه بندگی و عرفان عملی
بالاخره اسفناج را خام بخوریم یا پخته؟
بالاخره اسفناج را خام بخوریم یا پخته؟
اهل بیت علیهم السلام در مرکز توجه قرآن
اهل بیت علیهم السلام در مرکز توجه قرآن
زن در منظومه فکری رهبر انقلاب؛ از الگوی فاطمی تا اقتدار خانواده شهید و نقد تمدن غرب
زن در منظومه فکری رهبر انقلاب؛ از الگوی فاطمی تا اقتدار خانواده شهید و نقد تمدن غرب
افتتاح پروژه انتقال آب دریا به صنایع اصفهان توسط رئیس‌جمهور
play_arrow
افتتاح پروژه انتقال آب دریا به صنایع اصفهان توسط رئیس‌جمهور