مرور يا دوباره خواني؟!

حجم بالاي مباحث آزمون کنکور، همواره از عوامل مؤثر بر فراموشي و مواجهه ي داوطلبان با مشکل فراموشي و بي نظمي در مطالعه بوده است. ضرورت انتقال مطالب به حافظه ي بلند مدت، به دليل عدم وجود تمرکز در شب امتحان براي آزمون کنکور در کنار اين حجم بالاي مباحث، اغلب سبب سردرگمي داوطلبان در ماه هاي پاياني خواهد شد.
متخصصان مطالعه و يادگيري، بر اين باورند که بهترين راه انتقال مطالب به حافظه ي بلندمدت، مرورهاي منظم و متوالي ست. مرور، علاوه بر انتقال مطالب به حافظه ي بلندمدت، سبب ايجاد تسلط که نياز اصلي سرعت عمل است نيز خواهد شد. در واقع تنها داوطلباني در جلسه ي آزمون مي توانند متناسب با سرعت آزمون، به سؤالات پاسخ دهند که تسلط کافي روي سؤالات داشته باشند. يکي از عوامل مؤثر بر اين کار نيز مرور و تکرارهاي متوالي ست.
اهميت مرور، به خصوص در آزمون کنکور، به قدري زياد است که قاطعانه مي توان گفت هيچ داوطلبي نمي تواند بدون مرور، نتيجه ي خوبي کسب نمايد. به همين دليل در اين شماره قصد داريم در مورد مرور، شيوه هاي درست آن، فواصل زماني و... براي تان توضيح دهيم اما پيش از آن مي خواهيم در مورد اهداف و انواع مرور، مطالبي را مورد بررسي قرار دهيم.

انواع مرور:
 

فواصل زماني مطالعه تا آزمون کنکور، متناسب با زمان مربوطه تغيير مي کند. همان طور که در جدول مقابل ملاحظه مي کنيد، در سه زمان (نيمه ي دوم دي ماه، دوره ي مطالعاتي نوروز و نيمه ي دوم ارديبهشت) فعاليت اصلي داوطلب، مرور و جمع بندي مبحثي ست. بنابراين، يکي از انواع مرور، مرور بخشي از مباحث کنکور در زمان مربوطه است اما به طور حتم، در ساير زمان ها هم بايد مطالب مرور شوند و اين دوره ها نمي تواند به تنهايي کافي باشد.

ماه	نام دوره	فعالیت
مهر- آبان- آذر- بهمن- اسفند	ـــــــــــــــ	همگام با برنامه
دی	امتحانات ترم1	جمع بندی مبحثی پیش 1
اردیبهشت	امتحانات ترم 2	جمع بندی مبحثی پیش 2
فروردین	دوره مطالعاتی نوروز	جمع بندی دروس پایه
خرداد	جمع بندی	جمع بندی تمامی دروس

اهداف مرور:
 

* انتقال مطالب به حافظه ي بلندمدت
* عدم فراموشي (حفظ مطالب)
* ايجاد تسلط
شيوه ي مرور:
بسياري از داوطلبان کنکور، مرور را با دوباره خواندن اشتباه مي گيرند و به جاي اين که مطلبي را مرور کنند، دوباره مي خوانند اما واقعيت اين است که شيوه ي درست مرور، اين نيست. اتلاف وقت، يکي از اثرات عدم استفاده از شيوه ي صحيح مرور است. در روش صحيح، شما بايد از روي منابع مرور، عناوين را مطالعه و سعي کنيد با استفاده از ذهن خود، نکات اصلي و فرعي را يادآوري نماييد. در واقع در اين روش، شما مطالب را ذهني يادآوري مي کنيد و اگر نتوانستيد، بايد با مراجعه به منبع اصلي (کتاب يا جزوه)، نکته ي مورد نظر را اصلاح کنيد. يعني اگر نتوانستيد مطلب مورد نظر را يادآوري کنيد، آن را بهتر به ذهن تان بسپاريد. يکي از ويژگي هاي مهم اين روش، اين است که اگر شما مطلبي را فراموش کرده باشيد، متوجه مي شويد و آن را مطالعه مي کنيد.

منابع مرور:
 

يکي از مهم ترين دغدغه ها و نگراني هاي داوطلبان کنکور، منابع مرور است. شايد يکي از مهم ترين عوامل در موفقيت داوطلبان، استفاده ي درست از فرصت هاي شان است. اين که ما مطالب را از روي کتاب و جزوه مرور کنيم، خوب است اما به دليل اتلاف وقت، بايد به دنبال روش هاي مؤثرتري باشيم.
منبع ديگر مرور، تست زني ست. در اين روش، داوطلبان با زدن تست هاي مبحث موردنظر، آن را مرور مي کنند. اين روش نيز نمي تواند همه ي نيازهاي داوطلبان را تأمين کند چراکه ممکن است يک مجموعه تست، دربرگيرنده ي تمامي نکات نباشد و اين امر، سبب مي شود به بخشي از نکاتي که فراموش کرده ايم، دسترسي نداشته باشيم اما منبع مناسب براي مرور، خلاصه نويسي هاي ماست. اگر در نوشتن خلاصه، دقت کنيم که البته اين، به معني نوشتن همه ي مطالب نيست، اما به طور قطع، مي توانيم ضمن صرفه جويي در زمان، تمامي مطالب را هم کنترل کنيم.
بهترين راه اين گونه خلاصه نويسي، روش رسم الگوها و يادآوري (دسته بندي مطالب) است. سعي کنيد در اين روش، از هر مطلب يا موضوعي که مطالعه مي کنيد، دست کم يک ارتباط دهنده ي (کلمه يادآوري کننده) يادداشت کنيد تا در هنگام مرور، با ديدن آن بتوانيد مطلب اصلي را يادآوري کنيد.

