فيبروم رحم چيست؟
فيبروم رحم يا تومورخوش خيم عضله ي صاف رحم، شايع ترين تومور لگني در نزد زنان است که تقريباً در پنجاه درصد زنان و معمولاً در سنين باروري بين 25 تا 40 سالگي ديده مي شود.
انواع فيبروم ها را نام ببريد.
فيبروم ها بر اساس محل آن ها در رحم تقسيم بندي مي شوند. شايع ترين محل وجود آن ها اينترامورال ( داخل عضله رحم)، ساب سروزال ( به صورت توده ي برجسته اي خارج رحم) و زير مخاطي ( داخل حفره رحم) هستند. نوع سوم يعني زير مخاطي که از همه ي موارد نادرتر است با بيشترين تظاهرات باليني از جمله منوراژي يا خونريزي شديد قاعدگي و نازايي همراه است.
شايع ترين علامت فيبروم هاي رحمي چيست؟
هرچند فيبروم هاي رحم در اندازه ي کوچک تر مي توانند بدون علامت باشند و فقط هنگام انجام سونوگرافي هاي به صورت اتفاقي تشخيص داده مي شوند، ولي حداقل در پنجاه درصد بيماران عوارضي مانند دردهاي لگني، افزايش خونريزي هاي قاعدگي، درد شديد زمان قاعدگي و تکرر ادرار ( به علت فشار روي مثانه) و نازايي ديده مي شود. البته معمولاً فيبروم علت شايعي براي نازايي نيست و فقط در ده درصد موارد آن هم فيبروم هاي بزرگ زير مخاطي ممکن است باعث نازايي شوند که در اين صورت درمان آن ها قبل از حاملگي ضروري است. هم چنين در اکثر موارد، فيبروم ها باعث سقط جنين نمي شوند مگر آن که تعداد آن ها زياد يا بزرگ بوده و بيشتر فضاي داخل رحم را اشغال کرده باشند که در اين صورت ممکن است باعث سقط يا زايمان زودرس شوند.
درمان قطعي فيبروم هاي رحم چيست؟
در واقع بيشتر فيبروم هاي رحم در اندازه هاي کوچک بدون علامت هستند و در صورت کشف اتفاقي آنها در سونوگرافي با توجه به بي علامت بودن آنها، اقدام خاصي لازم نيست و بيمار فقط بايد هر سه تا شش ماه يکبارجهت کنترل سايز فيبروم ها يا ايجاد علايمي مثل درد شکم و مشکلات قاعدگي نيز بايد اقدام به درمان جراحي يا طبي کرد، البته در فيبروم هاي بزرگ علامت دار درمان قطعي، جراحي و برداشت فيبروم يا « ميو مکتومي» است که در آن احتمال عود فيبروم در محل هاي ديگر رحم مدتي پس از جراحي نيز وجود دارد.
آيا خانمي که فيبروم رحمي دارد، مي تواند حامله شود؟
بله، البته بستگي به تعداد و محل فيبروم هاي رحم دارد. در صورتي که تعداد فيبروم ها بسيار زياد و سايز رحم از حد نرمال خارج شده باشد يا اندازه ي فيبروم ها بسيار بزرگ ( بالاي شش الي هفت سانتي متر) باشد، بهتراست قبل از حاملگي در مشاوره ي پيش از بارداري در صورت تشخيص فيبروم، ابتدا درمان جراحي انجام شود و بعد با فاصله ي زماني مشخص پس از جراحي اقدام به بارداري شود.
