آشنایی با بیماری دیابت
دیابت یک بیماری مزمن است که به دلیل اختلال در تولید یا عملکرد هورمون انسولین به وجود میآید. در شرایط طبیعی، لوزالمعده (پانکراس) انسولین ترشح میکند که وظیفهٔ آن کمک به ذخیره و مصرف قند (گلوکز) دریافتی از غذاهاست. این هورمون سطح گلوکز خون را تنظیم میکند.در یک فرد سالم، لوزالمعده به میزان لازم انسولین ترشح میکند. هنگامی که سطح گلوکز خون از حد مشخصی فراتر میرود، این اندام با آزاد کردن انسولین بیشتر، گلوکز را به درون سلولها هدایت میکند و در نتیجه، سطح قند خون کاهش مییابد.
نحوهٔ ایجاد بیماری
دیابت نوع ۱
این نوع دیابت معمولاً در سنین زیر ۲۰ سال آغاز میشود، اما ممکن است در هر گروه سنی دیگری نیز بروز کند. دیابت نوع ۱ یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلولهای تولیدکنندهٔ انسولین (سلولهای بتا) در لوزالمعده (پانکراس) حمله کرده و آنها را از بین میبرد. در نتیجه، بدن توانایی تولید انسولین را از دست میدهد و افراد مبتلا برای کنترل قند خون خود نیازمند تزریق انسولین هستند.
دیابت نوع ۲
در دیابت نوع ۲، بدن در برابر انسولین مقاوم میشود و نمیتواند از آن به طور مؤثر برای انتقال گلوکز به درون سلولها استفاده کند. این مقاومت باعث میشود بدن برای تأمین انرژی، به اجبار به سراغ بافتها، ماهیچهها و اندامها رفته و از منابع دیگر سوخترسانی کند که این فرآیند میتواند به ایجاد مشکلات متعددی بینجامد. این نوع دیابت معمولاً در افراد بالای ۴۰ سال که اضافه وزن دارند شایعتر است، با این حال امکان ابتلا در افرادی با وزن طبیعی نیز وجود دارد.
علائم اولیه بیماری
در مراحل اولیه، دیابت ممکن است کاملاً بدون علامت باشد. بسیاری از بیماران به صورت تصادفی و در پی انجام آزمایشهای معمول یا غربالگری تشخیص داده میشوند. با افزایش قند خون، نشانههای بیماری آشکار میگردد. از شایعترین علائم اولیه میتوان به تکرر ادرار، احساس تشنگی و نوشیدن آب زیاد، گرسنگی مداوم، کاهش وزن ناخواسته علیرغم اشتهای خوب، خستگی مفرط و تاری دید اشاره کرد. بسیاری از بیماران در زمان تشخیص، سالهاست که به دیابت مبتلا بودهاند و حتی ممکن است به عوارض آن نیز دچار شده باشند.توجه: در کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱، علائم معمولاً بهصورت ناگهانی و واضح ظاهر میشوند. این کودکان معمولاً پیش از بیماری، سالم بوده و چاق نیستند. در بزرگسالان، این علائم عموماً به تدریج و در طول زمان بروز پیدا میکنند.
علائمی که خبر از رشد و پیشرفت دیابت می دهد
توجه به علائم دیابت از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا بیتوجهی به آنها میتواند به بروز عوارض جدی منجر شود. در این بخش، قصد داریم نشانههایی را به شما معرفی کنیم که حاکی از پیشرفت این بیماری هستند.