فواصل زماني نادرست مرور:
 

الف) بر اساس احساس:
 

برخي دواطلبان براساس احساس، مرور مي کنند! اين گونه دانش آموزان معتقدند اگر مطلبي را فراموش کنند، متوجه خواهند شد و آن را مرور مي کنند، در حالي که قطعاً فکر کردن به همه ي مطالب، ممکن نخواهد بود و به يقين، مطالبي وجود خواهد داشت که نمي توانيم آن ها را کنترل ذهني کنيم و اين موضوع، سبب فراموشي مطالب مي شود. در واقع، ممکن است شما به ياد مطلبي نيفتيد و تا انتهاي سال هم به مرور آن فکر نکنيد که قطعاً در نتيجه ي شما مؤثر خواهد بود.

ب) آزمون هاي آزمايشي:
 

برخي داوطلبان تلاش مي کنند همگام با برنامه هاي يک آزمون آزمايشي، مطالب را مرور کنند. البته اين روش از روش قبلي، خيلي بهتر است اما معايب بسيار زيادي هم دارد؛ يکي از معايب آن، شرطي شدن است؛ اين که ما عادت مي کنيم پيش از کنکورهاي آزمايشي، مطالب را مرور مي کنيم اما شب پيش از کنکور نمي توانيم اين کار را انجام دهيم و اين قطعاً، ذهن ما را آزار خواهد داد و ممکن است سبب بي خوابي ما شود. کاذب بودن نتيجه ي آزمون، تأثير ديگري ست که مرور پيش از آزمون هاي آزمايشي خواهد داشت و سبب مي شود نتوانيد نتيجه ي واقعي خود را ارزيابي کنيد چون وقتي پيش از آزمون، مباحث را مرور مي کنيد، قطعاً نتيجه ي بهتري خواهيد گرفت که ممکن است با نتيجه ي شما هم خواني نداشته باشد.

ج) مرورهاي هفتگي و ماهيانه:
 

در اين روش، شما بايد در انتهاي هرهفته، مباحث تدريس شده در هفته ي مربوطه و در انتهاي هر ماه، مطالب مربوط به آن ماه را مرور کنيد. اين کار اگرچه از 2روش قبلي بهتر است، اما باز هم اشکالاتي دارد؛ يکي از بزرگ ترين اشکالات آن، به هم خوردن نظم در مطالعه است. در واقع، شما يک روز از هفته را از دست مي دهيد و نمي توانيد پيش روي داشته باشيد، ضمن اين که افزايش حجم مباحث پس از چند ماه، سبب مي شود نتوانيد در يک روز، تمامي مباحث قبلي را مرور کنيد و اگر هم بخواهيد فقط مطالب مربوط به همان ماه را مرور کنيد، مسلماً کافي نخواهد بود.

فواصل زماني صحيح مرور:
 

شايد بتوان گفت مهم ترين نکته در مورد «مرور»، همين فواصل زماني ست؛ اين که ما مطلبي را مطالعه مي کنيم اما پس از مدتي نمي توانيم آن را به درستي يادآوري کنيم، به طور قطع به يادگيري ما و فواصل زماني مرور مربوط خواهد شد. در ضمن، يکي از دلايل طولاني شدن مرور هم فواصل زماني ست. براي نمونه اگر داوطلبي مطلبي را در 30دقيقه مطالعه مي کند و در مرور اول، براي آن 20دقيقه وقت مي گذارد اما داوطلب ديگر، 10دقيقه، قطعاً به فاصله ي مطالعه تا مرور هم مربوط مي شود. بنابراين و با توجه به اهميت مرور، 2نوع فاصله ي زماني مناسب براي «مرور» به شرح زير پيشنهاد مي شود:

الف) فواصل زماني مطابق منحني فراموشي:
 

منحني فراموشي نشان مي دهد که پس از مطالعه در زمان هاي مفيد، مطلب مورد مطالعه بيش تر فراموش مي شود. در واقع، از زماني که ما مطلبي را مطالعه مي کنيم، روز بعد، 1هفته بعد، 1ماه و 3ماه بعد، مطلب در بيش ترين حالت فراموشي قرار مي گيرد. بنابراين، اگر داوطلبي طبق اين فواصل، مطلبي را مرور کند، به يقين به حافظه ي بلندمدت او منتقل خواهد شد.
شما مي توانيد براي حفظ و فراموش نکردن اين فواصل، آن ها را در تقويم يادداشت کنيد. به اين ترتيب، کافي ست هر شب حدود 1ساعت از برنامه ي مطالعاتي خود را به مرور اختصاص دهيد و در اين زمان، با استفاده از خلاصه نويسي ها (الگوي يادآوري) و نيز تقويم زماني مرور، مطالب مورد نظر را مرور کنيد.

ب) همگام با برنامه (دبير) به صورت پوششي:
 

يکي از راه هاي ديگر مرور، اين است که زماني که فصل 2 به انجام رسيد، فصل 1و2 را مرور کنيد و زماني که فصل 3 به اتمام رسيد، فصل 1و2و3 را. يادتان باشد که مطالعه ي شما زماني اثر بخش خواهد بود که با مرورهاي متوالي، مطالب را در ذهن تان نگاه داريد. پس مرور را جدي و در طول روز، زمان مناسبي براي آن در نظر بگيريد.

پی نوشت ها :
 

مشاور تحصيلي مدارس*

منبع:نشريه شادکامي و موفقيت شماره 69