فيبروم ها درحاملگي چه عوارضي ايجاد مي کنند؟
همان طور که قبلاً گفته شد، فيبروم علت شايعي براي نازايي نيست و فقط در ده درصد موارد ممکن است سبب نازايي شود، ولي اگر خانمي با وجود فيبرومي در رحم حامله شود، به علت تغييرات هورموني در اين دوران ممکن است (به خصوص در سه ماهه اول و دوم بارداري) فيبروم هايش بزرگ تر شوند. گاه در اين دوران در داخل فيبروم ها، خونريزي ايجاد مي شود که همراه با درد شديد شکم به صورت حادو ناگهاني و تب بالا خواهد بود که در بسياري از موارد اين حالت با شکم حاد جراحي يا آپانديست يا کيست پاره شده ي تخمدان اشتباه شده و اگر دقت نشود ممکن است باعث انجام جراحي غيرضروري در دوران بارداري شود که عوارض فراواني از جمله زايمان زودرس به دنبال خواهد داشت. در صورت بروز خونريزي در داخل فيبروم دربارداري، لازم است بيمار تا زمان کنترل خود به خودي علايم و قطع درد. در بيمارستان بستري و با مسکن و تب بر تحت نظر باشد. هر چند در اکثر موارد نياز به جراحي نيست. فيبروم هاي متعدد زير مخاطي که در داخل لايه ي داخلي رحم برجسته هستند، ممکن است سبب ايجاد سقط در سه ماهه ي اول يا دوم بارداري شوند، حتي گاهي علت سقط هاي مکرر جنين ( بيش از سه سقط در سابقه بيمار) همين فيبروم ها هستند که در اين صورت درمان جراحي و برداشت فيبروم ها قبل از اقدام به بارداري بعدي، جهت پيشگيري از سقط ضروري است. گاهي نيز فيبروم هاي زير مخاطي ممکن است به علت کم کردن فضاي داخلي رحم باعث ايجاد زايمان زودرس در بارداري شوند. هم چنين فيبروم هاي بزرگ که در قسمت تحتاني و نزديکي دهانه ي رحم قرار دارند، ممکن است در ماه آخر بارداري و در هنگام زايمان طبيعي، باعث عدم پيشرفت زايمان شوند و به صورت مانع در راه خروجي جنين عمل کنند که در اين صورت انجام عمل سزارين ضروري است.
اگر در هنگام عمل سزارين، هم زمان فيبروم رحم نيز وجود داشته باشد، مي توان در همان زمان اقدام به برداشت فيبروم يا ميو مکتومي کرد؟
خير، به طور کلي بهتر است در هنگام عمل سزارين برداشت هم زمان فيبروم انجام نگيرد، زيرا درحاملگي بافت رحم و ضمائم بسيار پر خون است و در صورت هر نوع دستکاري جراحي احتمال خونريزي شديد از جاي فيبروم وجود دارد که در صورت عدم کنترل آن ممکن است جراح مجبور به برداشت کامل رحم براي حفظ جان بيمار شود.
آيا احتمال بدخيم شدن فيبروم ها وجود دارد؟
بله، ولي احتمال بدخيم شدن آن خيلي کم و تقريباً نزديک به صفراست. اين احتمال بدخيمي در مواردي که فيبروم هاي کوچک پس از يائسگي به صورت ناگهاني و بدون هيچ گونه تحرک هورموني شروع به رشد سريع و ناگهاني کنند، بيشتر است. در اين مورد لازم است سريعاً عمل جراحي برداشت رحم و ضمائم يا « هيسترکتومي » براي بيمار به علت شک به بدخيمي احتمالي انجام گيرد.
در اکثريت موارد پس از يائسگي به علت عدم ترشحات هورموني تخمدان، فيبروم هاي رحمي شروع به چروکيده و کوچک شدن مي کنند و گاه در داخل آنها رسوب کلسيم ايجاد مي شود که در اين موارد هيچ گونه اقدامي لازم نيست و فقط بايد کنترل ساليانه با سونوگرافي رحم انجام گيرد.
آيا درمان هاي غير جراحي نيز براي فيبروم وجود دارد؟
امروزه سعي مي شود که حتي الامکان از روش هاي طبي براي درمان استفاده شود تا ريسک جراحي به بيمارتحميل نشود. داروهايي به صورت تزريقي و خوراکي در دسترس هستند که مي توانند قاعدگي هاي فرد را طبيعي کرده و ميزان خونريزي و درد بيمار را کاهش دهند تا زماني که فرد به سن يائسگي برسد و پس از آن به علت قطع ترشح هورمون هاي تخمداني فيبروم ها به تدريج کوچک تر و چروکيده تر مي شوند. البته تصميم گيري در مورد اين درمان ها به عهده جراح و متخصص زنان بر اساس معاينه و شرايط فيبروم است.
منبع:نشريه 7 روز زندگي، شماره110.
/ج