تشنگی بیش از حد
یکی از نخستین نشانههای دیابت، احساس تشنگی مفرط است. قند بالای خون با ایجاد فشار اسمزی، موجب خروج آب از سلولها و در نتیجه احساس کمآبی و تشنگی میشود. از سوی دیگر، کلیهها برای دفع گلوکز اضافی از طریق ادرار، به حجم زیادی آب نیاز دارند که این فرآیند نیز خود به تشنگی بیشتر دامن میزند.به طور معمول، به افراد مبتلا به دیابت توصیه میشود در طول روز بین ۲ تا ۳ لیتر آب بنوشند. اما اگر با نوشیدن مایعات به میزان کافی، همچنان احساس تشنگی غیرعادی دارید، این موضوع را حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
ادرار مکرر
یکی از نشانههای اولیه دیابت، تولید حجم زیاد ادرار است. دلیل این پدیده، تلاش بدن برای دفع گلوکز اضافی از طریق ادرار است. در نتیجه، فرد مبتلا به طور مکرر نیاز به دفع ادرار پیدا میکند.به طور معمول، میانگین دفعات دفع ادرار در مبتلایان به دیابت بین ۷ تا ۸ بار در روز است و در برخی موارد این تعداد حتی به ۱۰ بار نیز میرسد که طبیعی در نظر گرفته میشود .با این حال، اگر احساس میکنید دفعات دفع ادرار شما بیش از حد طبیعی است یا شبها چندین بار برای استفاده از سرویس بهداشتی از خواب بیدار میشوید، حتماً این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
گرسنگی شدید
دیابت میتواند منجر به افزایش غیرقابلکنترل قند خون شود. همزمان، این وضعیت باعث میشود سلولهای بدن نتوانند از گلوکز برای تولید انرژی استفاده کنند .این کمبود انرژی در سطح سلولی، احساس گرسنگی شدیدی را ایجاد میکند. اگر پس از مصرف یک وعده غذایی کامل، باز هم احساس گرسنگی میکنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
خستگی
در بیماری دیابت، با وجود قند خون بالا، سلولهای بدن نمیتوانند از این قند به عنوان منبع انرژی استفاده کنند. این ناتوانی در تأمین انرژی مورد نیاز سلولها منجر به احساس خستگی مداوم و عمیقی در فرد میشود. از سوی دیگر، تکرر ادرار نیز با مختل کردن خواب شبانه، این خستگی را تشدید میکند.تفاوت اساسی بین خستگی عادی و خستگی ناشی از دیابت در این است که خستگی معمولی پس از استراحت برطرف میشود، در حالی که خستگی مرتبط با دیابت حتی با خواب و استراحت کافی نیز بهبود نمییابد. در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک ضروری است.
تاری دید
بر اساس مطالعات، سطح بالای گلوکز خون بر بافتهای چشمی تأثیر منفی گذاشته و به عدسی چشم آسیب میرساند. این آسیب، توانایی تمرکز بینایی را کاهش داده و منجر به تاری دید میشود. علاوه بر این، دیابت میتواند موجب تشکیل رگهای خونی جدید در شبکیه شود که در صورت عدم درمان، به عارضهای جدیتر به نام "رتینوپاتی دیابتی" تبدیل شده و حتی ممکن است به نابینایی منجر شود.چنانچه همراه با دیابت، هرگونه مشکل بینایی از جمله تاری دید را تجربه میکنید، ضروری است در سریعترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید تا علت آن تشخیص داده شده و از آسیبهای بیشتر جلوگیری شود.
بریدگیها و کبودیهای با بهبودی دشوار
دیابت میتواند منجر به آسیبهای پوستی مانند بریدگی یا کبودی شود که به کُندی بهبود مییابند یا حتی اصلاً ترمیم نمیشوند. قند خون بالا باعث سفت شدن دیواره رگهای خونی، کاهش جریان خون و در نتیجه، اختلال در اکسیژنرسانی و تغذیهی بافتها میشود. این وضعیت، روند بهبودی زخمها و کبودیها را به شدت مختل میکند.از سوی دیگر، دیابت میتواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرآیند طبیعی ترمیم زخم را کُند نماید. اگر مشاهده کردید که زخمها و کبودیهای بدنتان در مدت زمان معقولی بهبود نمییابند، مراجعه به یک متضر برای بررسی و درمان ضروری است.
کاهش وزن غیرمنتظره
کاهش وزن بدون ایجاد تغییر در رژیم غذایی یا سطح فعالیت بدنی میتواند از نشانههای مهم پیشرفت دیابت باشد. این کاهش وزن چندین دلیل مرتبط با دیابت دارد:
- دفع گلوکز: در شرایط هایپرگلیسمی (قند خون بالا)، کلیهها مقادیر زیادی گلوکز را از طریق ادرار دفع میکنند
- کاهش کالری: از دست دادن گلوکز به معنای از دست دادن کالری دریافتی است
- سوخت و ساز جایگزین: در غیاب گلوکز قابل استفاده، بدن برای تأمین انرژی به سوزاندن چربیها و بافتهای عضلانی روی میآورد
توصیه: در صورت مشاهده کاهش وزن غیرعادی بدون تغییر در سبک زندگی، مراجعه به پزشک برای تشخیص علت دقیق ضروری است.
گزگز، درد و بیحسی در دستها و پاها
دیابت میتواند به عارضهای به نام نوروپاتی محیطی منجر شود که در اثر آسیبدیدن اعصاب محیطی ایجاد میشود. این حالت معمولاً بهصورت احساس گزگز، سوزش، درد یا بیحسی در دستها و پاها خود را نشان میدهد.این وضعیت از دو جهت حائز اهمیت است:
- کاهش حس در اندامها باعث میشود فرد متوجه بریدگیها، تاولها یا آسیبهای دیگر نشود
- در کنار اختلال در بهبود زخم که از عوارض دیابت است، این آسیبهای کوچک میتوانند به سرعت به عفونتهای جدی تبدیل شوند
.jpg "چگونه رسوب آب را از بین ببریم؟")
